Быхаўскі замак: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль
Радок 10:
|Назва месцазнаходжаньня = [[Места]]
|Месцазнаходжаньне = [[Быхаў]]
|Канфэсія =
|Эпархія =
|Ордэнская прыналежнасьць =
|Тып кляштара =
|Тып будынка =
|Архітэктурны стыль =
Радок 20 ⟶ 16:
|Заснавальнік =
|Першае згадваньне =
|Заснаваньне = [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]]
|Асноўныя даты = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва =
|Канчатак будаўніцтва =
|Будынкі = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі =
|КанфэсіяСтан = =
|Вядомыя насельнікі =
|Шырата паўшар’е = паўночнае
|Рэліквіі =
|Плябан =
|Стан =
|Шырата паўшар’е = паўночнае
|Шырата градусаў = 53
|Шырата хвілінаў = 31
|Шырата сэкундаў = 5.28
|Даўгата паўшар’е = усходняе
|Даўгата градусаў = 30
|Даўгата хвілінаў = 15
|Даўгата сэкундаў = 31.90
|Назва мапы =
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Сайт =
|Commons = Bychaŭ Castle =
}}
'''Быхаўскі замак''' — помнік архітэктуры XVII ст. у [[Быхаў|Быхаве]]. Знаходзіцца на ўсходняй ускраіне [[места]], на высокім правым беразе [[Дняпро|Дняпра]]. Уваходзіў у сыстэму [[Быхаўскія мескія ўмацаваньні|мескіх умацаваньняў]]. Твор архітэктуры [[барока]] і [[рэнэсанс]]у. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]].
 
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Bychaŭ. Быхаў (1648-54).jpg|міні|зьлева|Места і замак, XVII ст.]]
 
Радок 64 ⟶ 58:
У замку бесьперапынна знаходзілася значная вайсковая залога, якая падпадаркоўвалася мясцоваму адміністратару — «губэрнатару», а таксама вялікая колькасьць [[пальная зброя|пальнай зброі]] і амуніцыі. На патрэбу абароны працавала адмысловая [[Быхаўская людвісарня|людвісарня]], дзе кваліфікаваныя майстры выраблялі гарматы, ядры, кулі і гранаты. Тутэйшая зброя і мэталічныя дасьпехі карысталіся вялікім попытам на [[Вялікае Княства Літоўскае|Літве]] і за яе межамі. Паводле зьвестак за 1692 год, у цэйхгаўзе Быхаўскага замка захоўвалася наступная зброя: 34 гарматы (шротаўніцы, палявыя марціры, шматствольныя арганы), 32 «сьвіньні» волава, салетра, ядры, картузныя набоі для 3-, 4-, б- і 10-фунтовых гарматаў, артылерыйскія і ручныя гранаты (апошнія трох тыпаў: жалезныя, драўляныя і шкляныя). Сярод іншай зброі — 1200 мушкетаў, 8 арганаў, 38 гакаўніцаў, старасьвецкі аркебуз, 50 параў «блях гусарскіх», косы «проста насаджаныя», формы для адліўкі ядраў, жалезныя пікі, а таксама харугвы<ref>[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]] Быхаўскі замак // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 360.</ref>.
 
[[Файл:Bychaŭ, Dniapro. Быхаў, Дняпро (1941).jpg|значак|Замак у панараме места, 1941 г.]]
 
У [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) Быхаўскім умацаваньням прыйшлося нялёгка. З жніўня 1654 году на працягу 11 месяцаў яго беспасьпяхова трымалі ў аблозе казацкія загоны Залатарэнкі і 11 палкоў маскоўскага войска на чале з ваяводам Трубяцкім. Толькі ў пачатку 1657 году па 18-месячнай аблозе маскоўскія захопнікі з казакамі Нячая штурмам узялі замак. Па пераходзе Нячая на бок Рэчы Паспалітай з 14 траўня 1659 году фартэцыю штурмавалі ўжо групоўкі карных аддзелаў Лабанава-Растоўскага і Зьмеева. У ходзе гэтай аблогі места моцна пацярпела, а ў замку выбухнуў арсэнал.
 
За часамі [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]] (1700—1721) да разбурэньня замка прычыніліся войскі маскоўскага гаспадара [[Пётар I|Пятра I]]. На працягу сямі зь лішнім гадоў у месьце знаходзіўся расейскі гарнізон. Пры яго адступленьні прыводзіліся ў непрыдатны стан брамы, зьнішчаліся бастыёны. Празь некаторы час Сапегі аднавілі ўмацаваньні, артылерыйскі парк зноўку папоўніўся новымі прыладамі.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
Па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]] (1772 год), калі Быхаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], адбывалася пачалося разбурэньне замка.
 
=== Найноўшы час ===
Да нядаўняга часу на тэрыторыі Быхаўскага замка знаходзіўся мэблевы цэх. У жніўні 2004 году ў замку адбыўся пажар. Быў моцна пашкоджаны дах. Абвалілася адна са сьценаў. З таго часу ніякіх рамонтных і рэстаўрацыйных працаў не праводзілася. У наш час замак знаходзіцца ў паўзруйнаваным стане.
 
Радок 81 ⟶ 79:
== Галерэя ==
=== Гістарычныя здымкі ===
<center><gallery widths=150 heights=150 perrow="4" caption="Старыя здымкі" class="center">
Bychaŭ, Haradzieckaja. Быхаў, Гарадзецкая (M. Astankovič, 1905).jpg|З боку Дняпра, кан. XIX ст.
Bychaŭski zamak. Быхаўскі замак (M. Astankovič, 1905).jpg|Агульны выгляд, кан. XIX ст.
Bychaŭski zamak. Быхаўскі замак (1901-17).jpg|Агульны выгляд, пач. XX ст.
Bychaŭ, Kaścielnaja. Быхаў, Касьцельная (1900).jpg|З боку [[Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (Быхаў)|касьцёла]], пач. XX ст.
</gallery></center>
 
=== Сучасныя здымкі ===
<center><gallery widths=150 heights=150 perrow="4" caption="Сучасныя здымкі" class="center">
Byhawski zamak 01.jpg|Агульны выгляд, 2012
Bychaŭ. Быхаў (2007).jpg|Агульны выгляд, 2007
Bychau castle inside.jpg|Усярэдзіне
Bychaŭ. Быхаў (2007).jpg|Агульны выгляд, 2007
Sapieha Castle in Bychaŭ (2007).jpg|Замкавая вежа
</gallery></center>
 
== Рэстаўрацыя ==
Радок 110 ⟶ 108:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|512Г000153}}
{{Commons|Category:Bychaŭ Castle}}
* {{Radzima.org|byhauski-zamak|аб’ект}}
* [http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=1589945 Тэма «Быхаўскі замак і сынагога» на форуме Skyscrapercity.com]