|
'''Піраміда Хеопса''' (араб. {{Мова-ar|هرم هيوس}}) (Хуфу), '''Вялікая піраміда Гізы''' - найбуйнейшая з эгіпецкіх пірамід, помнік архітэктурнага мастацтва Старажытнага [[Эгіпет|Эгіпту]]; адзіны з «[[Сем цудаў сьвету|Сямі цудаў свету]]», які захаваўся да нашых дзён, і самы старажытны з іх: яго ўзрост ацэньваецца прыкладна ў 4500 гадоў.
[[Файл:Kheops-Pyramid.jpg|значак|335x335пкс|ПерамідаПіраміда Хеопса]]
РазмешчаныРазьмешчаныя на платоплято Гіза ў ваколіцах егіпецкайэгіпецкай сталіцы і дэльты [[Ніл|Ніла]]у; самая паўночная з трох вялікіх пірамід плато, якія носяць імёны трох [[Фараон|фараонаўфараон]]аў Старажытнага царства, меркаваных заказчыкаў будаўніцтва, - Хеопса, Хефрэна (Хафры) і Микерына (Менкауры). Гэтыя піраміды былі збудаваныя ў ваколіцах гарадоў Мемфіса (сталіцы Старажытнага царства) і Геліяполя за тысячагоддзі да заснавання [[Каір|Каіра]]. На працягу больш за тры тысячы гадоў (да ўзвядзення сабора ў Лінкольне, Англія, каля 1300 году) Вялікая піраміда з'яўляласязьяўлялася самай высокай пабудовай на Зямлі. З 1979 года, як і многія іншыя піраміды комплексу «Мэмфіс і яго некропалі - раён пірамід ад Гізы да Дахшура», з'яўляеццазьяўляецца часткай СусветнайСусьветнай спадчыны ЮНЭСКАЮНЭСКО.
Архітэктарам Вялікай піраміды лічыцца Хеміун, візыр і пляменнікпляменьнік Хеопса. Ён таксама насіў тытул «кіраўніка ўсім будоўлямі фараона». Мяркуецца, што будаўніцтва, працягвалася двадцаць гадоў (у час вынясення Хеопса), скончылася каля 2540 года да н. э.Такая дата была апублікаваная з выкарыстаннем астранамічнага метаду Кэйт Спэнс (універсітэт у Кембрыдзе ). Нягледзячы на гэта, гэты метад і атрыманыя з яго падтрымкай даты падвергліся крытыцы шматлікіх егіптолагаў. Даты згодна з іншымі метадамі датыроўкі: 2720 да н. э. (Стывен Хак, універсітэт Небчыласяраска), 2577 г. н. э. (Джуан Антоніо Бельмонт, універсітэт астрафізікаў у Канарысе) і 2708 да н. э. (Поллукс, універсітэтунівэрсытэт БауманаБаўмана). Радыёвуглеродны метад дазваляе дыягназаваць ад 2680 да н. э. да 2850 да н. э. Для гэтага ўсталёўваецца «дні родаў» піраміды няма ніякіх сур'ёзных падцвержанняў, так, як эгіптолагі не могуць сачыць калі менавіта пачалося будаўніцтва.
== Першыя згадкі піраміды ==
Загадкай застаецца поўная адсутнасць узгадак пірамід у егіпетскіхэгіпецкіх папірусах. Першыя апісанні сустракаюцца з грэцкай гісторыяй Герадоты (V стагоддзе да н. Э.) І ў старажытных арабскіх легендах . узведзена яна была пры фараоне-дэспотэдэспоце па імені Хеопс (грэц. Koufou), пракіраваўшага 50 гадоў. На будоўлі піраміды было занята 100 тысяч. чал. на працягу двадцатідваццаці гадоў , и што піраміда - ў гонар Хеопса, але не яго магіла.
* ІснуючыяІсныя метады датаваннядатаваньня часу пачатку будаўніцтва піраміды дзеляцца на Гістарычныягістарычныя, астранамічныя і радыёвугляродныя. У Егіпце афіцыйна ўстаноўлена (2009) і святкуецца дата пачатку будаўніцтва піраміды Хеопса — 23 жніўня 2560 году да н.э. Такая дата атрымана з выкарыстаннем астранамічнага метаду Кэйт Спэнс (універсітэт у Кембрыджы). Аднак гэты метад і атрыманыя з яго дапамогай даты падвяргаліся крытыцы многіх егіптолагаўэгіптолягаў. Даты паводле іншых метадаў датавання: 2720 да н.э. (Стывен Хак, Універсітэт Небраска), 2577 да н. э. (Джуан Антоніа Бельмонтэ, універсітэт астрафізікі ў Канарысе) і 2708 да н. э. (Поллукс, універсітэт Баўмана). Радыёвуглеродным метад дае дыяпазон ад 2680 да н.э. да 2850 да н. э. таму ўстаноўленаму «дню нараджэння» піраміды няма ніякіх сур'ёзных пацверджанняў, бо егіптолагі не могуць сысціся ў тым, у якім менавіта годзе пачалося будаўніцтва.У 2020 годзе ў Шатландыі былі выяўленыяастаткі якія лічыліся згубленымі ўзорамі кедравай дошчачкі, вынятай з да гэтага запячатанай вэнтшахты камеры царыцы інжынерам Дыксанам, што з новай сілай падняло пытанні датыроўкі будаўніцтва піраміды Хеопса, так як іх радыёвуглеродным аналіз даў даты парадку 3341-3094 да н. э., гэта значыць амаль на 500 гадоў старэй афіцыйна прынятай лічбы
== Вонкавы выгляд ==
== Статычныя зьвесткі ==
•* Вышыня (у цяперашні час): 137 м Вышыня (першапачаткова): 146,м
•* Кут нахілу бакавой грані (у цяперашні час): 51°50' ▼
•* Даўжыня бакавой рабрыны (першапачаткова): 230,33 м (па падліках) або каля 440 каралеўскіх локцяў Даўжыня бакавой рабрыны (у цяперашні час): каля 225 м ▼▲• Кут нахілу бакавой грані (у цяперашні час): 51°50'
•* Даўжыня бакоў падставы піраміды: поўдзень-230,454 м; поўнач-230,253 м; захад-230,357 м; Усход-230,394 м ▼
•* Плошча падставы (першапачаткова): 180000 м2 (5,3 га) Плошча бакавой паверхні піраміды (першапачаткова): да 85 500 м2 Перыметр падставы: 922 м ▼▲• Даўжыня бакавой рабрыны (першапачаткова): 230,33 м (па падліках) або каля 440 каралеўскіх локцяў Даўжыня бакавой рабрыны (у цяперашні час): каля 225 м
•* Агульны аб'ёмаб’ём піраміды без выліку паражнін ўнутры піраміды (першапачаткова): унутр 2,58 млн м3 ▼
•* Агульны аб'ёмаб’ём піраміды за вылікам усіх вядомых паражнін (першапачаткова): 2,50 млн м3 ▼▲• Даўжыня бакоў падставы піраміды: поўдзень-230,454 м; поўнач-230,253 м; захад-230,357 м; Усход-230,394 м
•* Сярэдні аб'ёмаб’ём Вапняковыхвапняковых блокаўблёкаў: 1,147 м3 Сярэдняя маса Вапняковых блокаў: 2,5 т Самы цяжкі гранітны блок: каля 35 т; размешчаны над уваходам у»Камеру цара" Колькасць блокаў асераднёнага аб'ёму не перавышае 1, 65 млн (2, 50 млн м3-0, 6 млн м3 скальнага падставы ўнутры піраміды = 1, 8 млн м3/1, 147 м3 =1,65 млн блокаў названага аб'ёмуаб’ёму фізічна можа змясціцца ў пірамідзе, без уліку аб'ёму раствора ў межблочных швах); аднясенне да 20-гадовага тэрміну будаўніцтва × 300 рабочых дзён у годзе × 10 працоўных гадзін у дзень × 60 хвілін у гадзіне прыводзіць да хуткасці кладкі (і дастаўкі да месца будаўніцтва) — каля блока ў дзве хвіліны. ▼
•* Па падліках, агульная маса піраміды (першапачаткова) — каля 6,7 млн т (зыходзячы з аб'ёму піраміды 2,5 млн м3 і шчыльнасці вапняка 2,7 т/м3); больш дбайныя падлікі масы даюць 5,5 млн т вапняка, 8 тыс.т граніту і 0,5 млн т будаўнічага раствора (гіпс з вапнай). ▼▲• Плошча падставы (першапачаткова): 180000 м2 (5,3 га) Плошча бакавой паверхні піраміды (першапачаткова): да 85 500 м2 Перыметр падставы: 922 м
•* Падстава піраміды спачывае на прыродным скальным ўзвышшы вышынёй у цэнтры каля 12-14 м і займае, па апошніх дадзеных, мінімум 23 % ад першапачатковага аб'ёму піраміды ▼
•* КолькасцьКолькасьць слаёў (ярусаў) каменных блокаў-210 (на момант пабудовы). У цяперашні час ярусаў-203. ▼▲• Агульны аб'ём піраміды без выліку паражнін ўнутры піраміды (першапачаткова): унутр 2,58 млн м3
▲• Агульны аб'ём піраміды за вылікам усіх вядомых паражнін (першапачаткова): 2,50 млн м3
▲• Сярэдні аб'ём Вапняковых блокаў: 1,147 м3 Сярэдняя маса Вапняковых блокаў: 2,5 т Самы цяжкі гранітны блок: каля 35 т; размешчаны над уваходам у»Камеру цара" Колькасць блокаў асераднёнага аб'ёму не перавышае 1, 65 млн (2, 50 млн м3-0, 6 млн м3 скальнага падставы ўнутры піраміды = 1, 8 млн м3/1, 147 м3 =1,65 млн блокаў названага аб'ёму фізічна можа змясціцца ў пірамідзе, без уліку аб'ёму раствора ў межблочных швах); аднясенне да 20-гадовага тэрміну будаўніцтва × 300 рабочых дзён у годзе × 10 працоўных гадзін у дзень × 60 хвілін у гадзіне прыводзіць да хуткасці кладкі (і дастаўкі да месца будаўніцтва) — каля блока ў дзве хвіліны.
▲• Па падліках, агульная маса піраміды (першапачаткова) — каля 6,7 млн т (зыходзячы з аб'ёму піраміды 2,5 млн м3 і шчыльнасці вапняка 2,7 т/м3); больш дбайныя падлікі масы даюць 5,5 млн т вапняка, 8 тыс.т граніту і 0,5 млн т будаўнічага раствора (гіпс з вапнай).
▲• Падстава піраміды спачывае на прыродным скальным ўзвышшы вышынёй у цэнтры каля 12-14 м і займае, па апошніх дадзеных, мінімум 23 % ад першапачатковага аб'ёму піраміды
▲• Колькасць слаёў (ярусаў) каменных блокаў-210 (на момант пабудовы). У цяперашні час ярусаў-203.
== Унутраная структура ==
[[Файл:Great Pyramid Diagram as.svg|значак|287пкс|Унутраная структура піраміды]]
[[Файл:First Lady Melania Trump's Visit to Egypt 4.jpg|значак|426пкс|Уваход у піраміду]]
Уваход у піраміду знаходзіцца на вышыні 15,63 м з паўночнага боку. Уваход ўтвараюць каменныя пліты, выкладзеныя ў выглядзе аркі, але гэта структура, якая была ўнутры піраміды — праўдзівы ўваход не захаваўся. Праўдзівы ўваход у піраміду, хутчэй за ўсё, быў зачынены каменнай коркі. Апісанне такой коркі можна знайсці ў [[Страбон|Страбона]], таксама аблічча яе можна ўявіць, зыходзячы з захаванай пліты, якая зачыняла верхні ўваход у ламаную піраміду Снофру, бацькі Хеопса. Сёння турысты трапляюць унутр піраміды праз 17-метровы пралом, які зрабіў у 820 годзе Багдадскі халіф Абдулах аль-Мамун на 10 м ніжэй. Ён спадзяваўся знайсці там незлічоныя скарбы фараона, але выявіў там толькі пласт пылу таўшчынёй у паў-локця.
{{Сем цудаў сьвету}}
{{Парады артыкулу|артаграфія}}
[[Катэгорыя:Сем цудаў сьвету]]
| 