Валянціна Лемцюгова: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Glovacki (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Сьветлая памяць
Радок 1:
{{Навуковец
|Месца працы = [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]] (з [[1961]] г.)
|Навуковы кіраўнік = [[Мікалай Бірыла]]
|Вядомы як = Аўтарка першага «Украінска-беларускага слоўніка» ([[1980]]), старшыня Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры НАН Беларусі
|Узнагароды і прэміі =
|Сайт =
}}
'''Валянціна Пятроўна Лемцюгова''' ([[{{Нарадзілася|19 сьнежня]] [[|12|1935]]}}, в. Новая Алакюль, цяпер [[Ламаносаўскі раён (Ленінградзкая вобласьць)|Ламаносаўскі раён]], Ленінградзкая вобласьць, [[Расея]] — {{Памёрла|03|03|2018}}<ref>[https://www.svaboda.org/a/29077572.html Пайшла з жыцьця мовазнаўца Валянціна Лемцюгова], [[Радыё Свабода]], 4 сакавіка 2018 г.</ref>) — беларуская мовазнаўца. ДоктаркаДоктар філялягічных навук ([[1987]]), прафэсаркапрафэсар ([[1993]])<ref>{{КнігаЛітаратура/БелЭн|аўтар=|частка=Лемцюгова|загаловак=[[Беларуская9к}} энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=http://files.knihi.com/Slounik/02/enc/Bielaruskaja_encyklapedyja.torrent|адказны=гал.рэдС. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1999|том=9|старонкі=199|старонак=560|сэрыя=|isbn=985-11-0155-9|наклад=10 000}}.</ref>.
 
== Біяграфія ==
Нарадзілася ў [[Сям’я|сям’і]] беларускіх перасяленцаў, якіх у [[1933]] г.годзе завербавалі для заснаваньня [[калгас]]у ў Расейская СФСР на мяжы зь [[Фінляндыя]]й. У [[1940]] г.годзе, адразу пасьляпа сьмерці [[Бацька|бацькі]] на фронце [[Зімовая вайна|Зімовай вайны]], вярнулася з маці назад на [[Магілёўскі раён|Магілёўшчыну]]. Пасьля сканчэньня ў 1958 г. БДУ адпрацавала 3 гады настаўніцай беларускай, нямецкай і расейскай моваў у [[Чабаі|Чабайскай]] ([[Узбалацкі сельсавет]]) і [[Дорскі сельсавет|Дорскай]] школах [[Валожынскі раён|Валожынскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Валянціна Мясьнікова]].|загаловак=Доктар матчынага слова|спасылка=http://old2.zviazda.by/second.html?r=18&p=23&archiv=17122005|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=17 сьнежня 2005|нумар=[http://old2.zviazda.by/?archiv=17122005 247 (25579)]|старонкі=|issn=1990-763x}}</ref>.
 
ЗУ [[1961]]1958 працуегодзе ў Інстытуце мовазнаўстваскончыла [[АНБеларускі дзяржаўны БССРўнівэрсытэт]]. СтаршыняАдпрацавала Рэспубліканскай3 тапанімічнайгады камісіінастаўніцай прыбеларускай, НАНнямецкай Беларусі.і Зрасейскай моваў у [[1987Чабаі|Чабайскай]] г.([[Узбалацкі сельсавет]]) загадніца аддзелаі [[ЛексыкалёгіяДорскі сельсавет|лексыкалёгііДорскай]] ішколах [[ЛексыкаграфіяВаложынскі раён|лексікаграфііВаложынскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[ЯнкаМясьнікова Саламевіч|Іван Саламевіч]]В.|загаловак=70Доктар гадоўматчынага зь дня нараджэньня Валянціны Лемцюговайслова|спасылка=http://wwwold2.pawetzviazda.netby/ns/2005/48/№_48_(734)second.html?r=18&p=23&archiv=17122005|выданьне=[[Наша словаЗьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=1417 сьнежня 2005|нумар=[http://pdfold2.kamunikatzviazda.orgby/download.php?itemarchiv=26528-1.pdf17122005 48247 (73425579)]|старонкі=1|issn=20731990-7033763x}}</ref>.
 
З 1961 году працавала ў Інстытуце мовазнаўства [[АН БССР]]. Была старшынёй Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры НАН Беларусі. З 1987 году — загадніца аддзелу [[Лексыкалёгія|лексыкалёгіі]] і [[Лексыкаграфія|лексікаграфіі]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Янка Саламевіч|Саламевіч І.]]|загаловак=70 гадоў зь дня нараджэньня Валянціны Лемцюговай|спасылка=http://www.pawet.net/ns/2005/48/№_48_(734).html|выданьне=[[Наша слова]]|тып=[[газэта]]|год=14 сьнежня 2005|нумар=[http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=26528-1.pdf 48 (734)]|старонкі=1|issn=2073-7033}}</ref>.
Дасьледуе сучасную беларускую мову, [[анамастыка|анамастыку]]. Мае больш за 200 навуковых працаў, прысьвечаных пытаньням станаўленьня і функцыянаваньня ўсходнеславянскай [[айканімія|айканіміі]].
 
Займалася навукова-арганізацыйнай, пэдагагічнай і грамадзкай дзейнасьцю, у тым ліку ў складзе Тапанімічнай камісіі пры Савеце Міністраў Беларусі і анамастычнай камісіі пры Міжнародным камітэце славістаў. Выступала з артыкуламі ў прэсе пра стан і пэрспэктывы разьвіцьця мовазнаўства.
 
== Дасьледаваньні ==
ДасьледуеДасьледавала сучасную беларускую мову, [[анамастыка|анамастыку]]. Мае больш за 200 навуковых працаў, прысьвечаных пытаньням станаўленьня і функцыянаваньня ўсходнеславянскай [[айканімія|айканіміі]].
 
Аўтар манаграфіі «Беларуская айканімія» (1970), у якой дасьледавала працэс узьнікненьня і эвалюцыйнага разьвіцьця беларускіх назваў населеных пунктаў. Манаграфія належыць да рэгіянальнага тыпу дасьледаваньняў. У ёй высьвятляецца паходжаньне 4 тысячаў айконімаў, аналізуецца сэмантычны склад і словаўтваральныя сродкі (тапафарманты). Паасобна разглядаюцца айконімы, утвораныя ад агульных словаў (апэлятываў), ад назваў рэк і азёр (гідронімаў), ад асабовых імён (антрапонімаў), паказваюцца працэсы заражэньня і эвалюцыі беларускіх айконімаў, раскрываецца сутнасьць закладзенай у іх інфармацыі. Аналіз дае магчымасьць высьветліць час узьнікненьня айконімаў, тэндэнцыі папярэдніх эпох, паказаць іх эвалюцыю айконімаў і гістарычныя зьмены.
 
Наступнае грунтоўнае дасьледаваньне — манаграфія «Усходнеславянская айканімія апэлятыўнага паходжаньня» (1983), пазьней аснова доктарскай дысэртацыі. У манаграфіі вывучаюцца беларускія, расейскія і ўкраінскія назвы населеных пунктаў. Асноўнай крыніцай фактычнага матэрыялу стала айканімія «Сьпісаў населеных месцаў Расейскай імпэрыі» (44 тамы, 2-я палова XIX — 1-я палова XX ст.) і аналягічныя сьпісы, выдадзеныя ў Горадні, Вільні, Кіеве і іншых местах. Шырока выкарыстоўваюцца сьведчаньні старажытнага і сярэдневечнага пісьменства, летапісаў, актаў, мэтрык, пісцовых і памятных кніг.
 
У 1980 годзе апублікавала першы ў беларускай і славянскай лексікаграфіі «Ўкраінска-беларускі слоўнік», рэестр якога зьмяшчае больш за 30 тысячаў словаў. Гэта быў трэці іншаславянска-беларускі слоўнік па «Расейска-беларускім» (Масква, 1953 год, двухтомны — Менск, 1982 год) і «Польска-беларускім» (Варшава, 1962). Слоўнік дыфэрэнцыйны: яго рэестр зьмяшчае асноўную, найбольш ужывальную лексіку сучаснай украінскай літаратурнай мовы, якая чымсьці адрозьніваецца ад сваіх беларускіх адпаведнікаў — значэньнем (адным або некалькімі), месцам націску, словаўтварэньнем, граматычным радам. Апроч літаратурнай лексікі, у ім таксама шмат словаў украінскай жывой народнай мовы, а таксама словы, патрэбныя да разуменьня ўкраінскай клясычнай літаратуры.
 
Суаўтар спэцыялізаваных слоўнікаў. Пры яе ўдзеле рыхтаваліся фундамэнтальныя працы зь філялёгіі: «Беларуская граматыка», «Лексікалёгія сучаснай беларускай мовы», «Агульнаславянскі лінгвістычны атляс», «Лексічны атляс беларускіх народных гаворак» і іншыя. Суаўтар нарматыўнага даведніка «Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь» у 6 кнігах, «Слоўніка мовы «Нашай Нівы» ў 5 тамах (першы зь іх выйшаў у 2003 годзе).
 
== Бібліяграфія ==
Радок 30 ⟶ 43:
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|9}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://libcat.bas-net.by/opac/pls/!search.http_keyword?query=a001=BY-SEK-197012 Выданьні аўтарства Валянціны Лемцюговай] // [[Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа]]
* [http://www.nlb.by/portal/page/portal/index/detailed_news?param0=30890&lang=be&rubricId=895 Вялікі знаўца мовы роднай зямлі]
 
{{Накід}}
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Лемцюгова, Валянціна}}