Казімер Шафнагель: розьніца паміж вэрсіямі

Барон '''Казімер Шафнагель''' (1854? -— {{Памёр|||1922}}, в. [[Кушляны]]) — беларускі краёвы палітычны дзеяч, выбітны біёлагбіёляг.

Род Баронаў Шафнагляў паходзіць з Валыні. У сьпісе дыплёмаў Рыскай палітэхнічнай вучэльні маецца выдадзены ў сакавіку 1881 дыплём інжынэра-хіміка нейкаму Казімеру Шафнгалю з Варшавы<ref>[http://earchive-estlatrus.eu/ru/collections?p_p_id=earchivecatalog_WAR_earchiveportlet&p_p_lifecycle=0&p_p_state=exclusive&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_pos=1&p_p_col_count=2&p_r_p_-714710835_view=imagenavigator&_earchivecatalog_WAR_earchiveportlet_documentId=5883 Сьпіс дыплёмаў Рыскай палітэхнічнай вучэльні. (1879-1882)], с. 116, Латвійскі дзяржаўны гістарычны архіў</ref>.

Казімер патрапіў у Беларусь пад час будаўніцтва [[Лібава-Роменская чыгунка|Лібава-Роменскай чыгункі]], дзе прымаў удзел у будаўніцтве чыгуначнага мосту каля весківёскі [[Солы]] праз раку [[Ашмянка|Ашмянку]]. КвартаруючыКватаруючы уў сядзібе Сулістроўскіх, якія былі у той час уладальнікамі Кушлян, ён пазнаёміўся ззь іхіхняй выхаванкай, назь якой потым і ажаніўся<ref name="Ясевіч">[http://library-smorgon.ucoz.ru/publ/1-1-0-4 Навуковец з Кушлян], Аляксандар Ясевіч </ref>.

З 1906 году уваходзіў у [[Таварыства сяброў навукі]]. Займаўся навуковымі дасьледаваньнямі ў галіне [[брыялёгія|брыялёгіі]]. У прыватнасьці, вывучаў [[мох]]. Адначасова разам з [[Іван Луцкевіч|Іванам Луцкевічам]], [[Людвік Абрамовіч|Людвікам Абрамовічам]], [[Аўгусьцінас Янулайціс|Аўгусьцінасам Янулайцісам]] ды інш. уваходзіў у археалягічную сэкцыю. Актыўна працаваў у Таварыстве і ў траўні 1910 г. быў абраны ганаровым сябрам “за навуковыя працы і дапамогу, аказаную Таварыству”. У 1908 годзе выдаў у Вільні кнігу на польскай мове “Запіскі брыялагічныя”. Інфармацыя зь яе пра рэдкірэдкія імхімхі прыводзіцца і цяпер у Чырвонай кнізе Беларусі<ref name="Ясевіч"/>.

Дасьледваў ваколіцы Ашмян, Смаргоні, Краснага, поймы рэк Вілія, Ашмянка, Сікуня, Уша, Бярэзіна, Пціч, ваколіцы азер Вішнеўскае, Сьвір, Нарач, занарачанскія балоты. Таксама была зьдзейснена экспэдыцыя уў Белавескую пушчу, вынікам якой стаў гербарый з 80 відамі імхоў. Усяго ім было апісана каля 500 відаў і разнастайнасьцяў імхоў. Менавіта цяпер, праз 100 гадоў супрацоўнікі Інстытута батанікі Акадэміі навук, знаходзяць месцы росту рэдкіх “чырвонакніжнікаў ““чырванакніжнікаў“, спасылаючыся на ягоягоныя дасьледваньні<ref name="Ясевіч"/>.

У 1917 годзе жыў у Ашмянскім павеце, у [[Кушляны|Кушлянах]], дзе апошнія два гады свайго жыцьця правёў [[Францішак Багушэвіч]]. Па ідэйнымідэйных перакананьнямперакананьнях належаў да краёўцаў, якія выступалі за ўтварэньне новай "нацыі ліцьвінаў" (літоўскіх палякаў). Гэта плынь дамінавала тады ў польскім руху на беларускіх і летувіскіх землях.

Падчас першай сусьветнай вайны не эвакуіраваўсяэвакуяваўся на ўсход пасьля “[[Сьвянцянскі прарыў|Сьвянцянскага прарыву]]” нямецкіх войскаў. Сьпіс сяброў віленскага Шляхецкага клюбу ад 11 сьнежня 1915 г. засьведчыў ягоную прысутнасьць у Вільні.

Напрыканцы 1915 году адбылося арганізацыйнае афармаленьне першай правай беларускай партыі –— [[Хрысьціянская злучнасьць|Хрысьціянскай злучнасьці]]. Злучнасьць узначалілі лідары беларускай правіцы – барон Роп, князь Святаполк-Мірскі, барон Шафнагель, [[Вінцэнт Гадлеўскі]], А. Астрамовіч (А. Зязюля)<ref>[http://nmnby.eu/news/analytics/3066.html Партыйная сыстэма Беларусі. Нарыс палітычнай гісторыі ў сьвятле гэнэзысу і эвалюцыі шматпартыйнасьці]</ref>.

Пасьля рэвалюцыі падтрымаў беларускае адраджэньне. Ёсьць меркаваньне, што яму прапанавалі ўвайсьці ў Сумесную Летувіскую Тарыбу, як аднаму з прадстаўнікоў беларускай інтэлігенцыі, бо беларусам не хапала годных кадраў. У лістападзе 1917 году, у №№ 86 (28 кастрычніка 1917 г.) і 87 (30 кастрычніка 1917 г.) віленскага “[[Гоман|Гомана]]” (“''Homan''”) быў надрукаваны яго зварот “Да нашай краёвай інтэлігенцыі”. Адначасова ён быў выдадзены асобнай брашурай на польскай мове.

КазімірКазімер Шафнагель сьцьвярджаў, што беларускі народ атрымаў рэальны шансшанец пабудовы ўласнай дзяржавы, аднак без дапамогі інтэлігенцыі ён неня будзе выкарыстаны. На думку аўтара, далучэньне да беларускага руху – гэта абавязак мясцовай “спольшчанай інтэлігенцыі” перад краем і “''перад народам, с катораго вы выйшлі і сярод катораго жывёце, народам, каторы ёсьць, жыве і клічэ вам: “памажыце!''”.

Публікацыя працягу звароту ў №№ 90 (9 лістапада 1917 г.) і 91 (13 лістапада 1917 г.) “Гомана” хутчэй за ўсё была выклікана даволі крытычным стаўленьнем большасьці мясцовай “спольшчанай інтэлігенцыі” да многіх тэзісаў Шафнагеля. Аналіз пазьнейшай часткі звароту дазваляе казаць пра адносіны гэтай большасьці да краёвай ідэі і да беларускага руху напрыканцы 1917 – напачатку 1918 г. Відавочна, што значная частка беларускіх і літоўскіхлетувіскіх палякаў не прызнавала самабытнасьці беларускай мовы, баялася, што актывізацыя беларускага руху можа прывесьці да абвастрэньня польска-беларускіх адносінаў і, нарэшце, глядзела на беларускія і літоўскіялетувіскія землі як на “гістарычную Польшчу”.

У пэрыяд 1917-19181917—1918 ггг. настроі большасьці мясцовай польскай грамадзкасьці і яе стаўленьне да звароту Шафнагеля добра перадаюць запісы дзёньніка вядомага віленскага прадпрымальніка і грамадзкага дзеяча [[Аляксандар Шкленьнік|Аляксандра Шкленьніка]], які тлумачыў ператварэньне “паляка” Шафнагеля ў беларускага дзеяча выключна кар’ернымі меркаваньнямі. Аўтар дзёньніка даволі крытычна і іранічна ацэньвае намаганьні Казімера Шафнагеля. У той жа час запісы Шкленьніка сьведчаць пра вельмі актыўную дзейнасьць земяніна з Кушлянаў. Шафнагель не абмежаваўся публікацыяй. Польскамоўную вэрсію свайго звароту ён рассылаў па пошце вядомым прадстаўнікам віленскай інтэлігенцыі, асабіста размаўляў з людзьмі, якія падзялялі краёвую ідэю, і прапанаваў далучыцца да беларускага руху. Аднак у лепшым выпадку суразмоўцы абяцалі толькі падтрымку беларускіх намаганьняў (у прыватнасьці, пра гэта заявіў інжынэр Ярэмія Лукасевіч).

Пазыцыю Шафнагеля цалкам прыняў [[Вінцэнт Сьвятаполк-Мірскі]], які таксама парапіў пад пэўнамыпэўны астракізм з боку “вярхушкі” мясцовай польскай грамадсказціграмадзкасьці. КазімірКазімер Шафнагель і Вінцэнт СвятаполкСьвятаполк-Мірскі ўвайшлі ў арганізацыйны камітэт па падрыхтоўцы і правядзеньнюправядзеньні “агульнабеларускай нацыянальнай канфэрэнцыі з усіх акупаваных земляў” <ref>“Гоман” № 91 ад 13 лістапада 1917 г</ref>. Канфэрэнцыя адбылася ў студзені 1918 г. і спрыяла кансалідацыі дзейнасьці беларускіх арганізацый, якія дзейнічалі на акупаваных нямецкім войскам тэрыторыях. Выніковая рэзалюцыя Віленскай канфэрэнцыі ўтрымлівала імкненьне, каб “акупаваныя літоўскалетувіска-беларускія землі ўтваралі незалежную самастойную дэмакратычную дзяржаву, якая б складалася з двух аўтаномных нацыянальна-культурных адзінак – беларускай і літоўскайлетувіскай у цеснай сувязі з Курляндыяй”. Ажыццяўленьне гэтага патрабаваньня зьвязвалася з Устаноўчым сходам у ВільнеВільні, абраным на падставе усеагульных, роўных, тайных, непасрэдных і прапарцыянальных выбараў у нацыянальных курыях.

Вядома, што уў 1919 годзе ёнКазімер Шафнагель зьехаў у Польшчу і жыў у [[Варшава|Варшаве]]. Вярнуўся у Кушляны уў 1921 годзе і уў сакавіку 1922 годагоду памерпамёр ва узросьцеўзросьце 68 гадоў. Пахаваны на мясцовых могілках, зямлю для якіх ён выдзеліў са сваіх уладаньняў. Аднымі з першых пахаваных тут былі сёстры Сулістроўскія, уладальнікі Кушлян да Казімера Шафнагеля.

У Кушлянах, у цэнтры якіх знаходзілася сядзіба ШафнагелейШафнагеляў, засталіся прыступкі былога палацу і рэшткі гаспадарчых пабудоўпабудоваў<ref name="Ясевіч"/>.