Вікіпэдыя

Новадзявяткавічы: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
+
Радок 36:
|Паштовы індэкс =
|СААТА =
|Выява = Новадзевяткавічы. Касцёл Сьвятых Пятра і Паўла са званіцай (01).jpg
|Апісаньне выявы = [[Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Новадзявяткавічы)|касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]]
|Шырата градусаў = 52
|Шырата хвілінаў = 54
Радок 48:
|Сайт =
}}
'''Новадзявя́ткавічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гарадзенская вобласьць}} С. 328.</ref>, '''Новыя Дзявяткавічы''' — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэлевым беразе ракі [[Грыўда|ГрыўдзеГрыўды]]. Цэнтар [[Новадзявяткавіцкі сельсавет|сельсавету]] [[Слонімскі раён|Слонімскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2009 год — 622 чалавекі. Знаходзяцца за 29 км на паўднёвы захад ад места і за 30 км ад чыгуначнай станцыі [[Слонім|Слоніму]].
 
Дзявяткавічы — даўняе [[мястэчка]]<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 376.</ref> [[Слонімскі павет|гістарычнай Слонімшчыны]] (частка [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградчыны]]). Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі [[барока|барокавы]] [[Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Новадзявяткавічы)|касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]], помнік архітэктуры XVIII ст., часткова [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]]. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся [[Палацава-паркавы комплекс Сьлізьняў (Новадзявяткавічы)|палац Сьлізьняў]], помнік архітэктуры XIX ст.
 
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Першы пісьмовы ўпамін пра Дзявяткавічы датуецца 11 траўня 1598 году., Паселішчакалі ўваходзілаяны ўваходзілі ў склад [[Слонімскі павет|Слонімскага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкага ваяводзтва]] і знаходзіласязнаходзіліся ў валоданьні роду Мялешкаў.
 
У 1677 годзе Тэадор Мялешка прадаў сваю частку маёнтку Аляксандру Казімеру Сьлізьню. У 1779 годзе Тадэвуш Сьлізень збудаваў драўляны касьцёл у ''Старых Дзявяткавічах'', а потым, у 1786 годзе, мураваны (Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла) у ''Новых''. Апошні будаваўся ў стылі барока як пахавальня роду<ref>Прокофьева С., Прокофьев И. Девятковичи новые и старые // «Газета Слонімская» № 279, 10 кастрычніка 2002 г.</ref>.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Дзявяткавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Слонімскім павеце<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|22к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/290 290].</ref> [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]]. У гэты час ''Старыя Дзявяткавічы'' перайшлі ў валоданьне роду Калупайлаў.▼
[[Файл:Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (N. Orda, 1860-77).jpg|міні|Палац Сьлізьняў. Н. Орда, 1860-я]]▼
▲У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795) Дзявяткавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Слонімскім павеце<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|2}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/290 290].</ref> [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]]. У гэты час ''Старыя Дзявяткавічы'' перайшлі ў валоданьне роду Калупайлаў.
 
У сярэдзіне [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] Альфрэд Сьлізень збудаваў у ''Новых Дзявяткавічах'' мураваны палац у ангельскім стылі. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў 1866 годзе расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касьцёл пад царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]].
 
<gallery widths=150 heights=150 caption="Старая графіка Дзявяткавічаў" class="center">
Dziaviatkavičy. Дзявяткавічы (K. Kagnavicki, 1805).jpg|Касьцёл. К. Кагнавіцкі, {{nowrap|1805 г.}}
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1919-391867).jpg|ПалацКасьцёл, портыкабмеры 1867 г.▼
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (19251862).jpg|Палац Сьлізьняў, 19251862 годг.▼
▲[[Файл:Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (N. Orda, 1860-77).jpg|міні|Палац Сьлізьняў. [[Напалеон Орда|Н. Орда, 1860-я]], 1860—77 гг.
</gallery></center>▼
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1925) (8).jpg|Палац,. зК. бокуЧарноцкі, парку1925 г.▼
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1925) (27).jpg|Палац. К. Чарноцкі, фрагмэнт1925 г.▼
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 19261925).jpg|Палац. К. Чарноцкі, фрагмэнт1925 г.▼
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1925) (6).jpg|Палац. К. Чарноцкі, 1925 г.
</gallery>
 
=== Найноўшы час ===
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Дзявяткавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] (1921) году]] Дзявяткавічы апынуліся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе сталі цэнтрам гміны [[Слонімскі павет|Слонімскага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]]. У гэты час будынак колішняга касьцёла вярнулі каталікам.
 
У 1939 годзе Дзявяткавічы ўвайшлі ў [[БССР]], дзе ў 1940 годзе сталі цэнтрам сельсавету Слонімскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 2000 году ў вёсцы было 227 двароў. У 2000-я гады Новадзявяткавічы атрымалі афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].▼
 
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Мястэчка на старых здымках" perrowclass="5center">▼
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1925).jpg|Палац, 1925 г.
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1919-39) (2).jpg|Палац, да 1939 г.
Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1919-39).jpg|Палац, да 1939 г.
Dziaviatkavičy. Дзявяткавічы (1944-49).jpg|Касьцёл, да 1950 г.
</gallery>
 
== Насельніцтва ==
▲У 1939 годзе Дзявяткавічы ўвайшлі ў [[БССР]], дзе ў 1940 годзе сталі цэнтрам сельсавету Слонімскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі.
=== Дэмаграфія ===
* '''XX стагодзьдзе''': 2000 год — 624 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|11к}} С. 358.</ref>
* '''XXI стагодзьдзе''': 2009 год — 622 чал.
 
=== Інфраструктура ===
▲<center><gallery caption="Мястэчка на старых здымках" perrow="5">
У Новадзявяткавічах працуюць сярэдняя і музычная школы, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.
▲Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1925).jpg|Палац Сьлізьняў, 1925 год
▲Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1925).jpg|Палац, з боку парку
▲Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1926).jpg|Палац, фрагмэнт
▲Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (K. Čarnocki, 1925) (2).jpg|Палац, фрагмэнт
▲Dziaviatkavičy, Ślizień. Дзявяткавічы, Сьлізень (1919-39).jpg|Палац, портык
▲</gallery></center>
 
== Турыстычная інфармацыя ==
 
=== Славутасьці ===
=== Выдатныя мясьціны ===
* [[Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра йі Паўла (Новадзявяткавічы)|Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла]] (1786)
* Могілкі старыя каталіцкія: капліцы-пахавальні Сьлізьняў
* Сядзібна[[Палацава-паркавы комплекс Сьлізьняў (Новадзявяткавічы)|Палацава-паркавы комплекс Сьлізьняў]] (XIX ст.)
 
=== Страчаная спадчына ===
Радок 88 ⟶ 107:
 
== Галерэя ==
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Краявіды Новадзявяткавічаў" perrowclass="4center">
Novadzieviatkavičy. Новадзевяткавічы (2011).jpg|Касьцёл
Novadzieviatkavičy., Новадзевяткавічыkaścioł (3.04.2011).jpg|Касьцёл, бакавыз боку фасадапсыды
Новадзевяткавічы. Капліцы-пахавальні (01).jpg|Капліца-пахавальня
Novadzieviatkavičy. Новадзевяткавічы (04.2011).jpg|Касьцёл, званіца
Новадзевяткавічы. Капліцы-пахавальні (08).jpg|Руіны капліцы-пахавальні
Novadzieviatkavičy, kaścioł (3.04.2011).jpg|Касьцёл, з боку апсіды
</gallery></center>
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|11}}
* {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|2}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Новадзявяткавічы»