[[Файл:Dead_alfredrosenberg.jpg|міні|200пкс|Альфрэд Розэнбэрг пасьля павешаньня]]'''Альфрэд Розэнбэрґ''' ({{мова-de|Alfred Rosenberg}}); ([[12 студзеня]] [[1893]], [[Талін|Рэвэль]], [[Расейская імпэрыя]] — [[16 кастрычніка]] [[1946]], [[Нюрнбэрг]], [[Нямеччына]]) — дзяржаўны й палітычны дзяяч Нямеччыны, вайсковы злачынца, галоўны ідэоляг [[Нацыянал-сацыялістычная нямецкая работніцкая партыя|Нацыянал-Сацыялістычнае Нямецкае Работніцкае Партыі]] (NSDAP), райхсміністар па справах усходніх земляў ад [[1941]].
== Жыцьцё ў Расейскай імпэрыі ==
Зь сям’і прыбальтыцкіх немцаў: бацька — купец з [[Латвія|Латвы]], маці — ураджэнка [[Эстонія|Эстоніі]]. Дзяцінства правёў у Эстоніі. У [[1910]] паступіў у Вышэйшую тэхнічную школу ў [[Рыга|Рызе]], адкуль у [[1915]] разам са школай быў эвакуяваны ў [[Масква|Маскву]], дзе ў [[1917]] атрымаў дыплём архітэктара (дыплёмная праца — праект крэматору). У [[кастрычнік]]у [[1917]] падтрымліваў [[бальшавікі|бальшавікоў]], але пасьля перайшоў на скрайнія антыбальшавіцкія пазыцыі. У [[1918]] уцёк у акупаваную немцамі Прыбальтыку, дзе спрабаваў уступіць у антыбальшавіцкі вайсковы Дабраахвотніцкі корпус.
== Дзейнасьць у NSDAP ==
У [[1918]] пераехаў у [[Мюнхен]], дзе ўступіў у акультна-нацыяналістычную суполку “«[[Туле]]”», што сталася адной з крыніцаў Нямецкае Работніцкае Партыі (DAP, надалей — NSDAP), у якую ўступіў у студзені [[1919]] раней за [[Адольф Гітлер|Адольфа Гітлера]]. У тым самым годзе пачаў працаваць у партыйнай газэце “«[[Völkischer Beobachter]]”» (“Народны«Народны аглядальнік”аглядальнік»), рэдактарам якое стаў у [[1923]]. У [[1923]]—[[1924]] узначальваў партыю ў сувязі з арыштамі кіраўніцтва пасьля няўдалага “«[[Піўны путч|Піўнога путчу]]”». У [[1929]] заснаваў Вайсковую Лігу за Нямецкую Культуру, а пазьней і Інстытут па вывучэньні нямецкага пытаньня. У [[1930]] абіраецца ў [[Райхстаг]]. У [[1933]] прызначаны кіраўніком упраўленьня вонкавай палітыкай NSDAP.
Розэнбэрґ лічыцца аўтарам ключавых паняцьцяў нацысцкае ідэалёгіі, як то “«[[расавая тэорыя]]”», “«[[жыцьцёвая прастора]]”» (''Lebensraum''), “«[[канчатковае вырашэньне жыдоўскага пытаньня]]”», адмовы ад [[Вэрсальска-Вашынгтонская сыстэма|Вэрсальскае дамовы]], змаганьня з “«[[дэгенэратыўнае мастацтва|дэгенэратыўным мастацтвам]]”» і крытыкай [[хрысьціянства]]. У 1920-19301920—1930-х пачаў выдаваць кнігі [[антысэмітызм|антысэміцкага]] зьместу ([[1920]] — “Сьлед«Сьлед жыдоў у зьмене сьвету”сьвету» й “Нізкая«Нізкая мараль у Талмудзе”Талмудзе», 1922 — брашура “Прырода«Прырода, асноўныя мэты й прынцыпы NSDAP”NSDAP», 1930 — “Міт«Міт ХХ стагодзьдзя”стагодзьдзя»), што сталіся падмуркам нацыскае ідэалёгіі. Паводле ягонае расавае тэорыі на самым нізе антрапалягічнае лесьвіцы месьціліся [[мурыны]] й [[сэміты]], на версе — “«[[арыйцы]]”» ([[скандынавы]], [[фіны]], [[галяндцы]], [[брытанцы]] й [[флямандцы]] на чале зь [[немцы|немцамі]]). У адрозьненьні ад іншага кіраўніцтва Райху не лічыў [[славяне|славянаў]] ніжэйшай расай, а лічыў, што пры спрыяльных умовах яны маглі б быць інтэграваныя ў арыйскую расу й нямецкую культуру. У той самы час [[японцы|японцам]], як нямецкім хаўрусьнікам, быў нададзены тытул “ганаровых«ганаровых арыйцаў”арыйцаў».
== Другая Сусьветная вайна ==
[[17 ліпеня]] [[1941]] ачоліў [[Райхміністэрства для акупаваных раёнаў Усходу]] (''Reichministerium für die Besetzten Ostgebiete ці Ostministerium''). Розэнбэрґ прапанаваў стварыць на захопленых землях [[СССР]] 4 Райхскамісарыяты: [[Райхскамісарыят Остлянд|Остлянд]] (Ostland), [[Райхскамісарыят Украіна|Украіна]] (Ukraine), [[Райхскамісарыят Каўказ|Каўказ]] (Kaukasus) і [[Райхскамісарыят Масква|Масква]] (Moskau), аднак былі створаныя толькі першыя два. Палітычнай мэтай акупацыі лічыў максымальнае паслабленьне [[Расея|Расеі]], шляхам разьяднаньня ейных земляў і перадачы іх новым адміністратыўным утварэньням — [[Беларусь|Беларусі]], [[Дон]]у, [[Украіна|Украіне]]. Выступаў за стварэньне вакол Расеі санітарнага кардону з буфэрных дзяржаваў — Беларусі, Украіны, Цэнтральнае Азыі, якія б залежылі ад [[Райх]]у, ды адначасова валодалі пэўным самакіраваньнем. Выступаў за роспускі калгасаў і надзяленьне зямлёй сялянаў, спрыяў росту нацыянальнае сьвядомасьці акупаваных народаў з мэтай мабілізацыі іх на змаганьне з Расеяй. Скардзіўся асабіста Гітлеру й [[генрых Гімлер|Гімлеру]] на генацыд славянскага насельніцтва, якое таксама адносіў да арыйцаў.
На сканчэньні вайны быў арыштаваны аліянтамі. На [[Нюрнбэрскі працэс|Нюрнбэрскім працэсе]] [[1 кастрычніка]] [[1946]] за злачынствы супраць чалавецтва, удзел у распачатку вайны быў асуджаны на сьмерць праз павешаньне.
|