Вікіпэдыя

Рымска-каталіцкі касьцёл у Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
W (гутаркі | унёсак)
27 270 правак
д афармленьне
Радок 1:
[[Файл:Miensk-Archikatedralny kaścioł Imia Najśviaciejšaj Panny Maryi-1.jpg|міні|200пкс|[[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі]]]]
'''[[Каталіцтва]] ў Беларусі''' ёсьць другой па колькасьці вернікаў [[канфэсія]]й. На [[31 сакавіка]] [[2013]] году налічвалася 4 дыяцэзіі, у якія ўваходзіла 621 [[парафія]], звышбольш за 450 каталіцкіх храмаў. У парафіях працавала 407 сьвятароў, зь якіх 168 (''41%'') — замежныя грамадзяне (у тым ліку 161 з Польшчы). Дзейнічалі 2 вышэйшыя духоўныя {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сэмінарыя|сэмінарыі|en|Seminary}} ў [[Горадня|Горадні]] і [[Пінск]]у ([[Берасьцейская вобласьць]]), а таксама катэхетычны {{Артыкул у іншым разьдзеле|каледж||en|College}} у [[Баранавічы|Баранавічах]] (Берасьцейская вобл.)<ref>{{Навіна|аўтар=[[Захар Шчарбакоў]]|загаловак=Католікі, грэка-католікі і пратэстанты Беларусі сьвяткуюць Вялікдзень|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2013/03/31/614817|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=31 сакавіка 2013|дата доступу=1 красавіка 2013}}</ref>. Таксама існавала рымска-каталіцкая [[мітраполія]] і 6 [[біскуп]]аў. Агульная колькасьць каталікоў [[лацінскі абрад|лацінскага абраду]] — 1,4 млн<ref name="Data2009">[http://www.catholic.by/2/belarus/dioceses.html Рыма-каталіцкі Касцёл у Беларусі: статыстычныя даныя на 1 сакавіка 2009 г.]</ref>, [[бізантыйскі абрад|бізантыйскага]] — каля 3 тыс., што складае 15% насельніцтва краіны.
 
== Раньняе Сярэднявечча ==
Радок 7:
Першае пранікненьне [[хрысьціянства]] дасьледчыкі зьвязваюць са зьяўленьнем [[Вікінгі|варагаў]], якія ўсталявалі гандлёвы «[[шлях з варагаў у грэкі]]». Верагодна, у канцы [[9 стагодзьдзе|ІХ стагодзьдзя]] адкрыўся яшчэ адзін шлях для пранікненьня хрысьціянства на [[Беларусь]] — зь [[Вялікая Маравія|Вялікае Маравіі]]. У [[992]] годзе яно было ўведзенае на беларускіх землях у яго ўсходняй форме яшчэ да афіцыйнага падзелу на [[праваслаўе]] й [[каталіцтва]]. Заходнехрысьціянскія ўплывы пранікалі на тэрыторыю Беларусі празь місіянэраў, гандлёвыя й эканамічныя стасункі з заходнеэўрапейскімі краінамі.
 
«[[Крыстнісага]]» (''[[Сагі|Сага]] пра хрышчэньне''), падзеі якое адносяцца да часу каля [[1000]] году, паведамляе пра падарожжа ў [[Ерусалім]] і [[Канстантынопаль]] [[Торвальд]]а, які абвяшчаў хрысьціянства ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]]. На зваротным шляху Торвальд апынуўся ў [[Полацкае княства|Полацкіх землях]], дзе неўзабаве памёр і быў пахаваны (пры [[Царква сьвятога Яна|храме сьвятога Яна]] ў [[Полацак|Полацку]]). У іншай [[Скандынавія|скандынаўскай]] сазе распавядаецца пра тое, што Торвальд заснаваў пры храме манастыр і памёр у ім.
 
[[Файл:Bruno of Querfurt.jpg|міні|200пкс|Сьмерць сьвятога Бруна Квэрфурцкага]]
На захадзе Беларусі хрысьціянства абвяшчаў [[Бруна Квэрфурцкі]], забіты ў [[1009]] годзе паганцамі «на мяжы Літвы й [[Русь|Русі]]». Амаль адначасова з гэтым каля [[1010]]—[[1013]]1010—1013 гадоў у [[Тураў]] прыбыла місія [[калобжэг|калобжэскага]] біскупа [[Рэйнбэрн]]а, запрошанага мясцовым князем [[Сьвятаполк Акаянны|Сьвятаполкам]], жанатым з дачкой [[Сьпіс польскіх манархаў|польскага караля]] [[Баляслаў I Харобры|Баляслава]]. Дыпляматычную падтрымку ў папы [[Рыгор VII|Рыгора VII]] шукаў скінуты ў [[1068]] годзе [[Сьпіс вялікіх князёў кіеўскіх|вялікі князь кіеўскі]] й [[Сьпіс тураўскіх князёў|князь тураўскі]] [[Ізяслаў Яраславіч]], а ягоны сын [[Яраполк Ізяславіч|Яраполк]] [[17 красавіка]] [[1075]] году атрымаў ад Рыгора VII [[була|булу]] на вялікае княжаньне ў [[Кіеў|Кіеве]] (падзеі [[1075]] году адлюстраваныя ў мініятурах [[Трырскі псалтыр|Трырскага псалтыру]]).
 
Узаемнае адасабленьне [[Рым]]скай і [[Канстантынопаль]]скай [[Царква|Царквы]] ў [[11 стагодзьдзе|ХІ]]—[[12 стагодзьдзе|ХІІХІ—ХІІ стст]]. істотна не адбілася на беларускіх землях. Гэтак, калі ксёндз [[Мэйнард]], які прыбыў з [[Брэмэнская дыяцэзія|Брэмэнскае дыяцэзіі]], у [[1186]] годзе папрасіў дазволу на абвяшчэньне хрысьціянства сярод [[лівы|ліваў]] ў [[Сьпіс полацкіх князёў|полацкага князя]] [[Уладзімер Полацкі|Ўладзімера]], той ня толькі даў дазвол, але й абдорыў Мэйнарда шматлікімі падарункамі.
 
Заснаваная напачатку [[13 стагодзьдзе|ХІІІ ст.]]стагодзьдзя [[Рыская дыяцэзія]] аказвала моцны ўплыў на рэлігійныя адносіны ў рэгіёне. У [[12401240—1260-я|1240]]—[[1260-я]] (ці нават яшчэ раней) у полацкіх уладаньнях ужо існавалі дзьве [[дыяцэзія|дыяцэзіі]], падначаленыя мітрапалічай ад [[1255]] году катэдры ў [[Рыґа|Рызе]]: Рускае біскупства ў Полацку й Сэлёнскае — у залежнай ад Полацку [[Сэлёнская зямля|Сэлёнскай зямлі]].
 
== Вялікае Княства Літоўскае ==
{{Асноўны артыкул|Рымска-Каталіцкая Царква ў ВКЛ}}
У [[1250-я]] адбылося першае прызначэньне рымска-каталіцкага [[біскуп]]а для беларускіх земляў, калі вялікі князь [[Міндоўг]] прыняў хрышчэньне паводле лацінскага абраду й каралеўскую карону. Разам зь ім хрысьціліся ягоная жонка [[Марта (жонка Міндоўга)|Марта]] й 600 падданых. Навастворанаму каралеўству надаваўся прывілей на падначаленьне біскупства непасрэдна Папе Рымскаму. Межы бікупства адпавядалі дзяржаўным межам [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]], біскупамі ж былі прызначаныя [[Віт (наваградзкі біскуп)|Віт]] і [[Хрысьціян (наваградзкі біскуп)|Хрысьціян]]. Пры Міндоўгу былі створаныя й іншыя біскупскія катэдры, быў заснаваны шэраг касьцёлаў, распачалі дзейнасьць законы [[Ордэн дамініканаў|дамініканаў]] і [[францішкане|францішканаў]]. Але напачатку [[1260-я|1260-х]] дыяцэзія спыніла сваё існаваньне, а біскуп Хрысьціян зьехаў у [[Нямеччына|Нямеччыну]]. Да [[1387]] угоду ў ВКЛ не было тэрытарыяльнае арганізацыі Рымска-Каталіцкай Царквы.▼
 
У [[1320-я]] нямецкія дамінікане й францішкане мелі ў [[Вільня|Вільні]] й [[Наваградак|Наваградку]] па адным кляштары. Каталіцкія манахі былі пры дварох вялікіх князёў [[Віцень|Віценя]] й [[Ґедымін]]а. У [[1360-я]] каталіцтва прыняў сын вялікага князя [[Кейстут]]а [[Таўцівіл Кейстутавіч|Таўцівіл]].▼
▲У [[1250-я]] адбылося першае прызначэньне рымска-каталіцкага [[біскуп]]а для беларускіх земляў, калі вялікі князь [[Міндоўг]] прыняў хрышчэньне паводле лацінскага абраду й каралеўскую карону. Разам зь ім хрысьціліся ягоная жонка [[Марта (жонка Міндоўга)|Марта]] й 600 падданых. Навастворанаму каралеўству надаваўся прывілей на падначаленьне біскупства непасрэдна Папе Рымскаму. Межы бікупства адпавядалі дзяржаўным межам [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]], біскупамі ж былі прызначаныя [[Віт (наваградзкі біскуп)|Віт]] і [[Хрысьціян (наваградзкі біскуп)|Хрысьціян]]. Пры Міндоўгу былі створаныя й іншыя біскупскія катэдры, быў заснаваны шэраг касьцёлаў, распачалі дзейнасьць законы [[Ордэн дамініканаў|дамініканаў]] і [[францішкане|францішканаў]]. Але напачатку [[1260-я|1260-х]] дыяцэзія спыніла сваё існаваньне, а біскуп Хрысьціян зьехаў у [[Нямеччына|Нямеччыну]]. Да [[1387]] у ВКЛ не было тэрытарыяльнае арганізацыі Рымска-Каталіцкай Царквы.
 
▲У [[1320-я]] нямецкія дамінікане й францішкане мелі ў [[Вільня|Вільні]] й [[Наваградак|Наваградку]] па адным кляштары. Каталіцкія манахі былі пры дварох вялікіх князёў [[Віцень|Віценя]] й [[Ґедымін]]а. У [[1360-я]] каталіцтва прыняў сын вялікага князя [[Кейстут]]а [[Таўцівіл Кейстутавіч|Таўцівіл]].
 
Трывала Каталіцкая Царква замацавалася ў ВКЛ за вялікім князем [[Ягайла]]м. У [[1386]], згодна з дамовай з [[Польшча]]й, ён прыняў хрост у Каталіцкай Царкве і прыняў імя Ўладзіслаў, стаўшы такім чынам каралём Польшчы. Апроч таго рыма-каталікамі сталі [[Хрышчэньне Літвы|ахрышчаныя паганцы]], было заснавана 7 рыма-каталіцкіх парафіяў (у тым ліку ў Вільні, [[Абольцы|Абольцах]], [[Гайна (вёска)|Гайне]], [[Крэва|Крэве]]). У [[1387]] была заснаваная [[Віленская дыяцэзія]], якая ў [[1388]] была зацьверджаная Папам. Тэрыторыя біскупства ахоплівала балцкія й большую частку беларускіх земляў, апроч паўднёва-заходніх зь [[Берасьце]]м і [[Пінск]]ам, што ўваходзілі ў склад [[Уладзімерская дыяцэзія|Уладзімерскае дыяцэзіі]] з цэнтрам ува [[Уладзімер|Ўладзімеры-Валынскім]]. У 1-й чвэрці [[15 стагодзьдзе|XV стагодзьдзе]] Віленскае і [[Жамойцкая дыяцэзія|Жамойцкае біскупствы]] (утворанае ў [[1417]]) былі падпарадкаваныя [[Гнезьненская архідыяцэзія|гнезьненскаму архібіскупу]] ў Польшчы, а Ўладзімерскае біскупства ў [[1425]] аб’ядналася з [[Луцкая дыяцэзія|Луцкім]]. Ад [[1613]] на ўсходніх землях існавала [[Смаленскае біскупства]] (кананічна ў [[1636]]—[[1798]]). Да [[1430]] узьнікла яшчэ 20 парафіяў, у [[1772]] у Віленскай дыяцэзіі іх было 429, філіяльных касьцёлаў і публічных капліцаў — 192. Галоўным патронам Віленскага біскупства быў абвешчаны сьвяты [[княжыч Казімер]].
Радок 98 ⟶ 97:
Рымска-Каталіцкая Царква шырока ажыцьцяўляе выдавецкую дзейнасьць. Сёньня ў Беларусі выдаюцца наступныя каталіцкія пэрыядычныя выданьні: часопісы «[[Наша вера]]» (ад [[1995]]; Менск), «[[Дыялог]]» (ад [[1994]]; [[Баранавічы]]), «[[Ave Maria (часопіс)|Ave Maria]]» (ад [[1994]]; часопіс Менска-Магілёўскае архідыяцэзіі), «[[Ave Maria. Маленькі рыцар Беззаганнай]]» (Менск), «[[Misericordia]]» (Горадня), газэты «[[Слова Жыцця]]» (Горадня), «[[Odkupiciel]]» (Горадня), «[[Каталіцкія навіны]]» (ад [[1995]]; Менск-Магілёў), «[[Голас Душы (газэта)|Голас Душы]]» (Менск), «[[Любите друг друга]]» (Менск). Функцыянуе каталіцкае выдавецтва «[[Pro Christo]]», якое выпускае рэлігійную літаратуру на беларускай мове. [[Першы Нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускае радыё]] па нядзелях трансьлюе імшы на беларускай мове з архікатэдральнага касьцёлу імя Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Менску, рэспубліканскае тэлебачаньне паказвае сьвяточныя калядныя і велікодныя богаслужэньні з касьцёлаў краіны, у шэрагу выпадкаў забясьпечваецца ўключэньне прамой трансьляцыі фрагмэнтаў сьвяточных богаслужэньняў з Ватыкану. Рымска-Каталіцкая Царква ў Беларусі прыняла ўдзел у правядзеньні [[1 сакавіка]] 2008 прысьвечанага VI Эўрапейскаму Дню студэнта тэлемосту моладзі з 14 краінаў сьвету з удзелам Папы Рымскага Бэнэдыкта XVI.
 
Штогод ладзяцца шматлікія пілігрымкі, перш за ўсё ў м. [[Будслаў]] [[Мядзельскі раён|Мядзелскага раёну]]. Ладзіцца штогадовы міжканфэсійны фэст духоўнае музыкі «[[Магутны Божа (фэст)|Магутны Божа]]» ў Магілёве. У Віцебскай дыяцэзіі ад [[2005]] году праводзіцца міжнародны фэст каталіцкага кіно «[[Магніфікат]]», [[17 траўня]] 2008 угоду ў [[Віцебск]]у праведзеная IV Міжнародная навукова-практычная канфэрэнцыя «Праблемы мэдычнае этыкі ў сучасным сьвеце».
 
Каталіцкая Царква актыўна займаецца дабрачыннасьцю. У [[Гомель|Гомлі]] створаны прытулак на 50 чалавек, які абслугоўваецца сёстрамі міласэрнасьці ордэна [[Маці Тэрэза|Маці Тэрэзы]]. Пры Канфэрэнцыі каталіцкіх біскупаў у Беларусі і ўва ўсіх дыяцэзіях дзейнічаюць дабрачынныя арганізацыі «[[Карытас]]», якія аказваюць значную дабрачынную дапамогу дзецям і людзям у нястачы.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Рымска-каталіцкі_касьцёл_у_Беларусі»