Баптызм: розьніца паміж вэрсіямі

'''Бапты́зм''' (паводле {{Мова-el|Βάπτισμα|скарочана}}  — [[хрост]]) — [[Хрысьціянства|хрысьціянская]] [[дэнамінацыя]] ў [[Пратэстанцтва|пратэстанцтве]], засяроджанызасяроджаная на [[Індывідуалізм|індывідуалізьме]] ў дачыненьні да [[Бог]]а і надзвычайнай ролі [[Біблія|Сьвятога Пісьма]]. [[Збавеньне]] паводле баптыстаў недасягальнае ўласнымі ўчынкамі, адно толькі [[Ласка Божая|ласкай Божай]] праз асабістую [[Вера|веру]] ў збаўчую ахвяру [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]] дзеля выкупленьня [[Грэх|грахоў]] [[чалавецтва]]. Баптысты зьдзяйсьняюць [[хрост]] выключна над тымі, хто сьвядома выражае [[пакаяньне]] за грахі і вызнае веру ў Хрыста. Акцэнтуючы аўтаномію асобных [[збор]]аў, ёсьць таксама прыхільнікамі аддзяленьня царквы ад дзяржавы.

Большасьць баптыстаў прадстаўляе [[эвангельскае хрысьціянства]], хоць існуюць нешматлікія баптысцкія дэнамінацыі, якія належаць да лібэральнага напрамку [[пратэстанцтва]]. Баптысцкія цэрквы могуць адрозьнівацца ў стаўленьні да пэўных пытаньняў: [[прадвызначэньне]] альбо [[свабода волі]], канчатковасьць альбо мажлівасьць страты збавеньня, адносіныстаўленьне да [[Тэорыя эвалюцыі|тэорыі эвалюцыі]].

У практыцы царкоўнага жыцьця баптысты прытрымліваюцца прынцыпу [[Усеагульнае сьвятарства|усеагульнагаўсеагульнага сьвятарства]], а таксама самастойнасьці і незалежнасьці кожнай асобнай царкоўнай грамады ([[кангрэгацыяналізм]]). [[Прэсьбітэр]] ([[пастар]]) грамады ня мае абсалютнай улады, найбольш істотныя пытаньні вырашаюць на царкоўных радах, агульных сходах вернікаў. Набажэнствы складаюцца з [[Казань|казаняў]], сьпеваў у суправаджэньні інструмэнтальнай музыкі, імправізаваных [[малітва]]ў (уласнымі словамі), чытаньня духоўных паэмаў і вершаў<ref>[http://www.rusbaptist.stunda.org/vins.html Я. Винс. Наши баптистские принципы.]</ref>.

Першыя баптысты былі [[Ангельцы|ангельцамі]]-кангрэгацыяналістамі, якія праз рэлігійны перасьлед эмігравалі з [[Ангельшчына|Ангельшчыны]] ў [[Нідэрлянды]]. Першая грамада была заснаваная ў 1609 року ў [[Амстэрдам]]е групай ангельскіх [[Пурытанства|пурытанаў]] на чале з [[Джон Сьміт|Джонам Сьмітам]], якая пад уплывам [[Мэнаніцтва|мэнанітаў]] (умераных [[Анабаптысты|анабаптыстаў]]) прыняла дактрыну, якая адрынала хрост немаўлятаў. Аднак неўзабаве збор быў вымушаны спыніць існаваньне з прычыны перасьледу. У [[1612]] року, калі ў Ангельшчыне паўстала хваля рэлігійных перасьледаў, частка амстэрдамскіх баптыстаў вярнулася на бацькаўшчыну  — але ўжо без заснавальніка баптызму  — і заснавала ў [[Лёндан]]е першую баптысцкую грамаду. Менавіта ў Ангельшчыне цалкам сфармаваліся веравучэньне і дагматы, і тут ангельцы пачалі называць сябе баптыстамі.

Зарадзіўшыся ў Эўропе, найбольшага разьвітку баптысцкі рух дасягнуў у Паўночнай Амэрыцы. Аснову першых баптысцкіх суполак склалі выгнаньнікі з пурытанскіх калёніяў, перасьледаваныя за выказваньне поглядаў пра неабходнасьць аддзяленьня царквы ад дзяржавы і адмову ад хросту дзяцей. У [[1638]] року група такіх вернікаў на чале зь перасяленцам [[Роджэр Ўільямз|Роджэрам Ўільямзам]] заснавала новую калёнію [[Род-Айлэнд]], дзе афіцыйна была абвешчаная свабода веравызнаньня, а ў местах [[Провідэнс]] і [[Ньюпарт (Род-Айлэнд)|Ньюпарт]] заснаваныя першыя баптысцкія цэрквы<ref name="Torbet">Robert G. Torbet. «A History of the Baptists». Chicago  — Los Angeles: The Judson Press, 1952.</ref> Пасьля здабыцьця рэлігійнай свабоды баптысты разгарнулі актыўную місіянэрскую дзейнасьць, якая ахоплівала, акрамя белых каляністаў, [[Індзейцы|індзейцаў]] і [[Афраамэрыканцы|чарнаскурае насельніцтва]] краіны. Сярод апошніх дадзенае спавяданьне атрымала шырокі распаўсюд, у выніку чаго да цяперашняга часу ў ЗША існуе некалькі [[Нацыянальная баптысцкая канвэнцыя|афраамэрыканскіх баптысцкіх аб’яднаньняў]]<ref>Н.Ревуненкова. «Протестантизм». изд-во «Питер», 2007</ref>.

У 1905 на 1-м Сусьветным сходзе баптыстаў у Лёндане быў заснаваны [[Сусьветны баптысцкі альянс]], які па стане на 2007 налічваў больш за 170 тысячаў збораў і 36 мільёнаў сябраў. Варта зазначыць, што ў зьвяз не ўваходзіць вялікая колькасьць [[Хрысьціянскі фундамэнталізм|фундамэнталісцкіх цэркваў]], ня згодных з умеранай тэалёгіяй і [[экумэнізм]]ам Альянсу. Таксама ў большасьці баптысцкіх цэркваў сябрамі суполкі можна стаць толькі па дасягненьні паўналецьця. Такім чынам, дзеці з баптысцкіх сем’яў ня ўлічаныя ў статыстыцы.

Слова «баптыст» паходзіць ад грэцкага слова «баптыза» і азначае сабой хрост (літаральна  — «пагружэньне»). Баптысты практыкуюць хрост дарослых праз поўнае пагружэньне ў ваду. Ідэя зараджэньня хрысьціянаў-баптыстаў зьвязаная з эвангельскім вучэньнем пра [[хрост]].

* '''Трыадзінства Бога''' — Бог ёсьць Творцам і Панам Стварэньня, які аб’явіўся ў трох дасканалых асобах: як Айцец, Сын і Дух Сьвяты. Адно Яму належыць чэсьць і ўзьнясеньне хвалы. Таму баптысты не шануюць Дзеву Марыю, хоць і лічаць яе надзвычайнай асобай, абранай Богам дзеля нараджэньня Ісуса, і таму годнай павагі і перайманьня уў ейным даверы Ісусу Хрысту.

* '''Збаўленьне ласкаю празь веру''' — грэшны па прыродзе чалавек ня ў стане зрабіць нічога, што дазволіць яму займець прызнаньне Бога, аднак ведаючы, што добры Бог зьлітаваўся зь людзей і прабачыў ім іхняе грахоўнае адступства і амаральнасьць, даў магчымасьць пачатку новага жыцьця з забытым мінулым. Гэта стала магчымым дзякуючы таму, што Ісус Хрыстос, Адзінародны Сын Божы, памершы на крыжы, панёс пакараньне, якое вісела на кожным з нас паводле Боскага парадку рэчаў — ўі такім чынам дараваў нам жыцьцё вечнае, як і перамененае жыцьцё на зямлі.

* '''Хрышчэньне на вызнаньне веры''' — згодна з Боскай рэкамэндацыяй і парадкам, які ўстанавіў Ісус Хрыстос, баптысты прымаюць хрост толькі на асабістым вызнаньні веры ў збаўленьне, якое атрымалі з рук Хрыста. Хрост ёсьць вонкавым, публічным сьведчаньнем таго, што прымае чалавек. Гэта не сакрамант у значэньні тварэньня новай духоўнай рэальнасьці, але неабходнае наступства скарэньня перад Богам і прызнаньня Яго сваім Госпадам і ЗбаўцаЗбаўцам, а таксама сымбаль далучэньня да Царквы.

* '''Вячэра Гасподняя''' — абрад, устаноўлены Ісусам Хрыстом у памяць Ягоных мукаў і сьмерці. Падчас Вячэры ахрышчаныя вернікі ужываюцьўжываюць хлеб і віно, якія ёсьць сымбалямі Цела і Крыві Гасподняй. Празь Вячэру яе ўдзельнікі сьцьвярджаюць сьмерць Хрыста ій ягоны паўторны прыход.

* '''Новае жыцьцё прахпраз Духа Сьвятога''' — Біблія дае абяцаньне, што з моманту шчырага паяднаньня з Богам пачынаецца новае жыцьцё (што яна называе новым нараджэньнем), у якім Бог не пакідае людзей сам-насам у канфрантацыі з жыцьцём, але сам Дух Сьвяты навучае іх, падтрымлівае, прыстасоўвае і робіць так, каб усе былі ў стане жыць паводле Боскіх стандартаў, не вяртаючыся болей да былога жыцьця, якога Бог не ўхваляе і таму вызваляе ад яго сваіх вернікаў.

* '''Моц і дары Духа Сьвятога''' — паколькі Дух Сьвяты ў дні [[Пяцідзясятніца|Пяцідзясятніцы]] надзяліў Царкву Боскай моцаю і духоўнымі дарамі, неабходнымі для выкананьня прызначанай ёй задачы, таксама і цяпер нядзяляенадзяляе сваю Царкву разнастайнымі духоўнымі дарамі.