Альбанія: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д афармленьне
Радок 1:
{{Краіна
|Назва = Альбанія
|НазваЎРоднымСклоне = Альбаніі
|НазваНаДзяржаўнайМове = Republika e Shqipërisë
|Сьцяг = Flag of Albania.svg
Радок 12:
|ТыпУраду = [[Рэспубліка]]
|ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Прэм’ер-міністар]]
|ІмёныКіраўнікоў = [[БуярІлір НішаніМэта]]<br />[[Эдзі Рама]]
|Плошча = 28 748
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 145-е
Радок 18:
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2015
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 137-е
|Насельніцтва = 30292783 029 278<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html "The World Factbook"]. Cia.gov. Праверана 28 сакавbкасакавіка 2016.</ref>
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 105
|ГодАцэнкіСУП = 2015
Радок 31:
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +2
|НезалежнасьцьПадзеі = — ад [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]
|НезалежнасьцьДаты = <br />[[28 лістапада]] [[1912]]
|ДзяржаўныГімн = Himni i Flamurit
|АўтамабільныЗнак =
Радок 41:
 
== Гісторыя ==
У старажытнасьці тэрыторыя сучаснай Альбаніі ўваходзіла ў склад [[Ілірыя|Ілірыі]], заселенай індаэўрапейскімі плямёнамі [[ілірыйцы|ілірыйцаў]]. Пазьней ілірыйцы перамяшаліся са [[славяне|славянамі]] і тракамі. У [[168]] годзе Ілірыя была заваяваная [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыяй]], а з [[395]] году ўвайшла ў склад [[Бізантыйская імпэрыя|Усходняй Рымскай імпэрыі]]. У канцы [[6 стагодзьдзе|VI]] — пачатку [[7 стагодзьдзе|VII]] стагодзьдзяў сюды пачалі прыбываць славяне. З [[9 стагодзьдзе|ІХ]] да [[11 стагодзьдзе|ХІ]] стагодзьдзя тэрыторыя Альбаніі ўваходзіла ў склад [[Першае Баўгарскае царства|Баўгарскага царства]].
 
Першая альбанская краіна ўзьнікла ў [[12 стагодзьдзе|ХІІ стагодзьдзі]], а ў [[14 стагодзьдзе|XIV]] стагодзьдзі яна была заваяваная [[Сэрбія]]й. Каля [[1435]] году Альбанія была заваяваная [[Атаманская імпэрыя|Атаманскай імпэрыяй]]. У гэты час альбанскія фэадалы актыўна пераходзілі ў [[іслам]], каб захаваць свае маёнткі і багацьце. Дзякуючы гэтаму альбанскія арыстакраты часта займалі адказныя пасады на заваяваных славянскіх тэрыторыях Атаманскай імпэрыі.
 
У [[19 стагодзьдзе|ХІХ стагодзьдзі]] пачаўся нацыянальна-вызваленчы рух, а ў [[1912]] годзе альбанскі Народны Кангрэскангрэс абвясьціў незалежнасьць Альбаніі. У [[1913]] годзе былі спробы падзяліць Альбанію паміж [[Грэцыя]]й і [[Сэрбія]]й. Да [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Альбанія паступова пераўтваралася ў княства. 1 верасьня 1928 году Альбанія стала каралеўствам. Потым стала рэспублікай і зноў каралеўствам.
 
16 красавіка 1939 году Альбанія была заваяваная [[Італія]]й, а італьянскі кароль [[Віктар Эмануэль ІІІ]] быў абвешчаны альбанскім каралём. Пасьля 1941 году да альбанскага пратэктарату было далучана [[Косава]]. У красавіку 1943 году краіна была занятая [[Нямеччына|нямецкімі]] войскамі. У 1943—1944 гадах у Альбаніі пачаў дзейнасьць моцны [[камунізм|камуністычны]] рух.
Радок 57:
У канцы 1970-х гадоў, пасьля сьмерці [[Мао Цзэдун]]а ў Кітаі, у Альбаніі пачалася міжкланавая барацьба за ўладу, якая абвастрылася пасьля сьмерці [[прэм'ер-міністар|прэм’ер-міністра]] [[Мэхмэт Шэху|Мэхмэта Шэху]], абвінавачанага Ходжам у шпіянажы. Сьмерць Ходжы ў 1985 годзе дала пачатак паступовай дэмакратызацыі краіны.
 
У 1991 годзе ў выніку першых свабодных выбараў перамаглі камуністы, але праз год іх перамаглі дэмакратычныя сілы. У выніку эканамічнага крызісу 1997 году, які выклікаў антыўрадавыя паўстаньні, да ўлады прыйшла апазыцыя. Праз восем гадоў, Сацыялістычная партыя страціла ўладу, і ў [[2005]] годзе на парлямэнцкіх выбарах перамаглі дэмакратычныя партыі. У [[2009]] годзе Альбанія далучылася да [[НАТО]]. У 2009 годзе Альбанія пачала працэдуру далучэньня да [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскага Зьвязу]]. У 2011 годзе ў сталіцы Альбаніі Тыране прайшлі акцыі пратэстаў супраць карупцыі дзейнага ўраду, у выніку трое дэманстрантаў загінулі<ref>{{спасылка|url=http://www.svaboda.org/content/news/2283936.html|загаловак=Прэм'ер Альбаніі: ніхто не захопіць уладу гвалтам|выдавец=Радыё Свабода|дата публікацыі=22 студзеня 2011}}</ref>. 23 чэрвеня 2013 году на чарговых парлямэнцкіх выбарах перамагла левацэнтрысцкая Сацыялістычная партыя на чале з мэрам Тыраны Эдзі Рамам<ref>{{спасылка|url=http://www.svaboda.org/content/article/25109769.html|загаловак=Альбанія можа сёлета стаць кандыдатам у Эўразьвяз|выдавец=Радыё Свабода|дата публікацыі=18 верасьня 2013}}</ref>.
 
== Палітыка ==
Радок 70:
 
== Эканоміка ==
Да канца [[1980-я|1980-х]] гадоў у краіне дзейнічала плянавая эканоміка, пачынаючы з [[1988]] году пачаўся паступовы пераход да рынкавай эканомікі. Хуткі рост эканомікі пачаўся ў [[2000]] годзе, калі штогадовы рост склаў 6—7%, адначасова колькасьць замежных інвэстыцыяў складае каля 50% [[Сукупны ўнутраны прадукт|СУП]] (у [[2004]] годзе замежныя інвэстыцыі склалі 5,7 млрд [[эўра]], €1780 на кожнага жыхара). Але нягледзячы на гэта краіна, разам з [[Малдова]]й і [[Сэрбія]]й застаецца адной з самых бедных у [[Эўропа|Эўропе]]. Існуюць меркаваньні, што рост эканомікі Альбаніі, які можа вывесьці яе на ўзровень, дастатковы для прыняцьця Альбаніі ў [[Эўрапейскі Зьвяз]] можа заняць да дваццаці гадоў.
 
Значныя мінэральныя багацьці краіны робяць прывабным разьвіцьцё здабываючай галіны [[прамысловасьць|прамысловасьці]]. У наш час вядзецца здабыча [[хром]]у, [[медзь|медзі]], [[жалеза]], [[нікель|нікелю]], [[нафта|нафты]], [[прыродны газ|прыроднага газу]], [[вугаль|вугалю]] і [[баксыты|баксытаў]]. Каля возера [[Прэспа]] знаходзіцца адно з багацейшых радовішчаў прыроднага [[асфальт]]у.
Радок 153:
 
== Дэмаграфія ==
Колькасьць насельніцтва Альбаніі пачала зьмяншацца з [[1998]] году, у выніку эміграцыі ў [[Італія|Італію]] і [[Грэцыя|Грэцыю]]. Этнаграфічны склад насельніцтва складаецца з [[альбанцы|альбанцаў]] (95%), [[грэкі|грэкаў]] (3%) і [[македонцы|македонцаў]]. Каля 70% насельніцтва — мусульмане, 20% — [[праваслаўе|праваслаўныя]] хрысьціяне, 10% — [[каталіцтва|каталікі]].
 
== Асобы ==
== Выбітныя асобы ==
* [[Ісмаіль Кадарэ]] — паэт і пісьменьнік
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Партал|Эўропа}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==