Жывіля: розьніца паміж вэрсіямі

| Напісаны = 1817—18191817-1819<ref>[http://brl.by/museum-chechot/docs/3.5.pdf Паданне пра філаматаў]</ref>

'''«Жыві́ля»''' ({{мова-pl|Żywila}}) — адзін зь першых твораў [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], апавяданьнерасказ ўу стылі [[клясыцызм]]у, напісаны ў 1818 годзе{{Заўвага|Зьмест апавяданьнярасказу быў натхнёны цікаўнасьцю Адама Міцкевіча ў гэты час да літоўскай гісторыі й міталёгіі, а таксама асабістай трагедыяй, зьвязанай з няшчасным каханьнем яго й [[Марыля Верашчака|Марылі Верашчакі]] з прычыны яго беднасьці, што стала правобразам няшчаснага каханьня Жывілі й Порая ў творы.}} і ўпершыню быў агучаны на пасяджэньні [[таварыства філяматаў|філяматаў]] 1 студзеня 1819 году<ref>[https://elib.grsu.by/katalog/45273pdf.pdf?d=true В. В. Швед. Падзеі i постаці гродзенскай даўніны, Гродна, 1995.]</ref>. Упершыню апавяданьнерасказ выдадзенаевыдадзены ў Віленскім тыднёвікуТыднёвіку ў 1819 годзе ў [[Вільня|Вільні]]. Доўгі час апавяданьнерасказ заставаласязаставаўся амаль невядомым,невядомы пакуль неня былобыў перавыдадзенаеперавыдадзены ў [[Парыж]]ы ў 1866 годзе сынам Адама Міцкевіча [[Уладзіслаў Міцкевіч|Ўладзіславам]], які напісаў да апавяданьнярасказу прадмову, дзе апісаў працэс ягонага стварэньня расказу. АпавяданьнеРасказ ''Жывіля'' напісанаебыў напісаны ў форме паданьня з характэрнай старапольскай мовай. ''Жывіля'' натхніла Міцкевіча да напісаньня ў далейшым [[Гражына (паэма)|Гражыны]] і [[Конрад Валенрод (паэма)|Конрада Валенрода]]. Ужо ў 1822 годзе апавяданьнерасказ было''Жывіля'' быў перакладзенаеперакладзены на [[летувіская мова|летувіскую мову]] [[Сыманас Даўкантас|Сыманасам Даўкантасам]].

АпавяданьнеРасказ ''Жывіля'' ўяўляе сабой характэрную для [[клясыцызм]]у{{Заўвага|Дакладней —- для [[нэаклясыцызм]]у.}} ў літаратуры й мастацтве адсылку да жанчыны-гераіні, найбольш яскрава ўвасобленай у антычнай традыцыі [[Плютарх]]ам{{Заўвага|Напрыклад, у творы '''аб «ПрААб жаночуюжаночай мужнасьцьмужнасьці»'''}}. Падобны сюжэт быў папулярны й ў мастацтве, як, напрыклад, у карціне [[Жак-Люі Давід|Жака-Люі Давіда]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сабінянкі||fr|Les Sabines}} 1799 году. Іншыя творы нэаклясычнага мастацтва, як, напрыклад, адна з папярэдніх карцінаў [[Жак-Люі Давід|Жака-Люі Давіда]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Клятва Гарацыюсаў||fr|Le Serment des Horaces}} 1784 году ўяўлялі сабой ідэю патрыятызму й адднасьці Радзіме.

Жывіля{{Заўвага|Адам Міцкевіч пазначае — ''гэта значыць Дыяна''.}} — дачка князя [[Карыят]]а, які каля 1400 г. валодаў [[Наваградак|Наваградкам]], [[Слонім]]ам і [[Ліда]]й. Жывіля — выключна прыгожая й прывабная дзяўчына, якая, да ўсеагульнага зьдзіўленьня, пазьбягае мужчын і, падаецца, ня мае замеру зь кімсьці пашлюбіцца. Бацька бязьмежна любіць дачку, шануе Жывілю «як маці любімую» і народ. Жывіля адмаўляе ўсім сватам і ня хоча пашлюбіцца з высакародным мужам. Карыят ненадоўга пакідае свае ўладаньні, пакідаючызастаўляючы замест сябе Порая, якога вельмі цэніць за ваярскія здольнасьці. Порай — найлепшы ваяр Карыята, [[ліцьвіны|ліцьвінскі]] «муж з рыцарскім сэрцам». Менавіта ваяр Порай зьяўляецца прычынай, па якой княгіня Жывіля адмаўляе шляхетнымвысокародным кавалерам. Княгіня ўжо даўно бязьмежна закаханая ў Порая й таемна зь ім сустракаецца. У час адсутнасьці Карыята Пораю й Жывіле прасьцей сустракацца, яны мілуюцца й суцяшаюць адзін аднаго ў сваім няшчасным каханьні. Карыят вяртаецца і бачыць, што з Жывіля перамянілася: яна бледная й доўга лье слёзы. Карыят заўважае, што трымценьне Жывілі перад бацькам, страхі юнай княжны ій здагадваецца, уў чым справа. Карыят здагадаўся аб таемным каханьні дачкі. Узрушаны князь кажа Жывілі, што памілуе яе, калі яна назаве імя свайго каханка, але Жывіля не сказала ані слова — толькі плакала. Тады раззлаваны князь аб’яўляе па ўсім месьце ўзнагароду таму, хто данясе, хто зьяўляецца каханкам Жывілі. Але ў народзе Жывілю любілі, ды ніхто й ня ведаў ад таемным каханьні Порая й Жывілі, таму ніхто не адгукнуўся на аб’яву князя. Засмучаны Карыят кідае Жывілю ў вязьніцу, дзе ў хуткім часе яе пакараюць сьмерцю за распусту й бязбожнасьць.

Блізіцца сьвята [[Пярун]]а, на наступны дзень пасьля якога Жывілю пакараюць сьмерцю. А тым часам да валоданьняў Карыята падыходзіць магутнае [[русіны|рускае]] войска князя Івана, якое агнём і мячом зьнішчае землі княства Карыята. Порай разам з жменькай пераапранутых ваяроў выпраўляецца, каб патрапіць у лягер ворага й шкоду ўчыніць. Але аточаны воорагамі Порай быў вымушаны біцца й ў бітве праяўляе нечалавечую мужнасьць і амаль разбівае рускае войска. Пасьля бітвы ён вяртаецца ў Наваградак, як герой. Яго сустракае Карыят і называе сваім абаронцам. Неімаверную пашану атрымлівае Порай, але просіць у Карыята толькі адну рэч. Порай кажа, што, калі Богі дазволілі яму атрымаць такую вялікую перамогу, то ён папросіць за гэта шчодрую ўзнагароду. Порай просіць у Карыята не караць сьмерцю Жывілю й аддаць яе замуж за Порая. Зьдзіўлены Карыят не разумее і перапытвае Порая навошта яму тая распусьніца, якая страціла сваю цнатлівасьць і гонар. Карыят кажа, што ніколі літоўскія князі не выдавалі сваіх дачок за падданых і, што кепска тым, хто грэбуе крывёй. Карыят дадае, што ня хоча верыць, што менавіта Порай давядзе яе да такой ганьбы. Але падсумоўвае, што падумае, што можна зрабіць. Карыят і Порай разыходзяцца нібы мірна, але кожны са злобай у душы. Раз’юшаны Порай незадаволены няўдзячнасьцю гаспадара й задумвае помству. А Карыят у свайгу чаргу думае, што нізкародны Порай хоча дзякуючы падтрымцы народа й шлюбу з дачкой князя, авалодаць ягонымягонным княствам. Але пакараць сьмерцю Порая ён ня можа, бо ня ўсе рускія войскі разьбіты, а над ягонымягонным княствам вісіць пагроза.