Лужкі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →‎Дэмаграфія: артаграфія
выява, стыль
Радок 50:
|Commons = Category:Lužki
}}
'''Лужкі́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 499.</ref> — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Мнюта|Мнюце]]. Цэнтар [[Лужкоўскі сельсавет (Шаркоўшчынскі раён)|сельсавету]] [[Шаркоўшчынскі раён|Шаркоўшчынскага раёну]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. Насельніцтва 765на чал. ([[2010]]) год — 765 чалавек. Знаходзяцца за 32 км на ўсход ад [[Шаркоўшчына|Шаркоўшчыны]], за 29 км ад чыгуначнай станцыі [[Падсьвільле]].
 
Лужкі — даўняе [[мястэчка]] [[Полацкае ваяводзтва|гістарычнай Полаччыны]]. СяродДа мясцовыхнашага славутасьцяўчасу тут вылучаюццазахаваліся [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла пры кляштары піяраў]], помнікў архітэктурыстылі [[Віленскаевіленскае барока|віленскага барока]], і сядзіба Плятэраў ([[клясыцызм]]) у колішнім маёнтку Гарадзец, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|кляштар піяраў]], помнік архітэктуры XVIII ст., [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]].
 
== Гісторыя ==
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Першы пісьмовы ўпамін пра ''маёнтак Лужкі'' датуецца [[1519]] годам. У розныя часы мясьцінамаёнтак знаходзіласязнаходзіўся ў валоданьні [[Сапегі|Сапегаў]], [[Жабы|Жабаў]], [[Чапскія|Чапскіх]], [[Плятэры|Плятэраў]]. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]])1565—1566 гадоў Лужкі ўвайшлі ў склад [[Полацкае ваяводзтва|Полацкага ваяводзтва]].
 
У [[1741]] годзе [[Валяр’ян Жаба]] запрасіў сюды манахаў-піяраў. У [[1744]] угодзе ў Лужках адкрыўся піярскі калегіюм, у [[1756]] годзе збудавалі мураваны касьцёл. Пры калегіюме існавала бібліятэка. Паводле каралеўскага прывілея ад [[14 студзеня]] [[1745]] году, Лужкі атрымалі статус мястэчка.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]] год) Лужкі апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе сталі цэнтрам воласьці Дзісенскага павету [[Менская губэрня|Менскай]], з [[1842]] году [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У [[1794]] годзе тут збудавалі мураваную царкву.
 
З мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі краю]] ў [[1862]] годзе расейскія ўлады адкрылі ў Лужках земскую народную вучэльню. На [[1886]] год у мястэчку было 77 двароў, існавалі вадзяны млын, конная паштовая станцыя, малітоўны дом, народная вучэльня, піваварны завод, 14 крамаў. У [[1901]] годзе тут адкрылася царкоўнапрыходзкая школа.
 
=== Найноўшы час ===
[[25 сакавіка]] [[1918]] году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Лужкі абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] году паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]. Згодна з [[Рыская мірная дамова|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921 году]]) Лужкі апынуліся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету [[Віленскае ваяводзтва (1923—1939)|Віленскага ваяводзтва]]. У гэты час тут было 212 двароў.
 
У [[1939]] годзе Лужкі ўвайшлі ў [[БССР]], дзе [[12 кастрычніка]] [[1940]] году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На [[1996]] год у вёсцы было 443 двары, на [[1999]] год — 399, на [[2003]] год — 381. У [[2000-я]] гады Лужкі атрымалі афіцыйны статус [[Аграгарадок|аграгарадку]].
 
<center><gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths=225150 heights=170150 perrow="34">
Łužki, Kaścielnaja. Лужкі, Касьцельная (1900).jpg|Вуліца Касьцельная. Касьцёл, каля [[1900]] г.
Łužki, Kaścielnaja. Лужкі, Касьцельная (1910).jpg|Касьцёл, каля [[1910]] г.
Łužki, Kaścielnaja. Лужкі, Касьцельная (1930).jpg|Вуліца Касьцельная. Касьцёл, каля [[1930]] г.
Łužki, RynakKaścielnaja. Лужкі, РынакКасьцельная (1900K. Pivocki, 1936).jpg|Рынак. ЦаркваКасьцёл, каля1936 г. [[1900]]
Łužki, Rynak. Лужкі, Рынак (19301900).jpg|Рынак. Царква, [[1930-я]]каля 1900 г.
Łužki, HaradziecRynak. Лужкі, ГарадзецРынак (19181930).jpg|Гарадзец.Рынак, Сядзіба1930-я Плятэраўгг.
Łužki. Лужкі (1927).jpg|Кашары Корпуса Аховы Памежжа, 1927 г.
Łužki, Haradziec. Лужкі, Гарадзец (1918).jpg|Гарадзец. Сядзіба Плятэраў, 1918 г.
</gallery></center>
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1861]]  год — 639 чал.; [[1884]] год — 1168 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/837 837].</ref>; [[1886]]  год — 924 чал.
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1905]]  год — 1357 чал. у ''мястэчку Лужках'', 111 чал. у ''маёнтку Лужках''; [[1921]]  год — 1362 чал.; [[1996]]  год — 969 чал.<ref>[[Язэп Бунто|Бунто Я.]] Лужкі // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 396.</ref>; [[1999]]  год — 905 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 359.</ref>
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2003]]  год — 870 чал.<ref>{{Літаратура/Памяць/Шаркоўшчынскі раён|к}}</ref>; [[2010]]  год — 765 чал.
 
=== Інфраструктура ===
Радок 92 ⟶ 94:
 
=== Вуліцы і пляцы ===
З каштоўнай [[урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны Лужкоў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Германавіцкая, Дзісенская, Касьцельная, Маставая і Млынавая. Гістарычны Рынак ня мае афіцыйнай назвы.
 
== Эканоміка ==
Радок 99 ⟶ 101:
== Турыстычная інфармацыя ==
=== Выдатныя мясьціны ===
* ГістарычнаяЗабудова забудовагістарычная (пач.пачатак XX ст.; фрагмэнты)
* [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла]] ([[1744]]—[[1756]]1744—1756)
* Млын водны (XIX ст.)
* Могілкі: хрысьціянскія; польскіх жаўнераў, палеглых у [[1920]] годз
* Сынагога (XIX ст.)
* Сядзіба Плятэраў (XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1794; у 2-й палове XIX ст. пацярпела ад [[мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]])
* Царква Нараджэньня Божай Маці (1794)
 
=== Страчаная спадчына ===
Радок 111 ⟶ 113:
 
== Галерэя ==
<center><gallery caption="Краявіды Лужкоў" widths=150 heights=150 perrow="54">
Лужки костел св. Михаила Архангела 02.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар піяраў (Лужкі)|Касьцёл]] з боку апсыды
Лужкі Міхайлаўскі касьцёл 2.JPG|Касьцёл, інтэр'ер
Church of the Birth of the Virgin in Łužki (22.05.2007).jpg|Царква НараджэньняРаства Божай МаціБагародзіцы
Лужкі Міхайлаўскі касьцёл 3.JPG|Касьцёл, хоры
Church of the Birth of the Virgin in Łužki (22.05.2007).jpg|Царква Нараджэньня Божай Маці
Царква Раства Багародзіцы. Лужкі.jpg|Царква, бакавы фасад
Former Manor of Platers in Haradziec - panoramio - Andrej Kuźniečyk.jpg|Гарадзец. Сядзіба Плятэраў
Smithy at Platers Estate in Haradziec - panoramio.jpg|Сядзіба, кузьня