Крапіўніцкі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выпраўленьне спасылак
Радок 50:
|Сайт =
}}
'''Крапіўні{{націск}}цкі'''<ref>«Працоўная група [сучаснае нармалізацыі беларускага клясычнага правапісу] сьведама адмовілася ад асьвятленьня тых момантаў правапісу, якія не разыходзяцца ў клясычным і афіцыйным стандартах. Аднак, насуперак традыцыі артаграфічна-граматычнага сынкрэтызму <…>, Збор улучае выключна артаграмы (правілы артаграфіі)». Цыт. па:{{Кніга|аўтар = |частка = Асноўныя прынцыпы|загаловак = Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў: сучасная нармалізацыя|арыгінал = |спасылка = |адказны = Саўка, З. [і інш.]|выданьне = |месца = Менск|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref><ref>[http://www.tnpa.by/#!/FileText/323688/226163 Геаграфічныя назвы. Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову = Географические названия. Способы и правила передачи географических названий и терминов Украины на белорусский язык: Тэхнічны кодэкс устаноўленай практыкі. ТКП 177—2009 (03150).] — Уведз. 17.03.09. — Мінск: Белкартаграфія; Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, 2009. — С. 2-4. — 14 с.</ref> ({{мова-uk|Кропивницький}}, да 1924 [[год|року]] — ''Лізаветград'', у 1924—1934 роках — ''Зіноўеўск'', у 1934—1939 роках — ''Кірава'', у 1939—2016 гадах — ''Кіраваград'') — [[горад|места]] на поўдні цэнтральнай часткі [[Украіна|Ўкраіны]], на рацэ [[Інгул]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Кіраваградзкая вобласьць|Кіраваградзкай вобласьці]] і [[Кіраваградзкі раён|Кіраваградзкага раёну]]. Плошча 103 км². Насельніцтва 229&nbsp;632 чал. ([[2017]]).
 
Знаходзіцца за 250 км на поўдзень ад [[Кіеў|Кіева]]. Вузел аўтамабільных шляхоў, чыгуначная станцыя на лініі [[Чарналеская]] — [[Памочная]], аэрапорт.
Радок 57:
У 1934—2016 гадах горад меў назву ў гонар расейскага савецкага палітычнага дзеяча [[Сяргей Кіраў|Сяргея Кірава]], які ніколі ў ім ня быў і ніякім чынам зь ім не зьвязаны.
 
У грамадзкасьць уздымала пытаньне пра неабходнасьць перайменаваньня места, у [[2001]] праводзіўся адпаведный мескій рэфэрэндум.
 
14 ліпеня 2016 году горад быў перайменаваны ў Крапіўніцкі<ref>[http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1468-viii Про приведення назви міста Кіровоград Кіровоградської області у відповідність із вимогами Закону України «Про засудження комуністичного та націонал-соціалістичного (нацистського) тоталітарних режимів в Україні та заборону пропаганди їхньої символіки»]{{Ref-uk}}</ref>, у гонар [[Марка Крапіўніцкі|Марка Крапіўніцкага]] — аднаго з заснавальнікаў украінскага прафэсійнага тэатру.
 
== Гісторыя ==
* [[1754]]: заснаваньне фартэцыі Сьв. Лізаветы, зь якім зьвязваюць пачатак гісторыі сучаснага места.
* [[1775]]: мястэчка вакол фартэцыі пачало звацца Лізаветградам (дагэтуль, на думку шэрагу ўкраінскіх гісторыкаў, яно мела назву Новаказачын).
* [[1784]]: атрымаў статус места, цэнтар павету.
* [[1797]]: у Наварасейскай губэрні, з [[1802]] — у Мікалаеўскай, а з [[1803]] — у Хэрсонскай губэрні
* [[1919]]: у складзе [[УССР|ЎССР]].
* [[1932]]: у [[Адэская вобласьць|Адэскай вобласьці]].
* [[1939]]: цэнтар вобласьці.
* [[5 жніўня]] [[1941]] — [[5 студзеня]] [[1943]]: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.
 
== Насельніцтва ==
* [[1939]] — 103 тыс. чал.
* [[1959]] — 132 тыс. чал.
* [[1972]] — 201 тыс. чал.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/95616/Кировоград Кировоград] // {{Літаратура/Вялікая Савецкая Энцыкляпэдыя (3 выданьне)}}</ref>
* [[1991]] — 277,9 тыс. чал.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/155422 Кировоград] // {{Літаратура/Вялікі энцыкляпэдычны слоўнік}}</ref>
* [[2001]] — 254 тыс. чал.<ref>[http://www.ukrcensus.gov.ua/results/total_population1/structure_population/sel_1.php/?box=1.1W&data1=1&k_t=35&rn=35101&out_type=&id=&data=1&botton=cens_db Всеукраїнський перепис населення 2001. Чисельність наявного населення та його розподіл за статтю. Кіровоградська область, м. Кіровоград (міськрада)]</ref>
 
=== Мова ===
Радок 99:
Да гістарычна-архітэктурных помнікаў Крапіўніцкага належаць:
 
* Катэдральны сабор Раства Багародзіцы (Грэцкая царква, [[1805]]—[[1812]]1805—1812);
* Рэшткі Фартэцыі Сьв. Лізаветы (XVIII ст.);
* Комплекс збудаваньняў вайсковага мястэчка (кан. 1840-х — пач. 1850-х);
* Сабор Праабражэньня Гасподняга ([[18 стагодзьдзе|XVIII]]—[[19 стагодзьдзе|ХІХ]]XVIII—ХІХ стагодзьдзі);
* Царква Покрыва Прасьв. Багародзіцы (1850—1875);
* Харальная сынагога (1853).
Радок 125:
* [[Мозэс Гомбэрг]] (1866—1947) — амэрыканскі хімік-арганік, вядомы як «бацька хіміі радыкалаў»
* [[Яраслаў Івашкевіч]] (1894—1980) — польскі пісьменьнік, паэт, драматург, перакладнік
* [[Іван Карпенка-Карый|Іван Карпенка-Карый (Табілевіч)]] ([[1845]]—[[1907]]1845—1907) — украінскі драматург і артыст
* [[Марка Крапіўніцкі]] ([[1840]]—[[1910]]1840—1910) — украінскі драматург, артыст, рэжысэр і адзін з заснавальнікаў сталага прафэсійнага ўкраінскага тэатру ў Лізаветградзе
* [[Ігар Крутой]] (нар. 1954) — расейскі кампазытар
* [[Генрых Нэйгауз]] ([[1888]]—[[1964]]1888—1964) — піяніст, пэдагог і публіцыст
* [[Караль Шыманоўскі]] ([[1882]]—[[1937]]1882—1937) — польскі кампазытар, піяніст, пэдагог, музычны крытык, адзін з найбольш відных дзеячоў польскай музычнай культуры першай паловы XX ст.
 
== Крыніцы ==