Вайна за незалежнасьць Латвіі: розьніца паміж вэрсіямі

'''Вайна за незалежнасьць Латвіі''' ([[Латыская {{мова-lv|łot.]] ''Latvijas brīvības cīņas''}}) - — сэрыя ваенных канфліктаў, якія мелі за мэту стварэньне незалежнай [[Латвія|Латвіі]]. Яны адбываліся ў [[1918]]-—[[1920]] гадах між латыскімі і нямецкімі ды бальшавіцкімі аддзеламі. Латышам дапамагалі эстонскія, брытанскія і польскія вайскоўцы.

У выніку [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] з [[1915]] году Курляндыя і Сэмігалія, а з пачатку [[1918]] уся тэрыторыя Латвіі апынуліся пад [[Нямеччына|нямецкай акупацыяй]]. Пасьля паразы Нямеччыны ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] [[Латвія]] абвясьціла [[незалежнасьць]] [[18 лістапада]] [[1918]] у [[Рыга|Рызе]]. Прэм'ерамПрэм’ерам новай дзяржавы стаў [[Карліс Улманіс|Карліс Урманіс]]. Напачатку студзеня 1919 войска [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|бальшавікоў]] ўвайшло на тэрыторыю Латвіі і здабылі [[Рыга|Рыгу]]. Войска нямецка-латыскае пры падтрымцы Антанта, прымусілі савецкія войскі адысьці ў сакавіку 1919. Хаця [[Вэрсальская мірная дамова 1919 году|Вэрсальская дамова]] абавязвала немцаў пакінуць краіну, тыя паспрабавалі заняць Латвію але былі выбітыя напрыканцы лістапада 1919.

Чарговую спробу заняць Латвію прадпрыняла Бальшавіцкая Расея. У той сытуацыі латыская дэлегацыя зьвярнулася да Польшчы за дапамогаю, падпісаўшы зь ёю 30 сьнежня 1919 году дамову ад вайсковай дапамозе, пашырыўшы яе 16 студзеня 1920 году. Тое паразуменьнебылі падставай да супольных польска-латыскіх вайсковых дзеяньняў супраць бальшавікоў у межах так званай апэрацыі "«Зіма"». Польска-латыскае войска, колькасьцю 20 000 жаўнераў (зь іх 12 000 польскіх), пад камандаваньнем ген. [[Эдвард Рыдз-Сьміглы|Эдварда Рыдз-Сьміглага]], пачала баі пры 30-градусных марозах. Саюзьнікі на працягу студзеня захапілі ўсю [[Латгалія|Латгалію]], перамагаючы ў  [[Бітва пад Дзьвінскам|бітве пад Дзьвінскам]]<nowiki/>і прымушаючы Савецкую расею да замірэньня. У мірнай дамове, падпісанай у Рызе [[11 жніўня]] [[1920]], бальшавіцкая Расея прызнала незалежнасьць Латвіі.

* Paluszyński Tomasz, Walka o niepodległość Łotwy 1914-19211914—1921, Bellona, Warszawa 1999, [[:pl:Special:BookSources/8311089590|ISBN 83-11-08959-0]]