Крывічы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў
вікіфікацыя, дапаўненьне, стыль, удакл.
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|Крывічы (неадназначнасьць)}}
'''Крывічы́''' (гістарычна '''крэвы''', магчыма ''скрэвы''<ref>Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1990.</ref>) — буйная этнічная супольнасьць [[сярэднявечча]], якая займала тэрыторыі ад верхняга [[Панямоньне|Панямоньня]], сярэдняга ды верхняга [[Прыдзьвіньне|Прыдзьвіньня]], верхняга [[Падняпроўе|Падняпроўя]] ды [[Паволжа]], а таксама басэйны рэк [[Вялікая (рака)|Вялікай]] ды [[Ловаць|Ловаці]]. Крывічы былі асноўнымі насельнікамі [[Полацкае княства|Полацкага]], [[Смаленскае княства|Смаленскага]] ды [[Пскоўскае княства|Пскоўскага]] княстваў. '''Крывічы́''' зьяўляюцца асноўнай этнаўтваральнай адзінкай беларусаў.
 
Крывічы былі асноўнымі насельнікамі [[Полацкае княства|Полацкага]], [[Смаленскае княства|Смаленскага]] ды [[Пскоўскае княства|Пскоўскага]] княстваў, іх можна ўважаць за асноўную этнаўтваральную адзінку [[беларусы|беларусаў]].
==Назва ды паходжаньне==
 
== Назва ==
Існуе некалькі гіпотэзаў зьяўленьня [[этнонім|этноніма]] "крывічы". Згодна адной зь іх, назва існавала ў ІІ тыс. да н.э. як этнічнае найменьне часткі носьбітаў археалагічнай [[культура шнуравой керамікі|культуры шнуравой керамікі]]. Назоў этнасу "крывічы" можа паходзіць ад назвы краю ''[[Krieva]]''.
Найбольш аргументаванай здаецца гіпотэза, згодна зь якой этнічны назоў паходзіць ад імя міфічнага пачынальніка пэўнай рэлігійнай традыцыі - найвышэйшага сьвятара ''[[Крывэ|Крыва]]'', культ якога быў уласцівы большасьці [[балты|балцкіх]] народаў. Гэтую версію падтрымлівалі [[Мілер|Г.Мілер]], [[Карамзін|М.Карамзін]], [[Нарбут|Т.Нарбут]], [[Кіркор|А.Кіркор]], [[Касторскі|М.Касторскі]], [[Трацьякоў|П.Трацьякоў]], [[Сядоў|В.Сядоў]], [[Рыбакоў|Б.Рыбакоў]], [[Мачынскі|Дз.Мачынскі]], [[Лебедзеў|Г.Лебедзеў]], [[Зайкоўскі|Э.Зайкоўскі]], [[Тапароў|У.Тапароў]] і інш.
 
Існуе некалькі меркаваньняў датычна паходжаньня [[этнонім|этноніму]] «крывічы».
[[археалогія|Археалагічныя]], [[тапаніміка|тапанімічныя]], [[лінгвістыка|лінгвістычныя]], [[антрапалогія|антрапалагічныя]] дадзеныя сьведчаць, што крывічы - гэта балцкі этнас, роднасны [[літоўцы|літоўцам]], [[латышы|латышам]], [[латгалы|латгалам]], [[прусы|прусам]], [[яцьвягі|яцьвягам]], [[жамойты|жамойтам]], які ў выніку культурнага ўплыву з першай паловы ІХ ст. стаў пераходзіць на славянскую мову[источник?].
 
Найбольш аргументаванайаргумэнтаванай здаеццавыглядае гіпотэза, згодна зь якой этнічны назоў паходзіць ад імя міфічнагамітычнага пачынальніка пэўнай рэлігійнай традыцыі - — найвышэйшага сьвятара ''[[Крывэ|Крыва (Крыва-Крывейтэ)]]'', культ якога быў уласцівыуласьцівы большасьці [[балты|балцкіх]] народаў. Гэтую версіювэрсію падтрымлівалі [[Гэрард Мілер|Г. Мілер]], [[Мікалай Карамзін|М. Карамзін]], [[Тэадор Нарбут|Т. Нарбут]], [[Адам Кіркор|А. Кіркор]], [[Міхал Касторскі|М. Касторскі]], [[ТрацьякоўПавал Трацьцякоў|П.Трацьякоў Трацьцякоў]], [[Валянтын Сядоў|В. Сядоў]], [[Барыс Рыбакоў|Б. Рыбакоў]], [[Дзьмітры Мачынскі|Дз. Мачынскі]], [[Герасім Лебедзеў|Г. Лебедзеў]], [[Эдвард Зайкоўскі|Э. Зайкоўскі]], [[Уладзімер Тапароў|У. Тапароў]] і інш. Паводле іншых вэрсіяў назва паходзіць ад слова «крэўныя» — блізкія па крыві, ад характара «крывой», узгорыстай мясцовасьці.<ref name="hb">{{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)|к}} С.42</ref>
==Гісторыя==
 
== Паходжаньне ==
Асноўнымі гарадамі трох галін крывічаў зьяўляліся [[Пскоў]], [[Полацк]] ды [[Смаленск]], якія сталі цэнтрамі ўдзельных княстваў.
Паводле найбольш распаўсюджанага меркаваньня крывічы сфармаваліся ў выніку асыміляцыі прышлымі славянамі мясцовых балцкіх і заходнефінскіх плямёнаў, паступова славянізаваных.<ref name="hb"/>
 
[[археалогія|Археалагічныя]],Тым [[тапаніміка|тапанімічныя]],часам [[лінгвістыка|лінгвістычныя]],шэраг [[антрапалогія|антрапалагічныя]]навукоўцаў дадзеныя сьведчацьлічаць, што крывічы - — гэта балцкі этнас, роднасны [[літоўцылітва|літоўцамлітве]], [[латышы|латышам]], [[латгалы|латгалам]], [[прусы|прусам]], [[яцьвягі|яцьвягам]], [[жамойты|жамойтам]], які ў выніку культурнага ўплыву ззь першай паловы ІХ ст. стаўпачаў пераходзіць на славянскую мову[источник?].<ref>Аляксей Дзермант. Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс // Druvis №1, 2005. С. 19.</ref>
Апошнія згадкі непасрэдна пра крывічаў адносяцца да [[1128]] году, аднак назвы «крывіцкі», «Крывія» захаваліся аж да цяперашняга часу. Так, у [[латыская мова|латыскай мове]] слова «Крыевія» (''Krievija'') азначае [[Расея]], адпаведна «Балткрыевія» (''Baltkrievija'' — Белая Крыевія) — [[Беларусь]].
 
== Гісторыя ==
==Культура і побыт==
Асноўнымі гарадамі трох галінгалінаў крывічаў зьяўляліся [[Пскоў]], [[Полацк]] ды [[Смаленск]], якія сталізрабіліся цэнтрамі ўдзельных княстваў.
 
Апошнія згадкі непасрэдна пра крывічаў адносяцца да [[1128]] году, аднак назвы «крывіцкі», «Крывія» захаваліся аж да цяперашняганашага часу. Так, у [[латыская мова|латыскай мове]] слова «Крыевія» (''Krievija'') азначае [[Расея]], адпаведна «Балткрыевія» (''Baltkrievija''  — Белая Крыевія)  — [[Беларусь]].
== Вонкавыя спасылкі ==
 
* [http://jivebelarus.net/our-heritage/krivichy.html Ян Станкевіч. «Беларускія плямёны. Крывічы.»]
== Глядзіце таксама ==
* [http://kryuja.org/artykuly/dziermant/kryviczy.html Аляксей Дзермант. «Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс.»]
* [[Дрыгавічы]]
* [[Літва]]
* [[Радзімічы]]
* [[Яцьвягі]]
 
== Крыніцы ==
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* [[Мікола Ермаловіч|Ермаловіч М.]] Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1990. ISBN 5-340-00614-X.
* {{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)}}
* [http://jivebelarus.net/our-heritage/krivichy.html Беларускія плямёны. Крывічы] // [[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Гістарычныя творы. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2003. — 776 с.
* [[Аляксей Дзермант]]. [http://kryuja.org/artykuly/dziermant/kryviczy.html Аляксей Дзермант. «Крывічы. Гістарычна-этнагенетычны нарыс] // Druvis №1, 2005.
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]