Вікіпэдыя

Украіна: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Радок 135:
Напрыканцы [[2009]] году на пасаду прэзыдэнта краіны абраны [[Віктар Януковіч]], які знаходзіўся на гэтай пасадзе з [[2010]] да пачатку [[2014]] году. [[23 лістапада]] [[2013]] году пачаліся акцыі ў знак пратэсту супраць прыпыненьня тагачасным урадам на чале зь [[Мікола Азараў|Міколам Азаравым]] працэсу асацыяцыі Ўкраіны з [[ЭЗ]], якія праз шэраг жорсткіх урадавых супрацьдзейных актаў і дзеяньняў у сьнежні—студзені перарасьлі ў пратэсты з мэтаю адстаўкі ўраду й прэзыдэнта. У лютым [[2014]] году была вернутая канстытуцыя ўзору [[2004]] году, якая дазваляла парлямэнцкай большасьцю зацьвердзіць імпічмэнт прэзыдэнта. [[23 лютага]] Вярхоўная Рада абрала выканаўцам абавязкаў прэзыдэнта [[Аляксандар Турчынаў|Аляксандра Турчынава]], датэрміновыя выбары прэзыдэнта прызначаныя на [[25 траўня]] гэтага ж году. Януковіч апынуўся на тэрыторыі Расеі, дзе даў некалькі прэс-канфэрэнцыцяў і заявіў, што дагэтуль лічыў сябе прэзыдэнтам і вярхоўным галоўнакамандуючым; у якасьці легітымнага прэзыдэнта ён да самай інаўгурацыі новаабранага прэзыдэнта Парашэнкі (гл. ніжэй) лічыўся Расеяй і некаторымі іншымі краінамі сьвету (напрыклад, [[Вэнэсуэла]]й).
 
У лютым—сакавіку [[2014]] году ўзброеныя прарасейскія актывісты пры падтрымцы неідэнтыфікаваных вайскоўцаў (пазьней прызнаных у якасьці расейскіх) пачалі захоп адміністрацыйных будынкаў у Аўтаномнай Рэспубліцы Крым і Севастопалі. У выніку гэтага быў створаны самаабвешчаны ўрад АРК і Севастопалю на чале з Аксёнавым і Чалым адпаведна, на [[16 сакавіка]] іх структурамі быў абвешчаны рэфэрэндум аб статусе АРК і Севастопалю. [[17 сакавіка]] самаабвешчаныя ўлады АРК і Севастопалю аб'явіліаб’явілі, што на рэфэрэндуме большасьць галасоў атрымаў варыянт за ўваходжаньне ў склад Расеі, у гэты ж дзень з тэрыторыяў АРК і Севастопалю была абвешчаная г.зв. Рэспубліка Крым. На наступны дзень прэзыдэнт Расеі Ўладзімер Пуцін, а таксама самаабвешчаныя кіраўнікі Аксёнаў ды Чалы падпісалі пагадненьне аб уваходжаньні Рэспублікі Крым у склад Расеі, яе тэрыторыя Расеяй дэ-факта была падзеленая на два суб'ектысуб’екты фэдэрацыі — [[Рэспубліка Крым|Рэспубліку Крым]] (тэрытарыяльна адпавядае АРК) і места фэдэральнага значэньня Севастопаль (адпавядае ўкраінскай севастопальскай мескай радзе, што не ўваходзіць у АРК). Украінскім заканадаўствам, а таксама большасьцю краінаў сьвету прыход да ўлады Аксёнава й Чалава, рэфэрэндум і фактычная зьмена статусу гэтай украінскай тэрыторыі лічацца незаконнымі.
 
Напрыканцы лютага [[2014]] году ў сувязі з імпічмэнтам Януковіча прэзыдэнцкія выбары былі перанесеныя з [[2015]] году на [[25 траўня]] [[2014]] году, якія й адбыліся ў гэты тэрмін. Перамогу на выбарах у першым туры (больш за 50%) атрымаў пазапартыйны кандыдат, бізнэсмэн [[Пятро Парашэнка]], інаўгурацыя якога адбылася [[7 чэрвеня]]<ref>{{артыкул|аўтар=|загаловак=Парашэнка прыняў прысягу, на інаўгурацыю прыляцеў Лукашэнка. Анлайн|арыгінал=|спасылка=http://nn.by/?c=ar&i=129771|аўтар выданьня=|выданьне=Наша Ніва|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2014|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}</ref>.
Радок 180:
Нацыянальны склад насельніцтва Ўкраіны ў параўнаньні з 1989 годам зьмяніўся на карысьць тытульнай нацыі: 37,5 млн, або 77,8% жыхароў назвалі сябе [[украінцы|ўкраінцамі]], што на 5% больш, чым у 1989 годзе. Другім па колькасьці народам застаюцца [[расейцы]]: у 2001 годзе іх было 8,3 млн, або 17,3% (у 1989 годзе — 22,1%). Колькасьць [[беларусы|беларусаў]] зьменшылася ў параўнаньні з 1989 годам больш чым на 50%, але яны застаюцца трэцім па колькасьці народам Украіны: 275,8 тыс. жыхароў. Найбольш павялічылася за пэрыяд з 1989 па 2001 год колькасьць [[крымскія татары|крымскіх татараў]]: у 2001 годзе іх было 248,2 тыс. чалавек — гэта ў 5,3 разоў больш, чым у 1989 годзе. Найбольшы адток насельніцтва адбыўся сярод [[габрэі|габрэяў]]: у 2001 годзе іх засталося 103,6 тыс. — амаль у 5 разоў менш, чым у 1989 годзе.
 
[[Файл:Ukraine_census_2001_UkrainianUkraine census 2001 Ukrainian.svg|міні|240пкс|Доля насельніцтва, якія назвалі [[украінская мова|ўкраінскую мову]] роднай (2001)]]
[[Файл:Map of Ukrainian dialects.png|міні|240пкс|Дыялекты ўкраінскай мовы]]
Усяго паводле зьвестак перапісу 2001 году ва Ўкраіне пражывалі прадстаўнікі 130 розных нацыянальнасьцяў.
Радок 238:
[[Файл:Kharkov Freedom Square.jpg|border|135пкс|Харкаўская плошча свабоды]]<br />[[Харкаў]]
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align="left" | '''[[Кіеў]]''' || [[Кіеў]] || 2 611 327
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align="left" | '''[[Луганск]]''' || [[Луганская вобласьць|Луганская]] || 463 097
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align="left" | '''[[Харкаў]]''' || [[Харкаўская вобласьць|Харкаўская]] || 1 470 902 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align="left" | '''[[Макееўка]]''' || [[Данецкая вобласьць|Данецкая]] || 389 589
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align="left" | '''[[Днепрапятроўск]]''' || [[Днепрапятроўская вобласьць|Днепрапятроўская]] || 1 065 008 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 || align="left" | '''[[Сімфэропаль]]''' || [[Аўтаномная Рэспубліка Крым|Крым]] || 358 108 ||
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align="left" | '''[[Адэса]]''' || [[Адэская вобласьць|Адэская]] || 1 029 049 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 14 ||align="left" | '''[[Віньніца]]''' || [[Віньніцкая вобласьць|Віньніцкая]] || 356 665 ||
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align="left" | '''[[Данецк]]''' || [[Данецкая вобласьць|Данецкая]] || 1 016 194 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 15 ||align="left" | '''[[Севастопаль]]''' || [[Севастопаль]] || 342 451
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align="left" | '''[[Запарожжа]]''' || [[Запароская вобласьць|Запароская]] || 815 256 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 16 ||align="left" | '''[[Хэрсон]]''' || [[Хэрсонская вобласьць|Хэрсонская]] || 328 360
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align="left" | '''[[Львоў]]''' || [[Львоўская вобласьць|Львоўская]] || 732 818 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align="left" | '''[[Палтава]]''' || [[Палтаўская вобласьць|Палтаўская]] || 317 998
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align="left" | '''[[Крывы Рог (горад)|Крывы Рог]]''' || [[Днепрапятроўская вобласьць|Днепрапятроўская]] || 668 980 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align="left" | '''[[Чарнігаў]]''' || [[Чарнігаўская вобласьць|Чарнігаўская]] || 304 994
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align="left" | '''[[Мікалаеў (Мікалаеўская вобласьць)|Мікалаеў]]''' || [[Мікалаеўская вобласьць|Мікалаеўская]] || 514 136 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align="left" | '''[[Чаркасы]]''' || [[Чаркаская вобласьць|Чаркаская]] || 295,414
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align="left" | '''[[Марыюпаль]]''' || [[Данецкая вобласьць|Данецкая]] || 492 176 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align="left" | '''[[Сумы]]''' || [[Сумская вобласьць|Сумская]] || 293,141
|-
|colspan="11" align=center style="background:#f5f5f5;" |
Радок 308:
95% тэрыторыі Ўкраіны займаюць раўніны, у тым ліку 70% — нізіны і 25% — узвышша. На тэрыторыі Ўкраіны знаходзяцца два горныя масівы: [[Карпаты]] й [[Крымскія горы]]. На [[Керчанскі паўвостраў|Керчанскім паўвостраве]] ёсьць брудавыя вулканы. Найвышэйшы пункт Украіны — гара [[Гавэрла]] (Карпаты) — 2061 м над узроўнем мора.
 
Найглыбейшае возера Ўкраіны — Сьвіцязь (найбуйнейшае з Шацкіх азёраў, валынскае Палесьсе): 58,4 м. НайбуйшейшаеНайбуйнейшае возера Ўкраіны — Сасык (Кундук), Адэская вобласьць: 210 км²
 
Найдаўжэйшая рака Ўкраіны — [[Дняпро]]: 2285 км, па тэрыторыі Ўкраіны — 981 км. Іншыя буйныя рэкі — [[Днестр]], [[Паўднёвы Буг]]. Гэтыя рэкі належаць да басэйну Чорнага мора. Тэрыторыю Ўкраіны кранаюць таксама басэйны [[Дунай|Дунаю]] (басэйн Чорнага мора), Дону (басэйн Азоўскага мора) ды Заходняга Бугу (басэйн Балтыйскага мора).
Радок 354:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Ukraine|выгляд=поўны}}
* [http://www.president.gov.ua Прэзыдэнт Украіны]
* [http://www.kmu.gov.ua Кабінэт міністраў Украіны]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Украіна»