Вялікі гадронны калайдэр: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
rm ref link spam |
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
||
Радок 5:
'''Вялі́кі гадро́нны кала́йдэр, ВГК''' (таксама ''Вялікі гадронны паскаральнік''; {{мова-en|Large Hadron Collider, LHC}}) — самы вялікі ў сьвеце паскаральнік [[Элемэнтарная часьцінка|часьцінак]] [[Гадроны|гадронаў]] ([[пратон]]аў) і цяжкіх [[іён]]аў, створаны для вывучэньня вынікаў іх сутыкненьняў. Знаходзіцца ў [[CERN]] (Эўрапейскай Радзе Ядзерных Дасьледаваньняў) каля [[Жэнэва|Жэнэвы]]. ВГК разьмяшчаецца на тэрыторыі [[Францыя|Францыі]] і [[Швайцарыя|Швайцарыі]].
Вялікі гадронны калайдэр зьяўляецца самай вялікай штучнай машынай
Сынхратрон прызначаны разганяць пратоны з энэргіяй 7 ТэВ (7×10<sup>12</sup> [[электронвольт]]) на часьцінку.<ref>{{Артыкул|аўтар=Khan, Amina|спасылка=http://articles.latimes.com/2010/mar/31/science/la-sci-hadron31-2010mar31|загаловак=Large Hadron Collider rewards scientists watching at Caltech|выданьне=[[Los Angeles Times]]|мова=en|год=2010}}</ref> Вынікі вымяраюцца двума вялікімі дэтэктарамі элемэнтарных часьцінак: [[Экспэрымэнт ATLAS|ATLAS]] і [[Compact Muon Solenoid|CMS]], двума меншымі [[Вялікі іёнавы калайдэр|ALICE]] і [[LHCb]], і малымі [[TOTEM]], CASTOR і [[LHCf]].
Першыя выпрабаваньні працы паскаральніка адбыліся
== Гісторыя ==
Першыя прапановы аб пабудове гадроннага калайдэра зьявіліся ў
Пасьля сэрыі рамонтаў 20 лістапада 2009 году паскаральнік зноў быў запушчаны. Чакалася, што да студзеня — лютага 2010 году энэргія пучкоў [[пратон]]аў у танэлі паскаральніка дасягне 7 ТэВ ці 3,5 ТэВ на пучок, што ў некалькі разоў болей за цяперашнія вынікі<ref>http://www.charter97.org/be/news/2009/11/24/23942/ Хартыя’97</ref>. Дасягнуць гэтай энэргіі ўдалося 30 сакавіка 2010 году<ref>[http://timeline.web.cern.ch/timelines/The-Large-Hadron-Collider/overlay#2010-03-30%2008:45:00 The Large Hadron Collider]{{ref-en}} CERN timelines</ref>.
== Крыніцы ==
{{
{{CERN}}
|