Вікіпэдыя

Казімер Нестар Сапега: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Karybut (гутаркі | унёсак)
7645 правак
Няма апісаньня зьменаў
артаграфія
Радок 1:
[[ВыяваФайл:Kazimierz Nestor Sapieha (1754 - 1798).jpg|міні|170пкс|Казімір Нестар Сапега]]▼
{{Артаграфія}}
▲[[Выява:Kazimierz Nestor Sapieha (1754 - 1798).jpg|міні|170пкс|Казімір Нестар Сапега]]
'''Казімір Нестар Сапега''' ({{мова-pl|Kazimierz Nestor Sapieha}}) гербу [[Ліс]] (1757-1798) – генерал артылерыі ВКЛ, маршалак літоўскай канфедэрацыі [[Чатырохгадовы Сойм|Чатырохгадовага Сойма]], удзельнік [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня 1794 году]], паэт.▼
 
▲'''Казімір Нестар Сапега''' ({{мова-pl|Kazimierz Nestor Sapieha}}) гербу [[Ліс]] ([[1757-]]—[[1798]]) –— генералгенэрал артылерыі [[ВКЛ]], маршалак літоўскай канфедэрацыіканфэдэрацыі [[Чатырохгадовы Сойм|Чатырохгадовага Сойма]], удзельнік [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня 1794 году]], паэт.
==Жыцьцяпіс==▼
*[[14 лістапада]] [[1757]] г. нарадзіўся ў [[Берасьце|Берасьці]] ў сямьі мсьціслаўскага ваяводы Яна Сапегі і Эльжбеты з Браніцкіх. Ягоны бацька памёр праз 8 мемясяцаў пасьля нараджэньня сына і выхаваньнем Казіміра займаліся маці і ягоны дзядька [[Францішак Ксаверы Браніцкі]]. Да 10 год навучаўся ў школе тэатынаў у [[Варшава|Варшаве]].▼
 
▲== Жыцьцяпіс ==
*З [[1767]] па [[1772]] г. навучаўся ў Рыцарскай школе ў Варшаве.▼
▲* [[14 лістапада]] [[1757]] г. нарадзіўся ў [[Берасьце|Берасьці]] ў сямьісям'і мсьціслаўскага ваяводы Яна Сапегі і Эльжбеты з Браніцкіх. Ягоны бацька памёр праз 8 мемясяцаўмесяцаў пасьля нараджэньня сына і выхаваньнем Казіміра займаліся маці і ягоны дзядька [[Францішак Ксаверы Браніцкі]]. Да 10 год навучаўся ў школе тэатынаў у [[Варшава|Варшаве]].
 
▲* З [[1767]] па [[1772]] г. навучаўся ў Рыцарскай школе ў Варшаве.
* [[11 сакавіка]] [[1772]] г. атрымаў патэнт на палкоўніка артылерыі ВКЛ.
 
* [[28 красавіка]] [[1773]] г. дзякуючы высілкам дзядзькі атрымаў патэнт генералагенэрала артылерыі ВКЛ.
* З [[1773]] па [[1776]] г. быў у падарожжупадарожжы па Эўропе. У Францыі навучаўся майстэрству альтылерыі, праву, філасофііфілязофіі. У 1776 г. па загадзе дзядзькі вярнуўся ў Рэч Паспалітую, хоць сам лічыў, што адукацыю яшчэ не скончыў. Пад часПадчас падарожжа вёў дзёньнік. <br> ▼
 
▲*З [[1773]] па [[1776]] г. быў у падарожжу па Эўропе. У Францыі навучаўся майстэрству альтылерыі, праву, філасофіі. У 1776 г. па загадзе дзядзькі вярнуўся ў Рэч Паспалітую, хоць сам лічыў, што адукацыю яшчэ не скончыў. Пад час падарожжа вёў дзёньнік. <br>
Дзесьці ў той жа час становіцца адным з 6 камандораў Мальтанскага ордэна.
* [[13 сьнежня]] [[1776]] г. атрымаў [[Ордэн сьвятога Станіслава]]. <br>▼
У тым жа годзе спрабаваў паехаць на Сойм ад слонімскага[[Слонімскі паветапавет|Слонімскага павету]]. Але неня змог гэтага зрабіць.▼
* З [[1777]] па [[1781]] г. заняткі па эканоміцы і праву з Сапегам праводзіць былы езуіт ГубертГубэрт Ваўтрын.▼
* [[1778]] г. Сапега быў выбраны на [[сойм]] ад берасmцейкага[[Берасьцейкі паветапавет|Берасьцейкага павету]], дзякуючы падтрымцы караля, але насуперак жаданнямжаданьням А. Тызэнгаўза. На гэтым сойме Сапегу выбіраюцьабіраюць дэпутатам у Вайсковы ДэпартаментДэпартамэнт [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]].▼
* [[1 студзеня]] [[1779]] г. атрымаў [[ордэн Белага Арла]].<br>▼
Яшчэ з [[1775]] г. Сапега быў актыўным удзельнікам масонкіх ложаў. Спачатку парыскай ложы “De«De la Candeur”Candeur», а пасляпасьля адным са стваральнікаў кракаўскай ложы “Пад«Пад трыма шлемамі”шлемамі».▼
* [[1780]] г. на чарговым сойме (дзе на быў паслом) пры падтрымцы караля выставіў сваю кандыдатуру на маршалка [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]], але прайграў князю Станіславу Панятоўскаму. ▼
* [[1784]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасьцейскі пасол. Адзін з кіраўнікоў апазыцыйнай партыі.▼
* [[1786]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасцейскіберасьцейскі пасол. Яшчэ больш умацаваў свае пазіцыіпазыцыі, як кіраўнік апазыцыйнага руху супраць караля разам з Ф. Браніцкім і Ш. Патоцкім.▼
* [[1788]] г. выбраныабраны на [[Чатырохгадовы Сойм|сойм]] ад берасьцейскагаБерасьцейскага паветапавету. [[7 кастрычніка]] выбраныабраны маршалкам літоўскай канфэдэрацыі на Сойме. Як літоўскі маршалак часам кіраваў ходам сойма разам з каронным маршалкам С. Малахоўскім, а таксама збіраўзьбіраў у сябе дома літоўскія правінцыйныя сесіісэсіі для абмеркаванняабмеркаваньня пазіцыіпазыцыі шляхты ВКЛ на Сойме.▼
Сапега быў рэкардсмэнам па выступах на сойме. За 4 гады ён браў голас 760 разоў. Пры гэтым меў добрыя аратарскія здольнасціздольнасьці. <br>▼
Выкарыстоўваў “тэатральныя”«тэатральныя» моманты: на сойм хадзіў у традыцыйнай вопратцы, адкінуўшы ўсе новыя францускія завядзёнкі, на свае грошы ўтрымліваў “гучкаў”«гучкаў» –— арбітраў, якія назіралі за хадой Сойма з балконабалькона і падтымлівалі выступленьні Сапегі.<br>▼
Першапачаткова знаходзіўся ў лягеры гетмансай апазіцыіапазыцыі, якая кіравалася ягоным дзядзькам Ф. Браніцкім: выступаў супраць зьнішчэньня Пастаяннай Рады, крытыкаў караля і прапрускую пазыцыю “патрыётаў”«патрыётаў». У [[1790]] г. актыўна выказваўся супраць спадчыннага трону і абмежаваньня выбарчага права беднай шляхты. Аднак паступова Сапега пачаў ўсё шчыльней супрацоўнічаць з каралём і “патрыятычнай”«патрыятычнай» партыяй.<br>▼
Пра падтыхтаваны праэкт Канстытуцыі Сапега даведаўся толькі 3 траўня на паседжаньні. І хоць, як сам казаў быў неня згодны ззь некаторымі пунктамі дакумэнта прысягнуў Канстытуцыі разам ззь іншымі пасламі.<br>▼
Сапеге заўсёды актыўна выступаў у абарону прэрагатыўпрэрагатываў ВКЛ. Асабліва гэта праявілася ў чэрвені –— кастрычніку [[1791]] г., калі пад яго кіраўніцтвам шляхта ВКЛ абараняла свае правы на асобныя скарбовую, паліцэйскую камісіі, а таксама захаваньне Статута 1588 г. Вынікам гэтага супрацьстаяньня стала падпісаньне “Узаемных«Узаемных заручынаў абодвух народаў”народаў» [[21 кастрычніка]] [[1791]] г.<br>▼
* У чэрвені [[1792]] г. выступаў супраць далучэньня караля да Таргавіцкай канфедэцыіканфэдэцыі, але калі гэта адбылося, выехаў з краіны.▼
* [[1794]] актыўна ўдзельнічае ў пастаньніпаўстаньні. Аднак пры гэтым адмаўляеццаадмаўляўся ўзначаліць паўстанцкі рух на Літве. Вызначыўся мужнасьцю пры абароне Вільні [[11 жніўня]] [[1794]] г., калі артылерыйская батарэя пад яго камандваньнем абараніла Зялёны мост і змусіла непрыяцеля адступіць.▼
* У [[1795-]]—[[1798]] г. жыў у Вене, дзе і памёр [[25 траўня]].▼
 
== Агульная характарыстыка ==▼
▲*[[13 сьнежня]] [[1776]] г. атрымаў [[Ордэн сьвятога Станіслава]]. <br>
Сучаснікі ўспаміналі пра Сапегу як пра балбатуна і п’яніцу, кпілі ззь ягонай пыхі і патэнта генералагенэрала артылерыі, якаіякі ён атрымаў у 16 год. Сапегу абвінавачвалі ў тым, што той выкарыстоўвае дзяржаўныя грошы на свае партэбы. Аднак пры гэтым Сапега карыстаўся вялікай павагай сярод дробнай шляхты за сваё аратарскае майстэрства, шчырасцьшчырасьць і патрыятызм, асабліва ў пытаньнях асобнасціасобнасьці ВКЛ.▼
▲У тым жа годзе спрабаваў паехаць на Сойм ад слонімскага павета. Але не змог гэтага зрабіць.
 
== Сям'я ==
▲*З [[1777]] па [[1781]] г. заняткі па эканоміцы і праву з Сапегам праводзіць былы езуіт Губерт Ваўтрын.
У [[1784]] г. ажаніўся з Ганнай з Цэнтараў, удавой Сангушкі . Аднак у тым жа годзе разышоўся. Працэс па раздзелупадзеле маёмасцімаёмасьці цягнуўся да [[1788]] г. Больш не жаніўся і дзяцей ня меў.▼
 
== Літаратура ==▼
▲*[[1778]] г. Сапега быў выбраны на [[сойм]] ад берасmцейкага павета дзякуючы падтрымцы караля, але насуперак жаданням А. Тызэнгаўза. На гэтым сойме Сапегу выбіраюць дэпутатам у Вайсковы Дэпартамент [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]].
* Kądzieła Ł. Kazimierz Nestor Sapieha- // Polski Słownik Biograficzny. W-wa- — Krawów, 1994. S. 53-6453—64▼
 
▲*[[1 студзеня]] [[1779]] г. атрымаў [[ордэн Белага Арла]].<br>
▲Яшчэ з [[1775]] г. Сапега быў актыўным удзельнікам масонкіх ложаў. Спачатку парыскай ложы “De la Candeur”, а пасля адным са стваральнікаў кракаўскай ложы “Пад трыма шлемамі”.
 
▲*[[1780]] г. на чарговым сойме (дзе на быў паслом) пры падтрымцы караля выставіў сваю кандыдатуру на маршалка [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]], але прайграў князю Станіславу Панятоўскаму.
 
▲*[[1784]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасьцейскі пасол. Адзін з кіраўнікоў апазыцыйнай партыі.
 
▲*[[1786]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасцейскі пасол. Яшчэ больш умацаваў свае пазіцыі, як кіраўнік апазыцыйнага руху супраць караля разам з Ф. Браніцкім і Ш. Патоцкім.
 
▲*[[1788]] г. выбраны на [[Чатырохгадовы Сойм|сойм]] ад берасьцейскага павета. [[7 кастрычніка]] выбраны маршалкам літоўскай канфэдэрацыі на Сойме. Як літоўскі маршалак часам кіраваў ходам сойма разам з каронным маршалкам С. Малахоўскім, а таксама збіраў у сябе дома літоўскія правінцыйныя сесіі для абмеркавання пазіцыі шляхты ВКЛ на Сойме.
▲Сапега быў рэкардсмэнам па выступах на сойме. За 4 гады ён браў голас 760 разоў. Пры гэтым меў добрыя аратарскія здольнасці. <br>
▲Выкарыстоўваў “тэатральныя” моманты: на сойм хадзіў у традыцыйнай вопратцы, адкінуўшы ўсе новыя францускія завядзёнкі, на свае грошы ўтрымліваў “гучкаў” – арбітраў, якія назіралі за хадой Сойма з балкона і падтымлівалі выступленьні Сапегі.<br>
▲Першапачаткова знаходзіўся ў лягеры гетмансай апазіцыі, якая кіравалася ягоным дзядзькам Ф. Браніцкім: выступаў супраць зьнішчэньня Пастаяннай Рады, крытыкаў караля і прапрускую пазыцыю “патрыётаў”. У [[1790]] г. актыўна выказваўся супраць спадчыннага трону і абмежаваньня выбарчага права беднай шляхты. Аднак паступова Сапега пачаў ўсё шчыльней супрацоўнічаць з каралём і “патрыятычнай” партыяй.<br>
▲Пра падтыхтаваны праэкт Канстытуцыі Сапега даведаўся толькі 3 траўня на паседжаньні. І хоць, як сам казаў быў не згодны з некаторымі пунктамі дакумэнта прысягнуў Канстытуцыі разам з іншымі пасламі.<br>
▲Сапеге заўсёды актыўна выступаў у абарону прэрагатыў ВКЛ. Асабліва гэта праявілася ў чэрвені – кастрычніку [[1791]] г., калі пад яго кіраўніцтвам шляхта ВКЛ абараняла свае правы на асобныя скарбовую, паліцэйскую камісіі, а таксама захаваньне Статута 1588 г. Вынікам гэтага супрацьстаяньня стала падпісаньне “Узаемных заручынаў абодвух народаў” 21 кастрычніка 1791 г.<br>
 
▲*У чэрвені [[1792]] г. выступаў супраць далучэньня караля да Таргавіцкай канфедэцыі, але калі гэта адбылося, выехаў з краіны.
 
▲*1794 актыўна ўдзельнічае ў пастаньні. Аднак пры гэтым адмаўляецца ўзначаліць паўстанцкі рух на Літве. Вызначыўся мужнасьцю пры абароне Вільні 11 жніўня 1794 г., калі артылерыйская батарэя пад яго камандваньнем абараніла Зялёны мост і змусіла непрыяцеля адступіць.
 
▲*У 1795-1798 г. жыў у Вене, дзе і памёр 25 траўня.
 
▲==Агульная характарыстыка==
▲Сучаснікі ўспаміналі пра Сапегу як пра балбатуна і п’яніцу, кпілі з ягонай пыхі і патэнта генерала артылерыі, якаі ён атрымаў у 16 год. Сапегу абвінавачвалі ў тым, што той выкарыстоўвае дзяржаўныя грошы на свае партэбы. Аднак пры гэтым Сапега карыстаўся вялікай павагай сярод дробнай шляхты за сваё аратарскае майстэрства, шчырасць і патрыятызм, асабліва ў пытаньнях асобнасці ВКЛ.
 
==Сямья==
▲У [[1784]] г. ажаніўся з Ганнай з Цэнтараў, удавой Сангушкі . Аднак у тым жа годзе разышоўся. Працэс па раздзелу маёмасці цягнуўся да 1788 г. Больш не жаніўся і дзяцей ня меў.
 
▲==Літаратура==
▲Kądzieła Ł. Kazimierz Nestor Sapieha- Polski Słownik Biograficzny. W-wa- Krawów, 1994. S. 53-64
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сапега, Казімір}}
Радок 65 ⟶ 50:
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1798 годзе]]
[[Катэгорыя:Сапегі]]
 
 
[[pl:Kazimierz Nestor Sapieha]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Казімер_Нестар_Сапега»