Ян Пётар Сапега: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
EugeneZelenko (гутаркі | унёсак)
д Jan Piotar Sapieha. Ян Пётар Сапега (XVII).jpg
дапаўненьне, выява
Радок 4:
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт = Jan Piotar Sapieha. Ян Пётар Сапега (1709).jpg
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = Ян Пётар Сапега. З [[ГравюраКодань|Коданскай]] В. Гандзіюсагалерэі, [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.1709]]
| Герб = Herb Sapiehów.PNG
| Шырыня гербу =
Радок 18:
| Нарадзіўся = [[1569]]
| Месца нараджэньня =
| Памёр = [[{{Памёр|15 кастрычніка]] [[|10|1611]]}}
| Месца сьмерці =
| Род = [[Сапегі]]
| Бацька = [[Павал Сапега]]
| Маці = Ганна з [[Хадкевічы|Хадкевічаў]]
| Жонка = Соф’яй Вэйгэр
| Дзеці = [[Андрэй Станіслаў Сапега|Андрэй Станіслаў]], [[Ян Сапега|Ян]], Сузанна Соф'я, Флярыян, [[Павал Ян Сапега|Павал Ян]]
| Дзеці =
| Рэлігія =
| Рэгаліі =
Радок 31:
}}
 
'''Ян Пётар Сапега''' ([[1569]], [[Быхаў]] або [[Магілёў]] — [[{{Памёр|15 кастрычніка]] [[|10|1611]]}}, [[Масква]]) — вайсковы дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], удзельнік інтэрвэнцыі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] у [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскую дзяржаву]].
 
Валодаў [[Вейсее|Вяйсеямі]] ў [[Гарадзенскі павет|Гарадзенскім павеце]], трымаў [[Усьвяцкае староства]] (з [[1600]]).
 
== Біяграфія ==
СынЗ кашталяна[[Чарэя|чарэйска]]-[[Ружаны|ружанскай]] кіеўскагалініі магнацкага роду [[Сапегі|Сапегаў]] гербу «[[Ліс (герб)|Ліс]]», сын [[Павал Сапега|Паўла Сапегі]], кашталяна кіеўскага, і Ганны з [[Хадкевічы|Хадкевічаў]]. Навучаўся ў [[Віленская акадэмія|Віленскай акадэміі]], [[Падуанскі ўнівэрсытэт|Падуанскім унівэрсытэце]].
 
[[Файл:Jan Piotar Sapieha. Ян Пётар Сапега.jpg|міні|зьлева|190пкс|Я. П. Сапега. В. Гандзіюс, [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]]]]
 
Удзельнічаў у баях з крымскімі [[татары|татарамі]]. У вайну са Швэцыяй ([[1600]]—[[1629]]) камандаваў гусарскай і казацкай харугвамі, [[7 студзеня]] [[1601]] браў удзел у пераможнай бітве пад [[Вэндэн]]ам, [[29 чэрвеня]] [[1601]] пад [[Кокенгаўзэн]]ам, [[5 сакавіка]] [[1603]] пад [[Раквэрэ]], [[13 красавіка]] [[1603]] ва ўзяцьці [[Дэрпт]]а. У [[Кірхгольмская бітва|Кірхгольмскай бітве]] ([[1605]]) камандаваў правым крылом.
Радок 44 ⟶ 46:
У жніўні [[1607]] са згоды канцлера [[Леў Сапега|Льва Сапегі]] прапанаваў [[Дзьмітры Самазванец II|Дзьмітрыю Самазванцу II]] сваю дапамогу ў авалоданьні маскоўскім стальцам. У ліпені [[1608]] з войскам у 1720 жаўнераў перайшоў маскоўскую мяжу. [[25 жніўня]] [[1608]] заняў [[Вязьма|Вязьму]], потым спаткаў Марыну Мнішак зь яе бацькам і прывёз іх у [[Тушына]] да Дзьмітрыя Самазванца II. [[2 кастрычніка]] [[1608]] разьбіў войска І. Шуйскага пад Рахманавам, аблажыў Троіца-Сергіеў манастыр, падпарадкаваў Замаскварэцкі край. У лютым [[1610]] заняў Дзьмітраў. [[1 сакавіка]] [[1610]] пацярпеў паразу ад М. Скопіна-Шуйскага, у чэрвені [[1610]] далучыўся да Дзьмітрыя Самазванца II у [[Калуга|Калузе]]. [[25 чэрвеня]] [[1610]] ўласныя жаўнеры абвясьцілі Я. П. Сапегу гетманам. У ліпені [[1610]] рушыў на [[Масква|Маскву]].
 
[[Файл:Jan Piotar Sapieha. Ян Пётар Сапега (XVII).jpg|міні|200пкс|Я. П. Сапега. Паводле гравюры В. Гандзіюса]]
 
[[27 ліпеня]] [[1610]], калі са стальца скінулі цара Васіля Шуйскага і ўсталявалася сямібаяршчына, прыехаў у Маскву і вёў перамовы пра перадачу ўлады Дзьмітрыю Самазванцу II (у войску Яна Пятра былі настроі абвясьціць царом свайго [[гетман]]а)<ref name="evkl">[[Анатоль Грыцкевіч]]. Сапегі // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 548.</ref>. У ліпені [[1611]] заняў [[Аляксандрава Слабада|Аляксандраву Слабаду]], аблажыў [[Пераяслаў-Залескі]], [[15 жніўня]] [[1611]] штурмам узяў Белы Горад у Маскве.
 
У шлюбе з Соф’яй Вэйгэр меў сыноў [[ПавалАндрэй ЯнСтаніслаў Сапега|ПаўлаАндрэя ЯнаСтаніслава]], [[Андрэй СтаніслаўЯн Сапега|Андрэя СтаніславаЯна]], Флярыяна і [[Павал Ян Сапега|Паўла Яна]], а таксама дачку Сузанну Соф'ю<ref>{{Шаблён:Літаратура/Дом Сапежынскі|2к}} S. 39.</ref>.
 
Аўтар [[дыярыюш]]а: ''«Dzieje Marsa krwawego i sprawy odważne, rycerskie przez Wielmożnego Pana Jego Mości Pana Jana Piotra Sapiehę starostę uświadzkiego w monarchii moskiewskiej od roku 1608 do roku 1612 sławnie odprawowane»''.