Ежы Гедройц: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Rasa (гутаркі | унёсак)
Новая старонка: {{Асоба |імя = Ежы Гедройц |арыгінал імя = |партрэт = Выява:Giedroyc.jpeg |апісаньне ...
 
вікіфікацыя, артаграфія, афармленьне
Радок 2:
|імя = Ежы Гедройц
|арыгінал імя =
|партрэт = [[Выява:Jerzy Giedroyc 1997.jpeg]]jpg
|апісаньне =
|род дзейнасьці =
|дата нараджэньня = [[27 ліпеня]] [[1906]]
|месца нараджэньня = {{сьцяг Расеі}} [[Менск]], [[Расейская імпэрыя]]
|дата сьмерці = [[14 верасьня]] [[2000]]
|месца сьмерці = {{сьцяг Францыі}} Maissons Laffitte пад [[Парыж]]ам, [[Францыя]]
}}
 
'''Ежы Гедройц''' ({{мова-pl|Jerzy Giedroyc}}) — публіцыст, палітык, заснавальнік і рэдактар парыскага грамадзка-палітычнага часопісу "«Kultura"» на польскай мове.
== Ежы Гедройц ==
[[польская мова|па-польску]]: ''Jerzy Giedroyc''
публіцыст, палітык, заснавальнік і рэдактар парыскага грамадзка-палітычнага часопісу "Kultura" на польскай мове.
 
== Біяграфія ==
Нарадзіўся [[27 ліпеня]] [[1906]] года ў Менску, бацькі Ігнацы Гедройц і Францішка Стажыцкая. Вучыўся на юрыдычным (1924 – 19291924—1929) і гістарычным ([[1930]][[1931]]) факультэтах у [[Варшаўскі унівэрсытэт|Варшаўскім унівэрсытэце]]. Падчас вучобы — старшыня "«Карапарацыі Партыя"» і "«Міжкарпаратыўнага Кола"» у [[Варшава|Варшаве]], дзеяч студэнцкай арганізацыі "«Дзяржаўная думка"», працаўнік замежнага аддзела Галоўнага студэнцкага камітэта Польскага саюза студэнцкай моладзі. РэферэнтРэфэрэнт парламентарныпарлямэнтарны і па справах прэсы ў Міністэрстве сельскай гаспадаркі ([[1929]]-[[1935]]); кіраўнік аддзела прэзідыумапрэзыдыюма ў Міністэрстве гандлю і прамысловасьці ([[1935]]-[[1939]]); рэдактар "«Студэнцкага дня"» і двутыднёвіка "«Бунт маладых"», пераўтворанага ў [[1936]] годзе ў тыднёвік “Polityka”«Polityka» ([[1930]]-[[1939]]). З пачаткам [[Другая Сусьветная вайна|II СусветнайСусьветнай вайны]] перабраўся ў [[Румынія|Румынію]]. Асабісты сакратар польскага пасла ў Румыніі Роджэра Рачынскага ([[1939]]-[[1940]]); кіраўнік польскага аддзела пры Чылійскай місіі ў Бухарэсце[[Бухарэст|Бухарэсьце]] ([[1940]]); у якасьці супрацоўніка англійскай місіі займаўся польскімі справамі ў Румыніі (1941). У Стамбуле, куды быў вывезены англійскай місіяй (сакавік [[1941]]) запісаўся на службу ў войска і выехаў у [[Палестына|Палестыну]]. Салдат Самастойнай брыгады карпацкіх стралкоў, удзельнік лівійскай кампаніі і бітваў у Тобруку; кіраўнік (у рангу падпаручніка) аддзела часопісаў і вайсковых выдавецтваў Бюро прапаганды II Польскага корпуса ([[1941]]-[[1944]]); працаўнік Цэнтра вывучэння бранявой зброі ў [[Галіполі]] ([[Італія]]) ([[1944]]-[[1945]]); дырэктар Эўрапейскага дэпартамэнта Міністэрства інфармацыі [[ўрадаурад Польшчы ў Лёндане|ўрадўраду Польшчы ў Лёндане]] ([[1945]]).
 
== Літаратурная дзейнасьць ==
Заснавальнік Літаратурнага ІнстытутаІнстытуту ў [[Рым]]е ([[1946]]), выдавец і галоўны рэдактар часопіса "«Kultura"» (з [[1947]]). У кастрычніку [[1947]] перанёс выдавецтва ў Maissons Laffitte пад Парыжам і развіўразьвіў шырокую выдавецкую дзейнасьць, супрацоўнічаў з вядомымі польскімі публіцыстамі і пісьменьнікамі-эмігрантамі, сярод якіх [[Юзэф Чапскі]], [[Ежы Стэмпоўскі]], [[Канстанты А. Яленскі]], [[Юліўш Мерашэўскі]], [[Чэслаў Мілаш]], [[Вітальд Гамбровіч]], [[Густаў Херлінг-Грудзінскі]]. Ініцыятар ([[1953]]) выдання серыі Бібліятэкі Культуры (якая ахоплівае літаратурныя творы і кнігі палітычнага характару, а таксама дзёньнікі), з 1962 года — заснавальнік паўгодніка Гістарычныя сшыткі (з [[1972]] — квартальніка), матэрыялы якога датычаць найноўшай гісторыі Польшчы і ЦэнтральнаеўрапейскіхЦэнтральнаэўрапейскіх краін.
 
Да верасьня [[2000]]  г. было выдадзена 511 тамоў Бібліятэкі Культуры, у тым 132 нумары Гістарычных сшыткаў і 636 нумароў Культуры. Ежы Гедройц — член рэдакцыйнага калегіума часопіса расійскіх дысідэнтаў Кантынент і рэдакцыйнага савета ўкраінскага квартальніка Віднова. Удзельнік шматлікіх, арганізаваных на Захадзе акцый у імя свабоды культуры.
 
Пасьлядоўна імкнуўся (на працягу 50  г.) да наладжвання добрасуседзкіх адносін паміж Польшчай і ўсходнімі суседзямі — [[Летува|Летувой]], Беларуссю[[Беларусь|Беларусьсю]] і Украінай –[[Украіна|Ўкраінай]] — у перспектывепэрспэктыве здабыццяздабыцьця гэтымі краінамі незалежнасьці. Ініцыятар і членсябар створанага на пачатку 1982 годагоду Фонду незалежнай дапамогі для польскай літаратуры і навукі. Аўтар шматлікіх артыкулаў і кнігі "«Аўтабіяграфія на чатыры рукі"» (апрацаваннеапрацаваньне Кшыштафа Помяна — [[1994]]).
 
== Узнагароды ==
Доктар honoris causa [[Ягелонскі ўнівэрсытэт|Ягелонскага ўнівэрсытэта]] ([[1991]]), унівэрсытэта ў Фрыбургу ([[Швейцарыя]]), [[Уроцлаўскі ўнівэрсытэт|Уроцлаўскага ўнівэрсытэта]] ([[1998]]), [[Шчэцінскі ўнівэрсытэт|Шчэцінскага ўнівэрсытэта]] ([[2000]]), а таксама ганаровы член Польскага гістарычнага таварыства ([[1991]]). Лаўрэат узнагароды Польскага ПЭН-Клюбу ([[1989]]), узнагароды імя Сьв. Брата Альберта ([[1993]]), а таксама ўзнагароды часопіса "«Палітыка"» ([[1995]]) і ўзнагароды "«Залатога Жазла"» Фонду польскай культуры ([[1999]]).
Вайсковыя адзнакі: Ордэн Ганаровага Легіёна ([[1938]]), Афіцэрскі Крыж Румынскай Кароны ([[1930]]), Кавалерскі Крыж Бельгійскай Кароны ([[1938]]), эстонскі Ордэн Белай Зоркі ([[1932]])
Крытычна пазіраючы на адносіны, пануючыя ў Польшчы пасля [[1989]]  г. адмовіўся прыняць вышэйшую польскую адзнаку — [[Ордэн Белага Арла]]. У [[1996]]  г. адзначаны французскім Афіцэрскім Крыжам Ордэна Ганаровага Легіёна. У [[1997]] годзе атрымаў ганаровае грамадзянства [[Летува|Летувы]], а ў [[1998]] годзе — [[Ордэн Гедыміна]].
Да канца жыцця пражываў у Францыі.
Памёр [[14 верасьня]] [[2000]] года ў Maissons Laffitte.
Радок 33 ⟶ 32:
== Памяць ==
Сейм Польшчы абвесьціў 2006 год годам Гедройца. 100-годзьдзе з дня нараджэння адзначалася пад эгідай ЮНЭСКА.
У [[Менск]]у ў мікрараёне [[Брылевічы]] імем Гедройца названа вуліца.
 
== Крыніцы ==