Вікіпэдыя

Ян Палах: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
Наступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
38 301 праўка
 
дНяма апісаньня зьменаў
Радок 4:
|партрэт = Palach-Zajic-memorial.jpg
|памер =
|апісаньне = Помнік на месьце самаспаленьня Яна Палаха і Ян ЗайіцаЗаіца
|імя пры нараджэньні =
|род дзейнасьці = студэнт
|дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|11|8|1948}}
|месца нараджэньня = в.[[Ўшэтаты]]
|грамадзянства = {{Сьцяг Чэхаславакіі}} [[ЧэхаславакіяЧэхаславаччына]]
|падданства =
|дата сьмерці = {{Памёр|19|1|1969}}
Радок 23:
|commons =
}}
'''Ян Палах''' ({{lang-cs|Jan Palach}}; [[11 жніўня]] [[1948]], в. [[Ўшэтаты]] — [[19 студзеня]] [[1969]], [[Прага]]) — студэнт спэцыяльнасьці «гісторыя і палітычная эканомія» Філязофскага факультэтафакультэту [[Карлаў унівэрсытэт|Карлава ўнівэрсытэту]] ў Празе.
 
Больш, чым савецкая акупацыя, Палаха абурыла пасіўная рэакцыя на яе суайчыньнікаў. Лідэры краіны падпісалі пратакол з выказваньнем ляяльнасьці СССР, студэнцкія страйкі лістапада 1968 году праваліліся. Ян Палах пайшоў на самаспаленьне, каб запярэчыць несправядлівасьці і бясьсільлю. У перадсьмяротнай запісцы ён заклікаў скасаваць цэнзуру і забараніць савецкую прапаганду ў Чэхаславаччыне<ref name=pal>{{спасылка|url=http://www.svaboda.org/content/article/1370984.html|загаловак=Ян Палах. Праз 40 гадоў|выдавец=[[Радыё Свабода]], 19.01.2009}}</ref>.
 
У знак пратэсту супраць акупацыі [[ЧэхаславакіяЧэхаславаччына|ЧэхаславакііЧэхаславаччыны]] войскамі [[Савецкі Саюз|Савецкага саюзасаюзу]] і іншых краін [[Варшаўская дамова|Варшаўскай дамовы]] [[16 студзеня]] [[1969]] годагоду, абліў сябе [[бэнзін]]ам і зьдзейсьніў самаспаленьне каля Нацыянальнага музэю на Вацлаўскай плошчы ў Празе. Памёр праз 3 дні ў шпіталі Карлава ўнівэрсытэту. Студэнт-скульптар Ольбрам Зубэк зрабіў ззь яго пасьмяротную маску. [[25 студзеня]] пахаваньне Палаха на [[Альшанскія могілкі|Альшанскіх могілках]] перарасло ў стотысячную дэманстрацыю<ref name=pal/>.
 
У кастрычніку [[1973]] рэшткі Палаха былі тайна эксгумаваны супрацоўнікамі чэхаславацкіх сьпецслужбаўспэцслужбаў, апаганены і перанесены на могілкі ў горадзе ВшэтатыЎшэтаты, але пасьля [[Аксамітная рэвалюцыя|аксамітнай рэвалюцыі]] яны ізноў былі перапахаваны на Альшанскіх могілках.
 
Пасьля сьмерці Палаха да красавіка 1969 годагоду яшчэ 26 чалавек зьдзейснілі спробы самагубства, выказваючы нязгоду да савецкай інтэрвэнцыі і задушэньня [[Праская вясна|Праскай вясны]] [[1968]] годагоду. Зь іх 7 чалавек загінулі. Адзін зь іх — [[Ян ЗайіцЗаіц]] — зьдзейсьніў [[самагубства]] таксама на Вацлаўскай плошчы.
 
== Памяць ==
 
У гонар Палаха [[22 жніўня]] 1969 годагоду чэскі астраном-эмігрант [[Лубаш Кагоўтэк]] назваў [[астэроід]] [[:en:1834 Palach|(1834) Палах]].
 
Італьянскі музыка, выканаўца, пісьменьнік і актор [[Франчэска Гучыні]] ({{lang-it|[[:it:Francesco Guccini|Francesco Guccini]]}}) прысьвяціў яму песьню «Primavera di Praga» (Праская вясна), якая ўвайшла ў альбоальбом Гучыні «Due anni dopo» (Два гады пасьля), які выйшаў у 1970 годзе.
 
У студзені [[1989]] годагоду ў Празе адбылася сэрыя грамадзянскіх пратэстаў да 20-х угодкаў сьмерці Палаха, г.з. «тыдзень Палаха»<ref name=pal/>. Дэманстрацыя [[15 студзеня]] была разагнаная камуністычнымі ўладамі, яе ўдзельнікі, у тым ліку будучага прэзыдэнта Чэхіі [[Вацлаў Гавэл|Вацлава Гавэла]], былі арыштаваныя. Усяго пад час «тыдня Палаха» 15-[[21 студзеня]] 1989 году было затрымана 1400 чалавек<ref>[http://www.svoboda.org/content/article/25228751.html Ян Палах. Памяць] на [[Радио «Свобода»|радио «Свобода»]]</ref>.
 
ЧэшскіЧэскі бард [[Карэл Крыл]] прысьвяціў Яну Палаху некалькі песьняў. У 2013 годзе выйшаў 3-сэрыйны фільм «Неапалімая купіна»
 
Адной з цэнтральных плошчаў Прагі нададзена яго імя.
Радок 47:
На Вацлаўскай плошчы ў Празе, перад будынкам Нацыянальнага музэю, быў усталяваны помнік у яго гонар. Ён уяўляе сабой драўляны крыж умураваны ў каменную маставую.
 
Кліп гурта Kasabian на песнюпесьню «Club Foot» прысвечаныпрысьвечаны Палаху.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Ян_Палах»