Русіны: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне, стыль
Радок 3:
[[Файл:Русини.jpg|значак|Русіны ў народных строях, канец XIX — пачатак XX ст.]]
 
Назва'''Русі́ны''' ўтварылася(таксама '''''руськія''''', '''''рускія''''', '''''русакі'''''<ref name="Pazdniakou-2001">[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Русіны // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 136.</ref>) — гістарычны [[эднаэтнонім|эндаэтнонім]] жыхароў [[Русь|Русі]], адна з назваў [[Усходнеславянскія мовы|усходнеславянскага]] насельніцтва<ref name="Pazdniakou-2001">[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Русіны // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 136.</ref><ref name="Pazdniakou-2001"/>. Утварыўся ад назвы [[Русь|Русі]] дзеля азначэньня адзінкавых яе прадстаўнікоў (у старажытных крыніцах да XVI стагодзьдзя ў множным ліку не выкарыстоўвалася). Сустракаецца ў крыніцах ад самага пачатку існаваньня Русі, пазьней — у крыніцах, якія пішуць пра [[Галіцка-Валынскае княства]], [[Вялікае Княства Літоўскае]], [[Вялікае Княства Маскоўскае]] ды іншыя землі, якія былі часткамі Русі. У [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржаве]] [[палітонім]] ''русін'' з часам быў выціснуты з ужытку іншым палітонімам ''рускі'', але і пазьней зрэдку ўжываўся раўнапраўна зь ім. Форма множнага ліку ''русін'''ы''''' ўзьнікла ў XVI ст. і служыла дзеля азначэньнеазначэньня ўсходнеславянскага: [[праваслаўе|праваслаўнага]] і [[уніяцтва|ўніяцкага]] насельніцтва Вялікага Княства Літоўскага і [[Каралеўства Польскае (1385—1569)|Каралеўства Польскага]]<ref>{{кніга|аўтар = |загаловак=Історія української культури. У 5 томах. Т. 2|спасылка=http://litopys.org.ua/istkult2/ikult202.htm|месца=Кіеў|год=2001}}</ref>, [[Дунайскія княствы|Дунайскіх княстваў]] і [[Каралеўства Вугоршчына|Вугорскага каралеўства]]. На сёньняшні час этнонім захаваўся толькі ў некаторых групаў [[усходнія славяне|усходнеславянскага насельніцтва]]: на [[Лемкаўшчына|Лемкаўшчыне]], а таксама ў [[Панонскія русіны|Ваяводзіне і Паноніі]].
'''Русі́ны''' — гістарычны [[эднаэтнонім|эндаэтнонім]] жыхароў [[Русь|Русі]], адна з назваў [[Усходнеславянскія мовы|усходнеславянскага]] насельніцтва<ref name="Pazdniakou-2001">[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Русіны // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 136.</ref>. Сынонімы — '''''руськія''''', '''''рускія''''', '''''русакі'''''<ref name="Pazdniakou-2001"/>.
 
Па [[Крэўская унія|Крэўскай уніі]] «русінамі» ў ВКЛ называліся пераважна праваслаўныя ў канфэсійным сэнсе; таксама праваслаўныя жыхары ВКЛ называліся «[[ліцьвіны]] рускае веры», «ліцьвіны грэчаскага закону людзі» і да т. п.<ref>Этнаграфія беларусаў. Гістарыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя. / рэд. кал. В. Бандарчык і інш. — {{Менск (Мінск)}}, 1985. С. 81.</ref><ref>[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 48.</ref> Як падкрэсьлівае беларускі гісторык [[Сяргей Паўлавіч Абламейка|Сяргей Абламейка]], «''[[беларусы]] не павінны баяцца тэрміну «рускі» ў розных гістарычных прыкладаньнях, і, адначасна, не павінны забывацца на этнонім (і палітонім) «ліцьвіны». Гэта дзьве складовыя часткі сучаснай беларускай ідэнтычнасьці, важныя гістарычныя маркеры этнічнага разьвіцьця нашага народу''»<ref>[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/28920419.html Зноў пра ідэнтычнасьць Скарыны], [[Радыё Свабода]], 15 сьнежня 2017 г.</ref>.
Назва ўтварылася ад назвы [[Русь]] дзеля азначэньня адзінкавых яе прадстаўнікоў (у старажытных крыніцах да XVI стагодзьдзя ў множным ліку не выкарыстоўвалася). Сустракаецца ў крыніцах ад самага пачатку існаваньня Русі, пазьней — у крыніцах, якія пішуць пра [[Галіцка-Валынскае княства]], [[Вялікае Княства Літоўскае]], [[Вялікае Княства Маскоўскае]] ды іншыя землі, якія былі часткамі Русі. У [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржаве]] [[палітонім]] ''русін'' з часам быў выціснуты з ужытку іншым палітонімам ''рускі'', але і пазьней зрэдку ўжываўся раўнапраўна зь ім. Форма множнага ліку ''русін'''ы''''' ўзьнікла ў XVI ст. і служыла дзеля азначэньне ўсходнеславянскага: [[праваслаўе|праваслаўнага]] і [[уніяцтва|ўніяцкага]] насельніцтва Вялікага Княства Літоўскага і [[Каралеўства Польскае (1385—1569)|Каралеўства Польскага]]<ref>{{кніга|аўтар = |загаловак=Історія української культури. У 5 томах. Т. 2|спасылка=http://litopys.org.ua/istkult2/ikult202.htm|месца=Кіеў|год=2001}}</ref>, [[Дунайскія княствы|Дунайскіх княстваў]] і [[Каралеўства Вугоршчына|Вугорскага каралеўства]].
 
На сёньняшні час этнонім захаваўся толькі ў некаторых групаў [[усходнія славяне|усходнеславянскага насельніцтва]]: на [[Лемкаўшчына|Лемкаўшчыне]], а таксама ў [[Панонскія русіны|Ваяводзіне і Паноніі]].
 
== У гістарычных і літаратурных крыніцах ==