Землятрус у Індыйскім акіяне 2004 году: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
д афармленьне |
||
Радок 1:
{{абнавіць}}
[[Файл:2004 Indonesia Tsunami Complete.gif|справа]]
'''Землятру́с ля Сума́тры
Гэта быў наймацнейшы землятрус на плянэце за апошнія сорак гадоў (пасьля землятрусу на [[Аляска|Алясцы]] ў 1964 годзе), і чацьверты па сіле з усіх задакумэнтаваных землятрусаў
▲'''Землятру́с ля Сума́тры 2004''' — падводны буйнамаштабны [[землятрус]], які адбыўся ў Індыйскім акіяне 26 сьнежня 2004 году 00:58:50 UTC з [[гіпацэнтар|гіпацэнтрам]] непадалёк ад інданэзійскай выспы [[Суматра]] (160 кілямэтраў ад выспы, 3.298°N, 95.779°E), на глыбіні 30 кілямэтраў, і моцнасьць якога дасягнула '''9.0''' балаў (першапачаткова паведямлялася, што ягоная сіла была 8.5, потым — 8.8 балаў), і які меў катастрафічныя наступствы для ўсяго рэгіёну Паўднёва-Ўсходняй Азіі.
Землятрус выклікаў велізарныя хвалі [[цунамі]], якія ўдарыла па ўзьбярэжжы [[Шры-Ланка|Шры-Ланкі]], [[Індыя|Індыі]], [[Інданэзія|Інданэзіі]], [[Тайлянд]]у, [[Малайзія|Малайзіі]], [[Самалі]] (знаходзіцца за
▲Гэта быў наймацнейшы землятрус на плянэце за апошнія сорак гадоў (пасьля землятрусу на [[Аляска|Алясцы]] ў 1964 годзе), і чацьверты па сіле з усіх задакумэнтаваных землятрусаў пачынаючы з 1900 году.
▲Землятрус выклікаў велізарныя хвалі [[цунамі]], якія ўдарыла па ўзьбярэжжы [[Шры-Ланка|Шры-Ланкі]], [[Індыя|Індыі]], [[Інданэзія|Інданэзіі]], [[Тайлянд]]у, [[Малайзія|Малайзіі]], [[Самалі]] (знаходзіцца за 4,100 кілямэтры ад эпіцэнтру). Пасьля першага землятрусу былі зафіксаваныя шматлікія паўторныя штуршкі сілай ад 5.7 да 7.3 балаў.
== Характарыстыка землятрусу ==
Гэты [[землятрус]] акрамя сваёй велізарнай сілы меў надзвычайна вялізны маштаб — адбылося сутыкненьне [[тэктанічныя пліты|тэктанічных плітаў]] на лініі даўжынёй 1200 кілямэтраў. Энэргія, якая вызвалілася ў выніку гэтага землятрусу (2 эксаджоўляў = 2×10<sup>18</sup> джоўляў), перавышае ўсю энэргію, якую спажывае ЗША за год (гэтай энэргіі хапіла б для таго, каб на кожнага жыхара плянэты ўскіпяціць некалькі тысячаў літраў вады). У выніку сутыкненьня плітаў некаторыя маленькія
▲Гэты [[землятрус]] акрамя сваёй велізарнай сілы меў надзвычайна вялізны маштаб — адбылося сутыкненьне [[тэктанічныя пліты|тэктанічных плітаў]] на лініі даўжынёй 1200 кілямэтраў. Энэргія, якая вызвалілася ў выніку гэтага землятрусу (2 эксаджоўляў = 2×10<sup>18</sup> джоўляў), перавышае ўсю энэргію, якую спажывае ЗША за год (гэтай энэргіі хапіла б для таго, каб на кожнага жыхара плянэты ўскіпяціць некалькі тысячаў літраў вады). У выніку сутыкненьня плітаў некаторыя маленькія выспы ля Суматры пасунуліся на 20-30 мэтраў. Паўночная частка Суматры пасунулася на 36 мэтраў.
У выніку землятрусу зямная вось зьмясьцілася на некалькі сантымэтраў з Захаду на Ўсход, а папярэднія падлікі паказваюць, што ў выніку гэтага суткі скараціліся на 3 мікрасэкунды. Пра гэта паведамілі адмыслоўцы з італьянскай касьмічнай агенцыі. У выніку гэтага зруху Зямля будзе круціцца трошачкі павольней, што прывядзе да мікраскапічнага скарачэньня працягласьці сутак. Гэткія зьмяшчэньні восі кручэньня Зямлі адбываюцца падчас любых буйных прыродных катастрофаў. Часам нават без стыхійных бедзтваў зямная вось зьмяшчаецца нават больш, чым цяпер. Але цяперашні зрух адбыўся надзвычай хутка, што ўяўляе апроч іншага і навуковы інтарэс.
== Ахвяры землятрусу і цунамі ==
[[Файл:Harta Ocean Indian Quake.png|міні|Мапа землятрусу ля ўзьбярэжжа Суматры]]
Паводле папярэдніх дадзеных у выніку хваляў цунамі, якія сягалі 15 мэтраў вышынёй і дасягалі хуткасьці 800 км/г, загінулі як найменей 160
Пацьверджаныя
▲Паводле папярэдніх дадзеных у выніку хваляў цунамі, якія сягалі 15 мэтраў вышынёй і дасягалі хуткасьці 800 км/г, загінулі як найменей 160,000 чалавек. Паводле колькасьці загіблых, гэтае цунамі сталася адной з найбуйнешых катасторфаў сучаснасьці. Каля траціны ўсіх загінулых — дзеці.
* Каля 110 000 у Інданэзіі;
▲Пацьверджаныя дадзеныя на гэты момант (колькасьць ахвяраў працягвае расьці):
*
▲* Амаль 32,000 на Шры-Ланцы;
▲* Каля 5,000 у Тайляндзе, у тым ліку шмат турыстаў;
* Каля 150 у Самалі;
* Некалькі дзясяткаў чалавек загінулі ў Малайзіі, Бірме, Танзаніі, на Мальдывах;
Радок 31 ⟶ 27:
Сярод ахвяраў да пяці тысячаў турыстаў з Эўропы.
Адна з асноўных прычынаў вялікай колькасьці ахвяраў — адсутнасьць сыстэмы папярэджаньня. У 2003 годзе адносна бедныя краіны рэгіёну Паўднёва-Ўсходняй Азіі адмовіліся ад спэцыяльнай электроннай сыстэмы раньняга папярэджаньня. Па-другое, папярэдзіць людзей у гэтых краінах наўрад ці пасьпелі б таму, што эпіцэнтар быў вельмі блізка — за 66 кілямэтраў ад тайляндзкай выспы Пхукет, а хвалі [[цунамі]] могуць дасягаць хуткасьці
Эканамічная шкода ад землятрусу й цунамі ацэньваецца як найменей у
Паводле [[ААН]], прыблізна 1,7
Беларускі ўрад пакуль не выдзяляў сродкаў на дапамогу пацярпелым.
Паводле папярэдніх
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://iri.columbia.edu/~lareef/tsunami/ Падрабязнасьці землятрусу для сэйсмолягаў]
=== Навіны ===
Радок 64 ⟶ 60:
=== Відэа, мапы і фота ===
* [http://tsun.sscc.ru/tsulab/20041226trt.htm Мапа распаўсюджаньня цунамі (Інстытут геафізыкі, Навасібірск)]
* [http://www.digitalglobe.com/tsunami_gallery.html
* [http://video.contemporaryinsanity.org/ 4 відэа з розных раёнаў, па 10-12 мэгабайт кожнае]
* [http://files.headru.sh/files/ 2 відэа файлы DivX, Бі-Бі-Сі]
* [http://www.digitalglobe.com/images/qb/srilanka_kalutara_flood_dec26_2004_dg.jpg Шры-Ланка, здымак са спадарожніка Quickbird, 777Кб]
* [http://news.search.yahoo.com/search/news/?ei=UTF-8&c=news_photos&p=earthquake&datesort=1 Фатаздымкі сусьветных агенцтваў навінаў]
* [http://www.soieasy.com/modules.php?set_albumName=Tsunami&op=modload&name=Pictures&file=index&include=view_album.php Розныя
* [http://www.darkmoon.mv/wave/
* [http://www.pbase.com/issels/phuket_tsunami&page=1
[[Катэгорыя:Землятрусы|Суматра]]
|