|
[[Файл:1024px-Dunning–Kruger curve bel.png|400px|справа400пкс|Крывая Данінга — Кругера(графік мае ілюстратыўны характар)]]
'''ЭфэктЭфэ́кт Да́нінга — Кр́угера''' (таксама ''крываякрыва́я Данінга-Кругера'') — [[Мэтакагнітыўныя працэсы|мэтакагнітыўнае скажэньне]], якое заключаецца ў тым, што людзі, якія маюць нізкі ўзровень кваліфікацыі, робяць памылковыя высновы, прыймаюць няўдалыя рашэньні і пры гэтым няздольныя ўсьвядоміць свае памылкі ў сілу нізкага ўзроўню сваёй кваліфікацыі. <ref>Джастын Кругер, артыкул [http://psycnet.apa.org/journals/psp/77/6/1121/ «Unskilled and Unaware of It: How Difficulties in Recognizing One'sOne’s Own Incompetence Lead to Inflated Self-Assessments»] (часопіс Journal of Personality and Social Psychology, год 1999, выпуск 77, нумар 6, старонкі 1121-1134 1121—1134)</ref> .
Гэта спрычыняе ўзьнікненьне ў гэтых людзей завышанныхзавышаных уяўленьняў пра ўласныя здольнасьці, ўу той час як сапраўды высокакваліфікаваныя людзі, наадварот, схільныя заніжаць ацэнку сваіх здольнасцяў і пакутваць на недастатковую ўпэўненасьць у сваіх сілах, лічачы іншых больш кампэтэнтнымі. Пры гэтым адмыслоўцы таксама схільнысхільныя меркаваць, што людзі навокал ацэньваюць іх здольнасьці таксаматак сама нізка, як і яны самісамыя.
Таксама людзі з высокім узроўнем кваліфікацыі памылкова лічаць, што задачы, якія для іх лёгкія, таксама лёгкія і для іншых людзей. <ref>Katherine A. Burson, Richard P. Larrick, Joshua Klayman, артыкул [http://doi.apa.org/getdoi.cfm?doi=10.1037/0022-3514.90.1.60 «Skilled or unskilled, but still unaware of it: How perceptions of difficulty drive miscalibration in relative comparisons»] (часопіс Journal of Personality and Social Psychology, год 2006, выпуск 90, нумар 1, старонкі 60-77)</ref>.
== Гіпотэза й эксперымэнтальная праверка ==
Гіпотэза пра існаваньне падобнага фэномэну была высунутая ў 1999 годзе [[Джастын Кругер|Джастынам Кругерам]] ды [[Дэвід Данінг|Дэвідам Данінгам]]. Яны спасылаліся на выказваньні:
* [[Чарлз Дарвін|Чарлза Дарвіна]] — «Невуцтва часьцей параджае ўпэўненасьць, чым веды» <ref>Чарлз Дарвін, кніга [http://en.wikiquote.org/wiki/Charles_Darwin#The_Descent_of_Man_.281871.29 The Descent of Man] (уступ, старонка 4)</ref> і
* [[Бэртран Расэл|Бэртрана Расэла]] — «Адна з непрыемных уласьцівасьцяў нашага часу ў тым, што тыя, хто вычуваеадчувае ўпэўненасьць, глупыя, а тыя, хто валодае хоць якімсьці ўяўленьнем і разуменьнем, поўныя сумневам і нерашучасьці».
Для праверкі высунутай гіпотэзы Кругер і Данінг правялі сэрыю эксперымэнтаўэкспэрымэнтаў з удзелам студэнтаў - — слухачоў курсаў псыхалёгіі ў Карнэлскім унівэрсытэце. Пры гэтым яны зыходзілісыходзілі з вынікаў дасьледваньняў сваіх папярэднікаў, якія прадэмастраваліпрадэманстравалі, што некампэтэнтнасьць выцякае з няведаньня асноваў той або іншай дзейнасьці, ці тое разуменьне прачытанага, кіраваньне аўтамабілем, гульня ў шахматы, гульня ў тэніс і да гт.д п.
Яны высунулі гіпотэзу, што для людзей ззь нізкай кваліфікацыяй у любым выглядзе дзейнасьці характэрнае наступнае:
# Яны схільныя пераацэньваць уласныя ўменьні;
# Яны няздольныя адэкватна ацэньваць сапраўды высокі ўзровень уменьняў у іншых;
# Пасьля навучаньня яны набываюць здольнасьць усьвядоміць узровень сваёй папярэдняй некампэтэнтнасьці, нават калі іх ісьцінная кампэтэнтнасьць пасьля навучаньня практычна не зьмяняецца.
Вынікі эксперымэнтаўэкспэрымэнтаў, якія пацьвердзілі высунутую гіпотэзу, былі апублікаваныя ў часопісе ''Journal of Personality and Social Psychology'' у сьнежні 1999 году.
За гэтае дасьледваньне аўтарам артыкулу была прысуджаная [[Шнобэлеўская прэмія]] па псыхалёгіі за 2000 год <ref>Сьпіс лаўрыятаў Шнобэлеўскай прэміі [http://www.improbable.com/ig/ig-pastwinners.html#ig2000]</ref>.
== Гістарычныя перадумовы ==
Хаця сам прынцып быў сфармуляваны ў 1999 годзе, аўтары адзначаюць падобныя назіраньні ў філёзафаў ды вучоных:
* [[Лао-Цзы]] («Хто ведае, не гаворыць, хто гаворыць, ня ведае»),
* [[Канфуцый|Канфуцыя]] («Ісьцінныя веды — ўу тым, каб ведаць межы свайгусвайго нявуцтваневуцтва»),
* [[Сакрат]]а («Я ведаю, што нічога ня ведаю»),
а таксама ў выказваньнях Бэртрана Расэла ды Чарлза Дарвіна.
У Бібліі ёсьць выказваньне [[Апостал Павал|апостала Паўла]]: «Хто думае, што ён ведае што-небудзь, той нічога яшчэ ня ведае так, як мусіць быць» ([[Першае пасланьне да карынцянаў|1 Карынцянам]], 8:2).
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
| 