Куцеінскі Богаяўленскі манастыр: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дНяма апісаньня зьменаў |
ў, дапаўненьне, стыль |
||
Радок 1:
{{Славутасьць
|Тып =
|Назва =
|Арыгінальная назва =
|Выява =
|Подпіс выявы = Куцеінскі Богаяўленскі манастыр
|Шырыня выявы =
|Статус =
|Краіна = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня =
|Назва месцазнаходжаньня = [[Ворша]]
|Месцазнаходжаньне =
|Канфэсія =
|Эпархія =
|Ордэнская прыналежнасьць =
|Тып кляштара =
|Тып будынка =
|Архітэктурны стыль = [[магілёўскае барока]]
|Аўтар праекту =
|Будаўнік =
Радок 30 ⟶ 31:
|Рэліквіі =
|Плябан =
|Стан =
|Шырата паўшар'е = паўночнае
|Шырата градусаў = 54
Радок 43 ⟶ 44:
|Водступ подпісу на мапе =
|Сайт =
|Commons = Kucieinski Monastery
}}
'''Манастыр Божага Яўленьня''' — помнік архітэктуры [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] у [[Ворша|Воршы]]. Знаходзіцца на паўночна-ўсходняй ускраіне [[места]], у прадмесьці [[Куцейна|Куцейне]]. Пры пабудове быў у юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]], цяпер — у валоданьні [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. Твор архітэктуры [[магілёўскае барока|магілёўскага барока]]. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь]].
== Гісторыя ==
У пачатку свайго існаваньня называўся ляўрай і, паводле словаў патрыярхаў Нікана, зьяўляўся «галавой» праваслаўнага жыцьця на Беларусі: ''«Слышав Святейший Патриарх, яко близ славнаго града Орши, еже бысть, глава и начало общему житию, во всей Белой России и Литве созданная обитель, или рощи Лавра великая Святы Богоявления Господня, завомо Кутейно…»''.▼
У
Манастыр моцна пацярпеў ад Напалеонаўскай арміі ў 1812
▲У пачатку свайго існаваньня называўся ляўрай і, паводле словаў патрыярхаў Нікана, зьяўляўся «галавой» праваслаўнага жыцьця на Беларусі: «Слышав Святейший Патриарх, яко близ славнаго града Орши, еже бысть, глава и начало общему житию, во всей Белой России и Литве созданная обитель, или рощи Лавра великая Святы Богоявления Господня, завомо Кутейно…».
У 1889—1890 гадох над паўночнай брамай агароджы замест драўлянай вежы-званіцы збудавалі мураваную. У 1888 годзе згарэла драўляная саборная царква Божага Яўленьня, збудаваная ў 1623—1635 гадох<ref>Габрусь Т. Аршанскі Богаяўленскі манастыр // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 173</ref>.
▲У [[1695]] езуіты адабралі ў архімандрыі Мёрскі парваслаўны мужчынскі манастыр, а ў [[1715]] князь Лукомскі адабраў і Лукомскі мужчынскі манастыр. Пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай зь пераходам культавых аб’ектаў у распараджэньне Расейскага Сьвятога Сынода Куцеінскі манастыр у [[1764]] быў пераведзены ў трэцюю клясу.
Па 1917 годзе савецкія ўлады ліквідавалі манастыр, будынкі выкарыстоўваліся пад жыльлё і ў гаспадарчых мэтах. У 1990 годзе манастырскі комплекс перадалі [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату]], у 1992 годзе манастыр аднавіў сваю дзейнасьць.
▲Манастыр моцна пацярпеў ад Напалеонаўскай арміі ў 1812, гаспадарка была дазваньня разрабаваная. У [[1842]] пакінуты за штатам і прыпісаны да Пакроўскага манастыра ў Воршы, набыў назву Загарадны. У пачатку XX ст. з прыездам з Кіева новага ігумена Валянціна манастыр стаў «общежительным, с уставом Киевского Свято-Троицкого (Ионина) монастыря». У гэты час манастырскае брацтва налічвала 60 чалавек.
== Архітэктура ==
Помнік архітэктуры магілёўскага барока. Комплекс складаўся з саборнай царквы Божага Яўленьня (1635), Духаўскай царквы (з 1762 году — Траецкай), званіцы, жылых і гаспадарчых пабудоваў ува ўсходняй частцы. Комплекс атачала агароджа-аркатура з бутавага каменю і цэглы вышынёй да 2,5 м. Да нашага часу захаваліся Траецкая царква, манастырскі будынак, частка сьцяны.
Саборная царква Божага Яўленьня — 4-[[зруб|зрубны]] [[крыжова-купальны храм]], накрыты [[гонт]]ай, з 1880 году — [[бляха]]й. Тры зрубы былі 5-граннымі, заходні прастакутны ў пляне, накрытыя шматсхільнымі дахамі з [[Баня (купал)|купаламі-банямі]] ў месцы схілаў. Над сяродкрыжжам узвышаўся сьветлавы [[васьмярык]] з гранёным купалам. Пры ўваходзе ў была адкрытая [[галерэя]]. У [[інтэр'ер]]ы ў 1639 годзе зрабілі 38 насьценных размалёвак. У 1778 годзе падрыхтавалі і зацьвердзілі ў кансысторыі праект рэканструкцыі царквы.
Царва Сьвятой Тройцы (Сьвятога Духа) — прастакутны ў пляне аб'ём, да якога восьсю ўсход — захад прылягаюць 5-гранная [[апсыда]] і квадратная ў пляне 2-ярусная вежа-[[званіца]], з паўднёвага боку — невялікая [[рызьніца]]. Сьцены падзяляюцца [[пілястра]]мі, ляпнымі абрамленьнямі аконных праёмаў, роўнымі [[арка|аркавымі]] [[ніша]]мі і завяршаюцца разьвітым прафіляваным [[карніз]]ам. У канцы XVIII ст. зьявілася драўлянае перакрыцьце, якое падзяліла царкву на два ярусы: унізе быў прастол у імя Раства Багародзіцы, наверсе — сьвятога [[Андрэй Першазваны|Апостала Андрэя Першазванага]]. У другой палове XIX ст. перакрыцьце дэмантавалі ў выніку рэканструкцыі, у 1870 годзе сьпічасты дах замянілі на вальмавы (крыты бляхай) з купалам на [[барабан (архітэктура)|барабане]], у 1885 годзе царкву ўпрыгожылі перадалтарным [[плафон]]ам і новым [[іканастас]]ам. 6-ярусны разны [[іканастас]] і фрэскі работы майстра Рыгора не захаваліся.
Манастырскі корпус — 2-павярховы будынак, які складаецца з былой духоўнай вучэльні зь вялікай [[трапезная|трапезнай]] і ўсходняга крыла галерэйнага тыпу з жылымі памяшканьнямі (кельлі). У аўтэнтычным выглядзе захаваліся толькі мураваная тарцовая сцяна з плоскімі паўцыркульнымі [[ніша]]мі). Першапачатковы дэкор XVII ст. (рэшткі фігурных паліхромных [[франтон]]аў) захаваўся на абодвух тарцах корпуса.
Званіца-[[брама]], паводле апісаньня 1812 году была драўляная з падвойнымі [[вароты|варотамі]]. На званіцы было чатыры званы. Непадалё ад мураванай царквы стаяў драўляны флігель, у якім разьмяшчаліся чатыры кельлі, сені і камора. Да драўлянага флігеля далучащся мураваны будынак, падзелены дваімі сенямі на тры часткі. У першай частцы знаходзіліся тры кельлі, у другой — памяшканьні ігумена (чатыры пакоі і прадпакой), сьвіран, каморы, пякарня, за другімі сенямі знаходзіліся трапезная і кухня. Побач з агароджай стаялі два мураваныя [[сьвіран|сьвірны]], некалькі драўляных і мураваная [[вазоўня]]. У мураванай агароджы існавалі дзве брамы. Пры браме з боку Дняпра былі мураваная [[кузьня]] і [[лазьня]]. Пазьней, у канцы XIX ст., зьявіліся брамы ў заходняй і ўсходняй манастырскіх мурах. Брама з усходняга боку вяла на гаспадарчы двор манастыра, які знаходзіўся асобна.
== Крыніцы ==
Радок 73 ⟶ 83:
== Літаратура ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|212Г000121}}
{{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Т. 2:Другая палова XVI- XVIII ст. |арыгінал = |спасылка = |адказны =Рэдкал.: С. В.Марцэляў(гал. рэд.) і інш. Рэд. тома Сахута Я. М. |выданьне = |месца =Мінск |выдавецтва =Навука і тэхніка |год =1988 |том =2 |старонкі =6, 37, 38, 60, 63, 65-67, 69, 76, 166, 167, 178, 287, 291, 372 |старонак =384 |сэрыя = |isbn =5-343-00342-7 |наклад =2740 }}.
* {{Літаратура/Праваслаўныя храмы на Беларусі (2001)}}
* {{Літаратура/Рэлігія і царква на Беларусі
[[Катэгорыя:Манастыры Беларусі]]
| |||