Жыгімонт Стары: розьніца паміж вэрсіямі

 

== Біяграфія ==

Нарадзіўся ў Казяніцах [[Радамскі павет|Радамскага павету]] [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскага]] ў [[1467]]; да ўступленьня на пасад насіў тытул князя [[Аполе|Апельн]] і [[Глогаў]]. Атрымаў добрую адукацыю, валодаў некалькімі мовамі<ref>[http://slounik.org/27689.html Žyhimont I Stary] // {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)|к}} P. 226.</ref>. Атрымаў ад старэйшага брата, караля [[Чэхія|Чэхіі]] і [[Вугоршчына|Вугоршчыны]] [[Уладзіслаў II|Уладзіслава II]], Глогаўскае (з [[1498]]) і Апольскае (з [[1500]]) княствы ў [[Сылезія|Сылезіі]], дзе набыў рэпутацыю разумнага і распарадчага кіраўніка. У [[1504]] годзе прызначаны каралеўскім намесьнікам Сылезіі, пазьней [[Лужыца|Лужыцы]]. Мянушку ''Стары'' набыў праз тое, што вялікім князем літоўскім і каралём польскім зрабіўся ў даволі сталым узросьце пасьля таго, як на польскім стальцы зьмяніліся два яго старэйшыя браты.

 

 

=== Унутраная палітыка ===

Унутраная палітыка Жыгімонта Старога скіроўвалася на ўмацаваньне дзяржавы, але вайсковыя і фінансавыя рэформы, спробы вяртаньня каралеўскіх і вялікакняскіх маёнткаў, захопленых магнатамі, ня мелі значнага посьпеху<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]]. Жыгімонт I // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 377.</ref>. У [[1537]] годзе супраць Жыгімонта Старога і [[Магнатэрыя|магнатаў]] узьняўся фэўдальны мяцеж польскай сярэдняй [[шляхта|шляхты]] — так званая «[[Курыная вайна]]». [[Баярства]] [[ВКЛ]] дамаглося роўных правоў для ўсяго вышэйшага [[Стан (сацыяльная група)|стану]], быў уведзены адзіны кодэкс законаў для дзяржавы — [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 году]].

 

Другая жонка, Жыгімонта Старога — [[Бона Сфорца]] (з [[1518]] году) — адыгрывала пры ім значную ролю ў палітычным жыцьці дзяржавы, намагалася забясьпечыць пасады ў Польшчы і ВКЛ свайму сыну [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонту Аўгусту]], ў [[1529]] годзе прайшло яго намінальнае абраньне другім вялікім князем літоўскім.

 

=== Вонкавая палітыка ===

Праводзіў актыўную вонкавую палітыку. У [[1531]] годзе ў барацьбе за [[Пакуцьце]] атрымаў перамогу над [[Сьпіс малдаўскіх гаспадароў|малдаўскім гаспадаром]] [[Пётра Рарэш|Пятром Рарэшам]]. Праводзячы анты[[Габсбургі|габсбургскую]] палітыку, склаў у [[1524]] годзе хаўрус з [[Францыя]]й і ў [[1533]] з [[Турэччына]]й. Мусіў весьці абарончыя войны<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]]. Жыгімонт I Стары // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 627.</ref> з [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]] — у [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствам Літоўскім 1507-1508 гадоў|1507—1508]], [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствам Літоўскім 1512-1522 гадоў|1512—1522]] і [[Вайна Вялікага княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай 1534-1537 гадоў|1534—1537]], у выніку якіх ВКЛ страціла [[Смаленск]]. Для адбіцьця нападаў [[Крымскія татары|крымскіх татараў]] на [[Украіна|Ўкраіне]] ўтварыў памежную варту зь мясцовых жыхароў — [[казакі|казакаў]]. У час уладарства Жыгімонта Старога ў Польшчы і ВКЛ распаўсюдзілася [[Рэфармацыя]] ў розных плыняў, што садзейнічала далейшаму ўздыму [[гуманізм]]у і адукацыі<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]]. Жыгімонт I Стары // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 628.</ref>.

 

 

== Галерэя ==

Файл:Zygmunt Stary.JPG|К. дэль'Альтысіма, паміж [[1511]] і [[1537]]

Файл:Sigismundus Primus.png|Невядомы мастак, каля [[1645]]