Эсты: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
 
Радок 1:
[[Файл:Map of Sarmatia in Europe, Description de L'Universe (Alain Manesson Mallet, 1685).jpg|thumb|Эсты на францускай мапе 1685 году]]
'''Э́сты''' (лац. ''Aesti'') — прынятая ў заходнеэўрапейскіх (пераважна [[Лацінская мова|лацінскіх]]) крыніцах назва сярэдневечнага насельніцтва сучаснай [[Эстонія|Эстоніі]]<ref name="the_uralic_language_family_facts_myths_and_statistics">«The Uralic language family: facts, myths and statistics» Marcantonio Angela, 2002, Blackwell, Oxford, isbn = 0-631-23170-6, ст. 21-23 </ref>. У старажытнарускіх крыніцах ёй адпавядае экзаэтнонім «[[чудзь]]».
 
== Найстаражытнейшае насельніцтва Эстоніі ==
Радок 8:
ʼʼAestiiʼʼ каля [[Вісла|Віслы]] (суседзі відыварыяў) — народ, згаданы [[Публій Карнэлій Тацыт|Тацытам]] у трактаце «Пра паходжаньне немцаў і месцазнаходжаньне Нямэччыны»:
 
{{пачатак цытаты}}Эстыі пакланяюцца прамаці багоў і як знак адрозьненьня свайго культу носяць на сабе выявы [[Вяпрук|вепрукоў]]; яны ім замяняюць зброю і ахоўваюць тых, хто шануе багіню, нават у гушчы ворагаў. [[Меч]] у іх — рэдкасьць; ужываюць жа яны часьцей за ўсё [[кольле]]. [[Збожжа]] і іншыя плады зямныя вырошчваюць яны стараньней, чым прынята ў [[старажытныя немцы|немцаў]] з уласцівайуласьцівай ім нядбайнасцюнядбайнасьцю. Больш таго, яны абшнырваюць і мора і на беразе, і на водмелях адзіныя з усіх зьбіраюць [[бурштын]], які самі яны называюць глезам.<ref>[http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/tacit.htm Тацыт. Пра паходжанне германцаў і месцазнаходжанне Германіі<!-- Загаловак дададзены ботам -->]</ref>{{канец цытаты}}
 
Мяркуючы па апісаньні, эстыі — адно з [[прусы|заходніх плямёнаў]] [[балты|старажытных балтаў]], якое займалася зборам [[Бурштын|бурштынубурштын]]у і яго экспартам у [[Рымская імпэрыя|Рымскую імпэрыю]] па [[Бурштынавы шлях|Бурштынавым шляху]]. Прыведзеная Тацытам назва бурштыну на мове эстаў, ʼʼglesumʼʼ, верагодна, [[нямецкія мовы|нямецкага]] паходжаньня (пар. гоц. ʼʼglasʼʼ, англ. ʼʼglassʼʼ).
 
Няма падстаў атаясамяць з эстонцамі тых эстаў, да якіх зьвяртаўся ў 537 г. з прамовай [[Касіядор]], а таксама народ айстаў (ʼʼHestiiʼʼ), які згадвае [[Іардан (гісторык)|Іарданам]] у якасьці даньнікаў [[Германарых]]а. Згадкі эстаў у антычных аўтараў такія кароткія, што дакладна вызначыць арэал іх расьсяленьня не ўяўляецца магчымым.
Радок 18:
Эсты як народ фіна-вугорскага паходжаньня (г.зн. эстонцы) упершыню апісаны ў лівонскіх хроніках XIII стагодзьдзя (у прыватнасьці, у [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]]). Іх назву, атрыманую ў спадчыну ад антычных лацінскіх пісьменьнікаў, сярэдневяковыя аўтары памылкова разумелі як утвораную ад тэрміна «ўсход», «[[ост]]» (гэта значыць «Усходняя зямля» — [[Эстляндыя|Эстланд]]).
 
Сучасныя эстонцы ўзялі гэты кніжны тэрмін для абазначэньня сваёй нацыі толькі з XIX стагодзьдзя (у пэрыяд «нацыянальнага адраджэньня»). У мясцовай традыцыі лац. ʼʼAestiʼʼ ператварылася ў «ээстласед». Да гэтага яны сябе называлі «маарахвас» ({{langМова-et|maarahvas}}, літар. «народ зямлі»).
 
== Крыніцы ==