Слабада: розьніца паміж вэрсіямі

'''Слабада́''', '''во́ля''' ці '''ву́лька'''  — тып буйнога сельскага паселішчапасяленьня, характэрны для [[фэадалізм]]у.

Першапачаткова ў пэрыяд фэадалізму паселішчы гэтага тыпу атрымлівалі часовае вызваленьне ад выплаты падаткаў на карысьць уладальнікаў, пасьля свайго заснаваньня. Мэтаю было пашырэньне ворыўных земляў.

Розныя формы гэтак званых вольных паселішчаў, слабодаў, зьяўляюцца ўва Ўсходняй [[Эўропа|Эўропе]] ў [[14 стагодзьдзе|XIV]]—[[16 стагодзьдзе|XVI]] стст. Слабоды ўзьнікалі, да прыкладу, у паўднёвых рэгіёнах і вядомыямелі яквядомасьць казацкіяказацкіх паселішчыпаселішчаў. Уся тэрыторыя ад нізкай плыні [[Дняпро|Дняпра]] да [[Дон]]а зрабілася казацкім рэгіёнам  — [[Слабаджаншчына|Слабаджаншчынай, Слабодзкай Украінай]].

Слабоды [[Беларусь|Беларусі]]  — іншага паходжаньня. Адной з прычынаў іх узьнікненьня было імкненьне фэадалаў стымуляваць засваеньне малапрыдатных для земляробства земляў: балоцістых, парослых кустоўем, пашкоджаных прыроднай эрозіяй. Другая, асноўная прычына,  — заняпад цэлых рэгіёнаў у выніку войнаў з [[МасковіяМаскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]]й. Так, у другой палове [[17 стагодзьдзе|XVІІ ст.]] колькасьць «[[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]» у беларускім [[ПадняпроўеДняпро|Падняпроўі]] скарацілася больш, чым на траціну, а колькасьць насельніцтва ў некаторых усходніх староствах  — на палову. Ува ўмовах вялізных матэрыяльных і людзкіх стратаў адміністрацыя [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] выдавала прывілеі, паводле якіх пасяленцы на спустошаных землях вызваляліся («аслабаняліся») ад падаткаў на тэрмін 20 [[рок (год)|рокаў]]. Гэта дало штуршок узьнікненьню «слабодаў», «воляў» і «вулек» ([[Бракава Слабада]], [[Сьвятая Воля]], [[Дабравольле]], [[Вулька]]).

Акрамя земляробчых слабодаў, ужо з [[12 стагодзьдзе|XIІ ст.]] вядомыя і слабоды [[места|мескіх]] рамесьнікаў, служылага люду і  г. д. Як і ў некаторых іншых славянскіх рэгіёнах, на тэрыторыі Беларусі ў [[12 стагодзьдзе|XIІ]]—[[13 стагодзьдзе|XІІI]] стст. слабодамі часам называлі і запрыгоненыя паселішчы, што былі яшчэ не абкладзеныяабкладаліся падаткамі.

Пазьней слабодамі сталіпачалі называць паселішчы гарадзкогамескага тыпу, або [[мястэчка|мястэчкі]], дзе пражывалі галоўным чынам мяшчане і рамесьнікі, якія пакінулі [[Абшчынаграмада|абшчынуграмаду]] і былімелі зьвязаныятолькі частковыя зьвязкі зь сельскай гаспадаркай толькі часткова.<ref>{{Літаратура/Беларусы: У 8 т. Т.2. Дойлідства/ А. І. Лакотка; Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэдкал.: В. К. Бандарчык, М. Ф. Піліпенка, А. І. Лакотка. — Мн.: Тэхналогія, 1997.|2к}} С. 22.</ref>.

* Сабаленка, Э.Р., Гуркоў, У.С., Іваноў, У.М., Супрун, Дз.Д. {{Літаратура/Беларускае народнае жыллё. Мн.,жыльлё (1973.)}}