Сусьветная спадчына ЮНЭСКО: розьніца паміж вэрсіямі

[[Файл:Hux-Oxon-72.jpg|міні|200пкс|справа|Першы гэнеральны сакратар [[ЮНЭСКО]], [[Джуліян Хукслей]]]]

У [[1972]] [[Арганізацыя Аб'яднаныхАб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры|ЮНЭСКО]] прыняла [[Канвэнцыя аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны|Канвэнцыю аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны]] (уступіла ў моц у [[1975]]). Ратыфікавалі канвэнцыю ў пачатку [[1992]] годагоду 123 краіны-ўдзельніцы.

Статут аб’екта СусветнайСусьветнай спадчыны дае наступныя перавагі:

* Спрыяе папулярызацыі ўключаных у Сьпіс аб’ектаў і развіцьцю альтэрнатыўных відаў прыродакарыстаньня (у першую чаргу, экалягічнага турызму).

* Забясьпечвае прыярытэтнасцьпрыярытэтнасьць у прыцягненьні фінансавых сродкаў для падтрымкі аб’ектаў сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны, у першую чаргу, з Фонду сусьветнай спадчыны.

Па стане на [[2010]] год у сьпісе Сусьветнай спадчыны 911 аб’ектаў у 151 краінe (704 — культурныя помнікі, 180 — прыродныя і 27 — аб’екты зьмешанагазьмяшанага тыпу).

Дзяржавы, на тэрыторыі якіх размешчаныяразьмешчаныя аб’екты СусветнайСусьветнай спадчыны, бяруць на сябе абавязкі па іх захаваньнюзахаваньні.

Галоўная мэта сьпісу Сусьветнай спадчыны — зрабіць вядомымі і абараніць аб’екты, якія зьяўляюцца па-свойму ўнікальнымі. Для гэтага і з-за імкненьня да аб’ектыўнасціаб’ектыўнасьці былі складзеныя ацэнкавыя крытэрыі. Першапачаткова (з [[1978]] г.) існавалі толькі крытэрыі для аб’ектаў культурнай спадчыны — гэты сьпіс налічваў шэсцьшэсьць пунктаў. Затым для ўзнаўленьня раўнавагі паміж рознымі кантынэнтамі зьявіліся прыродныя аб’екты і для іх сьпіс з чатырох пунктаў. І, нарэшце, у [[2005]] г.,годзе усеўсе гэтыя крытэрыі былі зьведзеныя разам, і зараз кожны аб’ект Сусьветнай спадчыны мае ў сваім апісаньні хоць бы адзін зь іх<ref>[http://whc.unesco.org/en/criteria/ Сьпіс крытэрыяў на афіцыйным сайце] {{ref-en|}}</ref>.

* '''II.''' Аб’ект сьведчыць аб значным узаемаўплыве чалавечых каштоўнасьцяў у дадзены пэрыяд часу або ў вызначанай культурнай прасторы, у архітэктуры або ў тэхналёгіях, у манумэнтальным мастацтве, пры распланоўцыраспляноўцы гарадоў ці стварэньні ляндшафтаў.

* '''IV.''' Аб’ект зьяўляецца выбітным прыкладам канструкцыі, архітэктурнага або тэхналягічнага ансамбляансамблю або ляндшафту, якія ілюструюць значны пэрыяд чалавечай гісторыі.

* '''V.''' Аб’ект зьяўляецца выбітным прыкладам чалавечага традыцыйнага будынкабудынку, з традыцыйным выкарыстаньнем зямлі або мора, зьяўляючыся ўзорам культуры (або культур) або чалавечага ўзаемадзеяньня з навакольным асяродзьдзем, асабліва калі яно становіцца ўразьлівым з-за моцнага ўплыву незваротных зьмен.

* '''VI.''' Аб’ект наўпрост або рэчыўна зьвязаны з падзеямі або існымі традыцыямі, з ідэямі, вераваньнямі, з мастацкімі або літаратурнымі творамі і мае выключную сусьветную важнасьць. (Папа меркаваньнюмеркаваньні камітэтакамітэту ЮНЭСКО гэты крытэр пажадана выкарыстоўваць разам зь якім-небудзь яшчэ крытэрам або крытэрамі).

* '''VII.''' Аб’ект уяўляе зь сябе прыродны фэномэн або прасторапрастору выключнай прыроднай прыгажосьці і эстэтычнай важнасьці.

* '''VIII.''' Аб’ект зьяўляецца выбітным прыкладам галоўных этапаў гісторыі зямлі, у тым ліку помнікам мінулага, сымбалем геалягічных працэсаў, якія адбываюцца ў разьвіцьці рэльефу або сымбалем геамарфічных або фізіяграфічныхфізыяграфічных асаблівасьцяў.

* '''IX.''' Аб’ект зьяўляецца выбітным узорам экалягічных або біялягічных працэсаў, якія праходзяць у эвалюцыі і развіцьці зямных, прэснаводных, берагавых і марскіх экасыстэмэкасыстэмаў і расьлінных і жывёльных супольнасцяў.

== Сьпісы Сусьветнай спадчыны па краінах і рэгіёнамрэгіёнах ==

[[Файл:SydneyOperaHouse.jpg|справа|150пкс|міні|[[Сыднэйскі тэатртэатар]] ([[Аўстралія]])]]