Джэймз Фэрг’юсан: розьніца паміж вэрсіямі

| імя = Джэймз Фэрг'юсанФэрг’юсан

| дата нараджэньня = [[{{Нарадзіўся|25 красавіка]] [[|4|1710]]|0|1}}

| дата сьмерці = [[{{Памёр|17 лістапада]] [[|11|1776]]}} (66 гадоў)

| бацька = Джон Фэрг'юсанФэрг’юсан

'''Джэймз Фэрг'юсанФэрг’юсан''' ({{мова-en|James Ferguson}}; [[25 красавіка]] [[1710]]  — [[17 лістапада]] [[1776]])  — [[шатляндыя|шатляндзкі]] астраном і стваральнік прыладаў XVIII стагодзьдзя<ref>[[wikisource:en:Ferguson,_James_(1710-1776)_(DNB00)|Ferguson, James (1710—1776)]] ''Dictionary of National Biography''. London: [[Smith, Elder & Co.]] 1885—1900.</ref>.

Файл:Wright of Derby, The Orrery.jpg{{!}}thumb{{!}}{{{align|left}}}{{!}}{{{caption|''[[Філёзаф, які тлумачыць мадэль Сонечнай сыстэмы]] (1766)'' <small>Выкарыстоўвайце курсор для вызначэньня, хто ёсьць хто</small><ref name=revo>[http://www.search.revolutionaryplayers.org.uk/engine/resource/exhibition/standard/child.asp?txtKeywords=&lstContext=&lstResourceType=&lstExhibitionType=&chkPurchaseVisible=&txtDateFrom=&txtDateTo=&x1=&y1=&x2=&y2=&scale=&theme=&album=&viewpage=%2Fengine%2Fresource%2Fexhibition%2Fstandard%2Fchild.asp&originator=&page=&records=&direction=&pointer=&text=&resource=5230&exhibition=1652&printable=1 A Philosopher Lecturing on the Orrery (1764-1766)], Revolutionary Players, выява з Музэя і мастацкай галерэі Дэрбі, ДербіДэрбі, даступна на сакавік 2011</ref>}}}

poly 276 196 241 153 244 99 263 78 270 64 265 48 272 24 273 10 295 3 311 13 317 23 334 42 334 61 335 71 381 84 411 112 417 144 419 157 [[Джэймз Фэрг'юсанФэрг’юсан|імаверна, Джэймз Фэрг'юсанФэрг’юсан]]

Фэрг'юсанФэрг’юсан нарадзіўся [[25 красавіка]] [[1710]] году ў Банфшыру ў сям'ісям’і простых рабочых: ягоны бацька, Джон Фэрг'юсанФэрг’юсан (''John Ferguson'') працаваў і арандаваў невялікі кавалак зямлі, яго маці, Элспэт Лобан (''Elspet Lobban'') гадавала іх шасьцярых дзяцей, зь якіх Джон быў другім. Паводле яго аўтабіяграфіі, ён навучыўся чытаць, слухаючы, як яго бацька вучыць ягонага старэйшага брата, і дзякуючы нейкай старой жанчыне, да таго, як бацька вырашыў пачаць яго вучыць. Пасьля таго, як бацька навучыў яго пісаць, у сямігадовым узроьсце яго адправілі на тры месяцы ў школу пісьменнасьці ў Кейт (''Keith''). Аднойчы ў дзевяць гадоў, калі ён убачыў, як яго бацька правіць дзіравы дах з дапамогай рычага, яму атрымалася ня толькі зразумець прынцып такой працы, але і распаўсюдзіць яго на кола і паўвось. Адзін з суседзяў паказаў яму кнігу, у якой пацьвярджаліся здагадкі Фэрг'юсанаФэрг’юсана.

У [[1720]] годзе Фэрг'юсанФэрг’юсан пачаў працаваць, да 14 гадоў пас авечак. Адначаова ён займаўся стварэньнем мэханічных мадэляў з дапамогай такарнага станка і сьцізорыка і па начах вывучаў зоркі. Яго настаўнік, Джэймз Глэшан (''James Glashan''), добразычлівы ставіўся да гэтых заняткаў, і часьцяком вызваляў у хлопчыка пад іх час. У [[1728]] годзе прайшоў тэрмін дамовы з Глэшанам, і Фэрг'юсанФэрг’юсан стаў вучыцца ў доме Томаса Гранта (''Thomas Grant''). У [[1730]] годзе, пасьля ад'ездуад’езду Гранта, Фэрг'юсанФэрг’юсан вярнуўся дадому. У гэты пэрыяд ён стварыў глёбус і драўляны гадзіньнік.

У [[1734]] годзе Фэрг'юсанФэрг’юсан пераехаў у [[Эдынбург]], дзе заняўся партрэтнай мініятурай, далей ён пераехаў у Інвэрнэс, і ў [[1743]] годзе  — у [[Лёндан]], дзе пражыў рэшту жыцьця. У лістападзе [[1763]] году ён уступіў у Лёнданскае каралеўскае таварыства, распрацоўваў астранамічныя і мэханічныя мадэлі, з 1748 году  — чытаў лекцыі па экспэрымэнтальнай філязофіі. У апошнія гады жыцьця ён атрымліваў пэнсію ў 50 фунтаў стэрлінгаў; памёр ён [[17 лістапада]] [[1776]] году і быў пахаваны ў двары царквы панны Марыі.

Лічыцца, што Джэймз Фэрг'юсанФэрг’юсан быў адлюстраваны на карціне «[[Філёзаф, які тлумачыць мадэль Сонечнай сыстэмы]]» [[Джозэф Райт|Джозэфа Райта]]<ref name="revo"/> (адначасова ж біёграф Райта, Бэнэдыкт Нікалсан, сьцьвярджаў у 1968 годзе, што ўзорам для настаўніка быў [[Джон Ўайтгэрст]]<ref>Nicolson, Benedict, ''Joseph Wright of Derby: painter of light'', Taylor & Francis, 1968, ISBN 0-7100-6284-2</ref>, у той час як іншы камэнтатар указвае на падабенства фігуры з «партрэтам [[Ісак Ньютан|Ісака Ньютана]] пэндзлю Готфры Кнэлера»<ref>[http://www.derby.gov.uk/LeisureCulture/MuseumsGalleries/ArttreasureTheOrrery.htm «Art treasure  — The Orrery»], Derby City Council, accessed 2009-07-12</ref>.

У сьпіс найважнейшых публікацыяў Фэрг'юсанаФэрг’юсана ўваходзяць:

* ''Astronomy explained upon Sir Isaac Newton'sNewton’s Principles'' (1756, з праўкамі сэра Дэйвіда Брустэра ў 1811 годзе)

{{CommonsCommonscat|Category:James_Ferguson_(1710-1776)}}