Вікіпэдыя

Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д артаграфія
артаграфія, лексыка, стыль
Радок 1:
'''Фэадалізм''' або '''фэўдалізм''' (ад {{мова-en|feudum|скарочана}}) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя другадзін з другамадным спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як ''[[фэадальныя ўсходы]]''.
 
Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася ангельскімі юрыстамі [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] як пазначэньне тыпу уласнасьціўласнасьці; як грамадзкграмадзка-палітычны тэрмін яно ужываеццаўжываецца ў [[Шарль Луі Мантэск'е|Мантэск’е]]. Паданьне абпра фэадалізьмефэадалізм як абпра этапеэтап сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе [[Сярэднявечча|Сярэднявеччу]], разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку [[XIX ст.]], першым чынам у [[Франсуа-П'ЕР-Гільём Гізо|Гізо]]. У афіцыйным савецкім [[марксізм|марксізьме]]е фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной ззь пяці [[грамадзкграмадзка-гістарычная фармацыя|грамадзкграмадзка-гістарычных фармацыйфармацыяў]], больш высокай у параўнаньні з [[Рабаўладальніцкі лад|рабаўладаньне]]м. У [[20 стагодзьдзе|XX ст.]] розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін.▼
 
▲Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася ангельскімі юрыстамі [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] як пазначэньне тыпу уласнасьці; як грамадзк-палітычны тэрмін яно ужываецца ў [[Шарль Луі Мантэск'е|Мантэск’е]]. Паданьне аб фэадалізьме як аб этапе сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе [[Сярэднявечча|Сярэднявеччу]], разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку [[XIX ст.]], першым чынам у [[Франсуа-П'ЕР-Гільём Гізо|Гізо]]. У афіцыйным савецкім [[марксізм]]е фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной з пяці [[грамадзк-гістарычная фармацыя|грамадзк-гістарычных фармацый]], больш высокай у параўнаньні з [[Рабаўладальніцкі лад|рабаўладаньне]]м. У [[20 стагодзьдзе|XX ст.]] розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін.
У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв.
Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — [[натуральная гаспадарка]], уклад — [[традыцыйны уклад|традыцыйны]].
 
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў ([[фэадал]]ы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу ([[васал]]) атрымлівае за службу зямельны надзел ([[фэод]] або [[ф'еф]]) і прыгонных у вышэйстаячагавышэйстаялага ([[сэньёр]]а). На чале фэадальных усходаў стаяў [[манарх]], але яго улада звычайна значна саслабленаяслабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, стаялыміякія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — неня мой васал», які дзеінічаўдзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). [[Сялян]]е працуюць на землях, прыналежныхналежных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім [[паншчына|паншчынай]] або [[чынш|чыншам]].
 
Фэадалізм у заходняй Эўропе, па шэрагу канцэпцый, стаў усталёўвацца яшчэ ў [[5 стагодзьдзе|V ст.]] нашай эры ў позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]]. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага горада як цэнтра рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у [[Сярэднія стагодзьдзі|сярэднія стагодзьдзі]], ён стаў панаваць у Эўропе аж да [[буржуазная рэвалюцыя|буржуазных рэвалюцый]]. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў [[капіталізм|капіталістычны]].▼
 
▲Фэадалізм у заходняй Эўропе, папаводле шэрагу канцэпцыйканцэпцыяў, стаўпачаў усталёўвацца яшчэ ў [[5 стагодзьдзе|V ст.]] нашай эры ў позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]]. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага горадагораду як цэнтрацэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у [[Сярэднія стагодзьдзі|сярэднія стагодзьдзі]], ён стаўпачаў панаваць у Эўропе аж да [[буржуазная рэвалюцыя|буржуазных рэвалюцыйрэвалюцыяў]]. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў [[капіталізм|капіталістычны]].
 
У антычным міры найболейнайбольш падобную зда фэадалізмамфэадалізму сыстэмсыстэму мела [[Пэрсыдзкая імпэрыя]], у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны зда фэадальнымфэадальнага [[фэод]]аму.
 
== Глядзіце таксама ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Фэадалізм»