Тэрэза Голуб

Тэрэза Станіславаўна Голуб; (нар. 13 траўня 1951, в. Рудня Валожынскага раёну Менскай вобласьці) — беларускі літаратуразнаўца, тэкстоляг, крытык, кандыдат філялягічных навук, ляўрэатка Літаратурнай прэміі імя Максіма Гарэцкага, сябра Саюзу беларускіх пісьменьнікаў.

Тэрэза Голуб
Дата нараджэньня	13 траўня 1951(1951-05-13) (73 гады) або 1951
Месца нараджэньня	Рудня, Івянецкі сельсавет, Валожынскі раён, Менская вобласьць, БССР, СССР
Месца вучобы	філялягічны факультэт БДУ (1976)
Занятак	крытык, літаратуразнаўца, тэкстолаг, філёляг, літаратурны крытык, прафэсарка ўнівэрсытэту
Навуковая сфэра	літаратуразнаўства, філялёгія, тэксталогія[d] і літаратурная крытыка
Месца працы	Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы Дзяржаўны музэй гісторыі беларускай літаратуры
Навуковая ступень	кандыдат філялягічных навук (2001)

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў сям’і лесьніка Станіслава Восіпавіча Маляўскага і Руфіны Францаўны з роду Бібікаў. У 1966 г. скончыла Сівіцкую васьмігадовую школу, а затым — Івянецкую СШ (1968). Зь лістапада 1968 г. па жнівень 1974 г. працавала піянэрважатай і настаўніцай пачатковых клясаў у той жа адукацыйнай установе, у якой атрымала свой першы атэстат. Зь верасьня 1974 г. у Менску: выхавальніца ў дзіцячым садзе.

У 1976 годзе скончыла філялягічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту. На працягу 1981—1993 гг., працавала ў Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі: лябарантам, малодшым навуковым супрацоўнікам аддзелу выданьняў і тэксталёгіі.

З 1993 г. па 1997 г. — у Дзяржаўным музэі гісторыі беларускае літаратуры: вядучы навуковы супрацоўнік, вучоны сакратар, намесьнік дырэктара па навуцы.

У 1997—2002 гг. займала пасаду навуковага супрацоўніка, зь верасьня 2002 г. — загадчык аддзелу выданьняў і тэксталёгіі Інстытуту літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі (з 2008 г. па 2013 г. Інстытуту мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі), адначасова выконвала абавязкі намесьніка дырэктара Інстытуту (2006—2008).

На працягу 2006—2008 гг. узначальвала Дзяржаўную экзамэнацыйную камісію факультэту беларускай філялёгіі і культуры Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту імя Максіма Танка.

Жыве ў Менску. Працягвае займацца навуковай працай.

Навуковая дзейнасьць

Друкавацца пачала ў 1981 годзе. Дэбютавала на старонках часапісу «Маладосць». У 2001 г. абараніла кандыдацкую дысэртацыю на тэму: «Тэксталогія твораў Максіма Гарэцкага: Прынцыпы выдання Поўнага збору твораў» (Навуковы кіраўнік М. Мушынскі). У дысэртацыі абагульняецца тэксталягічны вопыт эдыцыйнай практыкі творчай спадчыны Максіма Гарэцкага. Навукова абгрунтаваная неабходнасьць Поўнага збору твораў. Вызначаюцца задачы забесьпячэньня паўнаты выданьня, устанаўленьня кананічных тэкстаў твораў, сфармаваньня зьмястоўнага і вычарпальнага навукова-даведачнага апарату. У гэтай сувязі распрацаваная канцэпцыя Поўнага збору твораў, дасьледуюцца некаторыя першачарговыя тэксталягічныя праблемы. Да цяперашняга часу яна зьяўляецца адзіным дыплямаваным кандыдатам навук па тэксталёгіі ў Беларусі.

Навуковыя інтарэсы

Гісторыя беларускае літаратуры; тэксталёгія; эдыцыйная практыка; збор, вывучэньне і падрыхтоўка клясычнай спадчыны для выданьняў акадэмічнага тыпу.

Аўтар каля 200 навуковых прац па праблемах літаратуразнаўства, тэксталёгіі і пытаньнях музэйнай справы. Артыкулы друкававаліся ў навуковых зборніках, часапісах «Маладосць», «Полымя», «Неман», «Беларуская мінуўшчына», «Роднае слова», «Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт. навук», газэтах «Веды», «Літаратура і мастацтва», «Голас Радзімы», «Настаўніцкая газета» і інш. У складзе творчага калектыву тэкстолягаў займалася вывучэньнем творчай спадчыны клясыкаў беларускае літаратуры з мэтай падрыхтоўкі да выданьня навукова камэнтаваных Збораў твораў: Максіма Гарэцкага ў 4 тамах (1884—1986) і двух дадатковых тамоў: «Творы» (1990), «Гісторыя беларускае літаратуры» (1992), Петруся Броўкі ў 9 тамах (1987—1992), Поўнага збору твораў Янкі Купалы ў 9 тамах (1995—2003); Збору твораў: Якуба Коласа ў 20 тамах (2007—2012), Івана Шамякіна ў 23 тамах (2010—2014). Кіраўнік двух апошніх навуковых праектаў і навуковы рэдактар гэтых камэнтаваных выданьняў.

Грамадзкая дзейнасьць

На працягу 2001—2006 гг. паралельна з асноўнымі працоўнымі абавязкамі была старшынёй прафсаюзнага камітэту Інстытуту літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі, у 2002—2009 гг. уваходзіла ў склад Рэспубліканскага камітэту прафсаюзаў работнікаў НАН Беларусі. Была ўдзельніцай Харавой капэлы НАН Беларусі пад кіраўніцтвам Т. Слабодчыкавай. З 2006 па 2008 гг. зьяўлялася старшынёй Савету вэтэранаў Інстытуту. У студзені 2019 г. абрана намесьнікам Старшыні Прэзыдыюму грамадзкага аб’яднаньня «Рэспубліканскі фонд імя братоў Гарэцкіх». Уваходзіла ў склад рэдкалегіі Збору твораў Я. Коласа ў 20 тт.; Збору твораў І. Шамякіна ў 23 тт.; зб. «Гарэцкія чытанні», была адным з арганізатараў іх правядзеньня і інш.

Займаецца пошукавай працай, папулярызацыяй беларускае літаратуры і мовы, выступае з дакладамі на навуковых канфэрэнцыях, зь лекцыямі перад студэнтамі ВНУ і навучэнцамі агульнаадукацыйных школ, на радыё і тэлебачаньні.

Прызнаньне

• кандыдат філялягічных навук.
• Ганаровы сябра Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў.
• Ганаровы сябра Дзяржаўнага музэю гісторыі беларускае літаратуры.
• Сяброўка Саюзу беларускіх пісьменьнікаў.
• Ляўрэатка Літаратурнай прэміі імя Максіма Гарэцкага.

Узнагароды

• Літаратурная прэмія імя Максіма Гарэцкага (1993).
• Ганаровыя граматы і падзякі: Прэзыдыюму НАН Беларусі (2009), Аддзяленьня гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі (2003; 2013; 2019;2021), Цэнтру дасьледаваньняў беларускае культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі (2013), Інстытуту літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі (Інстытуту мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі) (2001; 2003; 2006), Рэспубліканскага камітэту прафсаюзаў работнікаў НАН Беларусі (2003; 2006), Дзяржаўнага літаратурна-мэмарыяльнага музэю Якуба Коласа (2011), Рэспубліканскага фонду імя Братоў Гарэцкіх (2001).

Творы

• Тэрэза Голуб. Вечнае поле памяці. Да 100-годдзя Максіма Гарэцкага. // Полымя : часопіс. — 1993. — № 2. — С. 3—16.
• У творчай майстэрні класіка: Тэксталогія твораў Максіма Гарэцкага. — Мінск: Беларус. навука, 2002. — 157
• Услед за лініяй жыцця: Творчая індывідуальнасць: ад літаратурнага тэксту да культурнай спадчыны. — Мінск: Беларус. кнігазбор, 2006. — 248 с.
• Летапіс жыцця і творчасці Аркадзя Куляшова. — Мінск: Беларус. навука, 2012.- 308 с; 2-е выд., выпр. і дап. — Мінск: Беларус. навука, 2014.- 347 с.
• Тэксталогія беларускай літаратуры ХХ стагоддзя: Гісторыя тэксту як шлях да гісторыі літаратуры. — Мінск: Беларус. навука, 2013.- 245 с.

Літаратура

• Аддзел выданняў і тэксталогіі // Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі: 1931—2001. — Мінск, Беларус. навука, 2001. — С. 13 — 30.
• Аддзел выданняў і тэксталогіі // Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі: 1931—2006. — Мінск, 2006. — С. 12 — 34.
• Аддзел выданняў і тэксталогіі // Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. 80 год: 1929—2009. — Мінск, Права і эканоміка, 2009. — С. 90 — 97.
• Гарэцкі, Р. Пра сябе, пра жыццё, пра гісторыю…(Частка чацвёртая). — Мінск: Медыял, 2020. — 308 с — С. 34, 184, 194, 411, 412, 421, 422.
• Гілевіч, Н. Таямніцы роднага слова: З назіранняў над мовай і стылем твораў беларускай мастацкай літаратуры / рэд.-склад. Н. С. Гілевіч. — Мінск: «Про Хрысто», 2006. — 128 с — С. 92 — 101.
• Тэрэза Станіславаўна Голуб. Тэксталогія і тэкстолагі / укл. В. Ф. Назараў ; навук. рэд. А. А. Васілевіч. – Мінск : Беларус. навука, 2022. – 143 с. : іл.ISBN 978-985-08-2922-1.
• Дасаева, Т. Тэрэза Голуб: У суквецці вясны // Люблю наш край: Валожыншчына літаратурная: проза, паэзія, публіцыстыка, драматургія, ліставанне / Уклад., падрыхт. тэкстў і камент. В. Рагойшы — Мінск: Маст. літ., 2006. — 405 с — С. 280—283.
• Золава, Э. Тэксталогія—мая прафесія: З вопыту падрыхтоўкі да выдання збораў твораў класікаў беларускай літаратуры / Рэцэнзенты: Т. І. Шамякіна, Т. С. Голуб. — Мінск: Выдавецкі цэнтр БДУ, 2006. — 164 с — С. 133—137.
• Илькевич, Н. Начало многотрудного пути // Годы (Смоленск), 2002. — № 4. — С. 70 — 75.
• Куренная, Н. М. Тереза Станиславовна Голуб. Текстология и текстологи // Славянский альманах. 2024. No 1–2.— С. 501–506.
• Літаратурныя мясціны Беларусі: Краязнаўчы даведнік / Склад. Д. Крывашэй, А. Мальдзіс // Маладосць. —  2010. — № 3. — С. 138.
• Ліўшыц, У. Максім Гарэцкі: Сцежкамі жыцця (да 125-годдзя з дня нараджэння). — Горкі : БДСГА, 2018. — 179 с — С. 128—160.
• Ліўшыц, У. Літаратурныя раскопкі акадэмічнага «Парнаса» : літаратуразнаўчыя нарысы (да 180-годдзя Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі) / У. М. Ліўшыц. — Горкі : БДСГА, 2020. — С. 286—287. 
• Мушынскі, М. Падзвіжнік з Малой Багацькаўкі: Жыццёвы і творчы шлях Максіма Гарэцкага. — Мінск: Беларус. навука, 2008. — 510 с — С. 29 — 33, 354, 359.
• Мушынскі, М. Мае Каласавіны: З вопыту вывучэння літаратурнай і грамадска-культурнай дзейнасці Якуба Коласа. — Мінск: Беларус. навука, 2010. — 386 с — С. 255, 260, 346—347, 384.
• Працы Інстытута літаратуры НАН Беларусі: 1981—2005; Бібліяграфічны даведнік — Мінск: 2006. — 344 с.
• Рагойша, В. Уводзіны ў літаратуразнаўства: вучэб. дапам. У 2 ч. Ч. 1. Літаратуразнаўства як навука. Эстэтыка літаратуры. Паэтыка / В. П. Рагойша, М. П. Кенька, Т. А. Марозава; пад рэд. В. П. Рагойшы. — Мінск: БДУ, 2011. — 247 с — С. 39.

Вонкавыя спасылкі

• Голуб, Тэрэза Станіславаўна // Электронны каталёг ЦНБ НАН Беларусі
• Знаменитые выпускники. Тереза Станиславов Голуб // Сивицкий учебно-педагогический комплекс
• Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. Адзьдзел выданьняў і тэксталёгіі