Вікіпэдыя

Конрад Валенрод (паэма): розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Сюжэт: пунктуацыя
д афармленьне
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|тып=артыкул|Конрад фон Валенрод|пра паэму [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]]|магістра [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]]}}
[[Файл:Majeranowski - Konrad Wallenrod 1844.jpg|200пкс|міні|[[Конрад Валенрод]], малюнак ''Уладзіслава Маяраноўскага'' (1844)]]
'''Ко́нрад Валенро́д''' — раман-паэма [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], якая апісвае падзеі [[Літва старажытная|літоўскай]] і [[Прусія|прускай]] гісторыі<ref name=BE>''Jonathan Bellman'' (2009). [http://books.google.by/books?id=xYh8d5hIScMC&pg=PT89&dq=chopin+Konrad+Wallenrod&cd=1&redir_esc=y#v=onepage&q=chopin%20Konrad%20Wallenrod&f=false Chopin's Polish Ballade Op. 38 as Narrative of National Martyrdom]. Oxford University Press US. p. 72. {{ISBN |978-0-19-533886-7}}.</ref>, напісаная ім у [[Пецярбург]]у паміж [[1824]] і [[1828]] гадамі. Выдадзеная ў лютым 1828 году паэма лічыцца адным з найбольш знакамітых літаратурных твораў польскага [[рамантызм]]у.
 
== Сюжэт ==
Пры нападзе на літоўскую вёску немцы, сярод іншых выкрадаюць хлопчыка Альфа. Хлопца прымае да сабе і выхоўвае, як роднага сына, сам Вялікі магістар [[Вінрых фон Кніпродэ|Вінрых]]. Нягледзячы на добрае абыходжаньне з боку немцаў, хлопец, зьнешне скарыўшыся, употай трымае нянавісьць да Ордэну, захоўваючы гарачую любоў да зьнявечанай Радзімы, якую падаграе палонны літоўскі пясьняр, які нагадвае яму, што Альф павінен спачатку даведацца ад немцаў усё, а затым выкарыстаць веды супраць іх: «адзінай зброяю нявольнікаў ёсьць здрада». У першай жа сутычцы зь літоўцамі, у якой Альф бярэ ўдзел, ён пераходзіць на бок літоўцаў і дапамагае ім перамагчы. За ўдзел у бітве, ягоную адвагу і здольнасьць камандаваць у баі, літоўскі князь [[Кейстут]] аддае Альфу сваю дачку Альдону.
 
[[FileФайл:Конрад Валенрод (паэма).jpg|міні|зьлева|250пкс|Першае выданьне Конрада Валенрода, [[Пецярбург]] ([[1828]])]]
 
Тым ня менш, вайна працягваецца, Літва пакутуе ўсё больш і больш. Альф наведвае Ерусалім, пазьней выдае сабе за загінулага ў Сьвятой Зямлі пры невядомых абставінах графа [[Конрад Валенрод|Конрада Валенрода]]. Стары пясьняр падарожнічае зь ім у вобразе старога манаха Гальбана. Альф-Валенрод у сутычках з маўрамі і на рыцарскіх турнірах здабывае сабе вялікую славу. Па прыбыцьці ў ордэнскія ўладаньні, рэзыдэнцыю Вялікіх магістраў, крэпасьць [[Марыенбург]] Альф удзельнічае ў выбарах новага Вялікага магістра, дзе яго абіраюць пад імем слыннага і шляхетнага Конрада Валенрода.
Радок 17:
На беларускую мову сярод іншых пісьменьнікаў паэму часткова аба цалкам перакладалі [[Адам Гурыновіч]]<ref>[http://arche.bymedia.net/2006-4/katlarcuk406.htm Нацыянальнае канструяваньне Міцкевіча], Андрэй Катлярчук.</ref>, [[Арцём Вярыга-Дарэўскі]]<ref>[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-i?id=19344 Вярыга-Дарэўскі Арцём], Леанiд Маракоў.</ref>, [[Пятро Бітэль]], [[Кастусь Цьвірка]]<ref>[http://bk.knihi.com/filamaty/ Філаматы і філарэты], Зборнік.</ref>.
 
== Дадатковыя зьвесткі ==
== Цікавыя факты ==
* Пры выданьні паэмы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] з тэксту рамана былі адцэнзураваныя радкі «Ты нявольнік, адзінай зброяй нявольнікаў ёсьць здрада» (''Tyś niewolnik, jedyna broń niewolników jest zdrada'')<ref>''Ludwik Bazylow'', Polacy w Petersburgu, [[1984]], s. 138—139.</ref>
* Сярод некаторых прыхільнікаў тэорыі замаскаванага гістарызму рамана, паэма ўспрымаецца як алегорыя на праблемы польскіх патрыятычных колаў XIX стагодзьдзя.
* Ва ўмовах гвалтоўнага насаджэньня чужой культуры і прымусовай [[Русіфікацыя|русіфікацыі]], па аналёгіі з гэтай вядомай паэмай Адама Міцкевіча, між патрыятычна настроенай шляхты XIX ст. былі папулярныя палажэньні «Валенрадызму», — палітычна-грамадзкага кірунку, які прадугледжваў карыстаньне выгодамі прыгнятальнікаў, якія потым будуць павернутыя супраць іх саміх; тыя этычна-маральныя палажэньні, якія мелі за аснову дактрыну [[Нікалё Мак’явэльлі]]<ref>''Christopher John Murray'' (2004). [http://books.google.by/books?id=wgS2nYRIuUEC&pg=PA740&dq=Konrad+Wallenrod&cd=19&redir_esc=y#v=onepage&q=Konrad%20Wallenrod&f=false Encyclopedia of the Romantic Era, 1760-1850, volume 2]. Taylor & Francis. p. 740. {{ISBN |978-1-57958-422-1}}</ref><ref>''Czeslaw Milosz'' (1984). [http://books.google.by/books?id=11MVdBYUX5oC&pg=PA220&dq=Konrad+Wallenrod&cd=8&redir_esc=y#v=onepage&q=Konrad%20Wallenrod&f=false History of Polish Literature. University of California Press]. p. 220. {{ISBN |978-0-520-04477-7}}</ref>.
* «Конрад Валенрод» двойчы быў адаптаваны для опэры: опэра «''Літвіны''» ({{мова-it|{{Артыкул у іншым разьдзеле|I Lituani||it|I Lituani}}}}) Амількарэ Панк’елі і «''Конрад Валенрод''» Уладзіслава Жэленскага ([[1885]]). Пад уражаньнем ад паэмы Міцкевіча [[Фрэдэрык Шапэн]] натхніўся на напісаньне сваёй ​​«Балады №1 соль мінор»<ref name=BE />.
 
== Крыніцы ==
Радок 27:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/konrad-wallenrod.html Паэма «Конрад Валенрод» на мове-арыгіналу] {{ref-pl}}
* [http://briefly.ru/mickevich/konrad_vallenrod/ Кароткі зьмест паэмы] {{ref-ru}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Конрад_Валенрод_(паэма)»