Вікіпэдыя

Марксізм: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д робат дадаў: new:मार्क्सवाद
артаграфія, афармленьне
Радок 2:
{{вікіфікаваць}}
{{камунізм}}
[[ВыяваФайл:Karl Marx.jpg|зьлеваКарл Маркс|міні|150пкс]]
'''Марксызм''' нарадзіўся ў XIX ст. разам з умацаваньнем індустрыялізацыі ў Заходняй Эўропе. Спачатку уяўляўўяўляў сабою крытыку клясычнай эканамічнай думкі. [[Карл Маркс]] ([[1818-]]—[[1883]]) аналізіраваў зьявы якія датычыліся вытвoрчасьці, сілаў вытворчасьці (працa капітал...), адносінаў у кантэксьце працэсу вытворчасьці, формаў вытворчасьці. Адметны змагар за камунізм- грамадства дзе пануе равенства, дзе не існуюць дзяржавы ды межў, дзе няма капіталізму, дзе кожны дае у залежнасьці ад таго што мае, а атрымлівае у залежнасьці ад сваіх патрэб.▼
 
▲Марксызм нарадзіўся ў XIX ст. разам з умацаваньнем індустрыялізацыі ў Заходняй Эўропе. Спачатку уяўляў сабою крытыку клясычнай эканамічнай думкі. [[Маркс]] (1818-1883) аналізіраваў зьявы якія датычыліся вытвoрчасьці, сілаў вытворчасьці (працa капітал...), адносінаў у кантэксьце працэсу вытворчасьці, формаў вытворчасьці. Адметны змагар за камунізм- грамадства дзе пануе равенства, дзе не існуюць дзяржавы ды межў, дзе няма капіталізму, дзе кожны дае у залежнасьці ад таго што мае, а атрымлівае у залежнасьці ад сваіх патрэб.
Фундаментам марксызму з'яўляеццаз’яўляецца міжкласавая барацьба. Галоўным крытэрыям дзяленьнем на класы з'яўляеццаз’яўляецца Mаёмасьць. [[Спекулянт]]- жыве са свіх зьберажэньняў. [[Капіталіст]]- — гаспадар апарату вытворчасьці (будынкі, завод, зямля, станкі...). [[Пралетар]]- — гаспадар сваёй толькі працоўнай сілы (якую ён прадае капіталісту). Адной маёмасьці не хапае (міжвольныя клясы). Трэба яшчэ каб існавала пачуцьцё належыць той ці іншай клясе (клясы для сябе). Сяляне напрыклад з'яўляюццаз’яўляюцца міжвольнай клясай таму, што маюць аднолькавы тып маёмасьці (зямля) але не адчуваюць, што належaць адзінай клясе і таму ня могуць згуртавацца каб адстойваць сваe інтэрэсы.
 
== Гістарычны матэрыялізм ==
 
[[прымітыўны камунізм]]-> → [[рабства]]-> → [[феядалізм]] ->→ [[капіталізм]]-> → [[сацыялізм]]
 
Дзякуючы сваім выдатным ведам філязофіі, сацыялогіі і гісторыі, [[Карл Маркс]] прааналізіраваў капіталізм з гістарычнага пункту гледжаньня. Маркс ды [[Энгельс]] прапанавалі "«гістарычны матэрыялізм"» паводле якога паміж усімі прыроднымі зьявамі існуе вялікая [[сувязь]]. Прырода увесь час зьмяняецца, нічога не стаіць на месьце. Галоўная сіла якая зьмяняегзьмяняе [[грамадства]] гэта арганізацыя [[праца|працы]] (тэхнічны прагрэс, адносіны паміж людзьмі...).
 
паводле Маркса грамадства гэта дзьвух павярховая структура. Першы паверх адпавядае эканамічнай структуры альбо "інфаструктуры" (пралетарыят, капіталісты, адносіны...) на якім трымаецца "інстытуцыянальны" паверх (паліт. структура, Права, культура, мастацтва, рэлігія, ідэялёгія...). Капіталісты, кантралюруючы вытворчасьць кантралююць таксама інстыут. паверх. Канфлікты паміж працоўным ды капіталістычным клясамi такім чынам прывядуць дa палітычнай рэвалюцыі.▼
 
▲паводлеПаводле Маркса грамадства гэта дзьвух павярховая структура. Першы паверх адпавядае эканамічнай структуры альбо "«інфаструктуры"» (пралетарыят, капіталісты, адносіны...) на якім трымаецца "«інстытуцыянальны"» паверх (паліт. структура, Права, [[культура]], [[мастацтва]], [[рэлігія]], [[ідэялёгія]]...). Капіталісты, кантралюруючы вытворчасьць кантралююць таксама інстыут. паверх. Канфлікты паміж працоўным ды капіталістычным клясамi такім чынам прывядуць дa палітычнай [[рэвалюцыя|рэвалюцыі]].
 
== Тэорыі ==
 
=== Тэорыя эксплуатацыі ===
Розьніца паміж затрачаным на працоўную сілу (зарабкізаробкі, пакупакпакупка інструментаўінструмэнтаў...) і створаным багацьцем[[багацьце]]м адпавядае багацьцю якое прысвойвае сабе капіталіст. Гэта [[грошы]] зь неаплочанай капіталістам працы. Каштоўнасьць прадукту вытворчасьці адпавядае колькасьці уложанай у яго чалавечай працы. Капіталіст вырашае гэтую колькасьць яшчэ да пачатку вытворчаьці. Kапіталіст узбагачаецца толькі тады калі працоўныя вырабляюць больш рэчаў ніж атрымліваюць зарабку. Напрыклад уявім, што рабочы працуе 12 гадзін у дзень, і што ён вырабляе эквівалент сваёй палучкі за 5 гадзін (праца на сябе). Атрымліваецца, што 7 гадзін ён працуе за дарма (праца на капіталіста). Такім чынам мэта працпоўнага-павялічыць зарабакзаробак дзеля паляпшэньня свайго жыцьця. Мэта капіталіста павялічыць розніцу паміж аплочанай ды неаплочанай працай (на сваю карысьць разумеіцца) дзякуючы павелічэньню часу працы (напр. працаваць 15 гдз. замест 12-ці гдз. у дзень) альбо ужываючы [[тэхнічны прагрэс]] дзеля большай эфектыўнасьці працоўных. Капіталіст зацікаўлены у тым каб зарабак працоўных не перавышаў сумы якая патрэбна ім дзеля аднаўленьня сваёй рабочай сілы (прадукты харчаваньня, гадаваньне дзяцей-пралетараў). ▼
 
Нягледзячы на гэта для Маркса галоўным халяўшчыкам нe зьяўляeцца капіталіст які арганізуе працу, інвестыруе, рызыкуе, дамаўляецца, шукае [[сыравіна|сыравіну]]. Найбольшы [[вораг]] пралетарыяту гэта [[буржуй]]-[[спекулянт]], які жыве са сваіх зьберажэньняў якія пасыўна ляжаць у банку...▼
▲Розьніца паміж затрачаным на працоўную сілу (зарабкі, пакупак інструментаў...) і створаным багацьцем адпавядае багацьцю якое прысвойвае сабе капіталіст. Гэта грошы зь неаплочанай капіталістам працы. Каштоўнасьць прадукту вытворчасьці адпавядае колькасьці уложанай у яго чалавечай працы. Капіталіст вырашае гэтую колькасьць яшчэ да пачатку вытворчаьці. Kапіталіст узбагачаецца толькі тады калі працоўныя вырабляюць больш рэчаў ніж атрымліваюць зарабку. Напрыклад уявім, што рабочы працуе 12 гадзін у дзень, і што ён вырабляе эквівалент сваёй палучкі за 5 гадзін (праца на сябе). Атрымліваецца, што 7 гадзін ён працуе за дарма (праца на капіталіста). Такім чынам мэта працпоўнага-павялічыць зарабак дзеля паляпшэньня свайго жыцьця. Мэта капіталіста павялічыць розніцу паміж аплочанай ды неаплочанай працай (на сваю карысьць разумеіцца) дзякуючы павелічэньню часу працы (напр. працаваць 15 гдз. замест 12-ці гдз. у дзень) альбо ужываючы тэхнічны прагрэс дзеля большай эфектыўнасьці працоўных. Капіталіст зацікаўлены у тым каб зарабак працоўных не перавышаў сумы якая патрэбна ім дзеля аднаўленьня сваёй рабочай сілы (прадукты харчаваньня, гадаваньне дзяцей-пралетараў).
 
▲Нягледзячы на гэта для Маркса галоўным халяўшчыкам нe зьяўляeцца капіталіст які арганізуе працу, інвестыруе, рызыкуе, дамаўляецца, шукае сыравіну. Найбольшы вораг пралетарыяту гэта [[буржуй]]-[[спекулянт]], які жыве са сваіх зьберажэньняў якія пасыўна ляжаць у банку...
 
 
=== Тэорыя альенацыі ===
Для капіталіста, працоўны з'яўляеццаз’яўляецца дэтальлю[[дэталь]]лю ў працэсe вытворчасьці. Нібы той станок ён выконвае усё адныя і тыя ж рухі ніколі не вырабляючы рэчы ад пачатку да канца. Такім чынам зтрачвае сваю чалавечнасьць, ператвараецца у робата. [[Рэлігія]] яго супакойвае як той наркотык.▼
▲Для капіталіста, працоўны з'яўляецца дэтальлю ў працэсe вытворчасьці. Нібы той станок ён выконвае усё адныя і тыя ж рухі ніколі не вырабляючы рэчы ад пачатку да канца. Такім чынам зтрачвае сваю чалавечнасьць, ператвараецца у робата. [[Рэлігія]] яго супакойвае як той наркотык.
 
Працоўныя умовы пры капіталістычнай [[сыстэма|сыстэме]] парабачаюць працоўных. Гэтае парабачэньне якое на першы погляд на руку капіталістам, на самай справе зьнішчае эканмічнуюэканамічную эфектыўнасьць эксплуатацыі. Працоўныя, якія ператвараюцца ў поўнасьцю залежных ад капіталістаў рабоў пачынаюць занадта дорага ім каштаваць. Такім чынам, капіталістам лепей вызваліць іх ад [[рабства]], даць ім свабоду (ды дэмакратыю ?). Самаадказныя рабочыя працягваюць працаваць на паноў але ужо не атрымліваюць ад іх дармавога харчу ды даху над галавой. Забарона рабства, такім чынам, адпавядае больш эканамічным чым маральным патрэбам. Працоўныя павінны адчуваюць сябе людзьмі дзеля таго каб супакоена працаваць на паноў[[пан]]оў.
 
== Абсурднасьць капіталізму ==
[[Карл Маркс]] крытыкуе капіталістычную логіку. Капіталістам хочацца пабольшыць свой асабісты заробак, дзеля гэтага яны павялічваюць вытворчасьць, рызыкуя гэтым самым яе перавысіць у параўнаньні са спросам і апынуцца у крызісе перавытворчасьці. ▼
 
У дадатак, павялічваючы колькасьць працоўных ды заводaў[[завод]]aў капіталісты узмацняюць пралетарыят i самі сабе рыюць яму.▼
 
З часам выжывуць толькі некалькі капіталістаў, якія праглынуць увесь [[бізнэс]]. Усе астатнія ператворацца у жаўнераў вялікага войска пралетарскага.▼
▲[[Карл Маркс]] крытыкуе капіталістычную логіку. Капіталістам хочацца пабольшыць свой асабісты заробак, дзеля гэтага яны павялічваюць вытворчасьць, рызыкуя гэтым самым яе перавысіць у параўнаньні са спросам і апынуцца у крызісе перавытворчасьці.
 
Капіталізму прыйдзе кабзец таму, што павялічваючы свой асабісты зарaбак і убаўляючы заробак працоўных, буржуі ня змогуць нічога прадаць бедным пралетарам. Капіталісты самі зьнішчаць свой рынак збыту. ▼
▲У дадатак, павялічваючы колькасьць працоўных ды заводaў капіталісты узмацняюць пралетарыят i самі сабе рыюць яму.
 
Карл Маркс прадказвае канец капіталізму. Эканамічныя крызісы падштурхнуць працоўных да згуртаваньня, калектывізацыі апарату вытворчасьці, усталяваньня дыктатуры пралетарыяту[[пралетарыят]]у і зьнішчэньню капіталізму. Марксізм даволі часта асацыіруюць з сумна (альбо додра) вядомай савецкай ідэялогіяй. Маркс жадаў усталяваць дыктатуру пралетарыяту прадстаўленага кам. партыяй але ніколі нe прапагандаваў усталяваньне персанальнай дыктатуры. Ня ён заклікаў да зьнішчэньня нацыянальных элітаў[[эліта]]ў ды да русіфікацыі, ня ён загадваў масавыя дэпартацыі ды растрэлы... Карл Маркс, убачыўшы, што ягоныя дyмкі кожны пераварочвае як яму падабаецца пачаў нават казаць, што нічога агульнага з марксыстамі ён ня мае. Тым ня менш ідэя міжкласавай барацьбы, заклікі да рэвалюцыі ды калектывізацыі прыватнай маёмасьцi, дыктатуры пралетарыяту і  г.  д. наўрад ці маглі абыйсьціся бяз пысабойства ды тэрору. ▼
▲З часам выжывуць толькі некалькі капіталістаў, якія праглынуць увесь бізнэс. Усе астатнія ператворацца у жаўнераў вялікага войска пралетарскага.
 
▲Капіталізму прыйдзе кабзец таму, што павялічваючы свой асабісты зарaбак і убаўляючы заробак працоўных, буржуі ня змогуць нічога прадаць бедным пралетарам. Капіталісты самі зьнішчаць свой рынак збыту.
 
▲Карл Маркс прадказвае канец капіталізму. Эканамічныя крызісы падштурхнуць працоўных да згуртаваньня, калектывізацыі апарату вытворчасьці, усталяваньня дыктатуры пралетарыяту і зьнішчэньню капіталізму. Марксізм даволі часта асацыіруюць з сумна (альбо додра)вядомай савецкай ідэялогіяй. Маркс жадаў усталяваць дыктатуру пралетарыяту прадстаўленага кам.партыяй але ніколі нe прапагандаваў усталяваньне персанальнай дыктатуры. Ня ён заклікаў да зьнішчэньня нацыянальных элітаў ды да русіфікацыі, ня ён загадваў масавыя дэпартацыі ды растрэлы... Карл Маркс, убачыўшы, што ягоныя дyмкі кожны пераварочвае як яму падабаецца пачаў нават казаць, што нічога агульнага з марксыстамі ён ня мае. Тым ня менш ідэя міжкласавай барацьбы, заклікі да рэвалюцыі ды калектывізацыі прыватнай маёмасьцi, дыктатуры пралетарыяту і г. д. наўрад ці маглі абыйсьціся бяз пысабойства ды тэрору.
 
Паводле Карла Маркса капіталізм так ці інакш прыводзіць да эканамічных крызісаў. Але гэтыя крызісы павялічваюць эфектыўнасьць сыстэмы таму, што выжываюць толькі самыя моцныя. Сёньняшняя індывідуалізацыя працоўных адносінаў ( забарона праўсаюзаў, зарабак у залежнасьці ад тваёй асабістай прадуктыўнасьці, большае зацікаўленьне працоўных у посьпехах фірмы) а таксама кароткатэрміновыя кантракты і боязьнь апынуцца беспрацоўным адбіваюць у рабочых усю ахвоту гуртавацца.▼
 
▲Паводле Карла Маркса капіталізм так ці інакш прыводзіць да эканамічных крызісаў[[крызіс]]аў. Але гэтыя крызісы павялічваюць эфектыўнасьць сыстэмы таму, што выжываюць толькі самыя моцныя. Сёньняшняя індывідуалізацыя працоўных адносінаў ( забарона праўсаюзаў, зарабак у залежнасьці ад тваёй асабістай прадуктыўнасьці, большае зацікаўленьне працоўных у посьпехах фірмы) а таксама кароткатэрміновыя кантракты і боязьнь апынуцца беспрацоўным адбіваюць у рабочых усю ахвоту гуртавацца.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Marxism|выгляд=міні}}
* [http://community.livejournal.com/by_ecosocio/3727.html Марксызм]▼
 
* [http://www.hymn.ru/internationale/ Інтэрнацыянал (Гімн)]▼
 
* [http://www.marxists.org/polski/index.htm marxists.org pl]{{ref-pl}}▼
▲[http://community.livejournal.com/by_ecosocio/3727.html Марксызм]
* [http://www.marxists.org/russkij/index.htm marxists.org ru]{{ref-ru}}▼
 
[http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%B8 Манифест коммунистической партии (Карл Маркс)]
 
[http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB_%28%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D1%81%29 Капiтал (Карл Маркс)]
 
▲[http://www.hymn.ru/internationale/ Інтэрнацыянал (Гімн)]
 
▲[http://www.marxists.org/polski/index.htm marxists.org pl]
 
▲[http://www.marxists.org/russkij/index.htm marxists.org ru]
 
 
 
{{Гандаль}}
 
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Марксізм»