Размова магістра Палікарпа са Сьмерцю

Размова магістра Палікарпа са Сьмерцю (па-польску: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, па-лацінску: De morte prologus, Dialogus inter Mortem et Magistrum Polikarpum) — сярэднявечны маралістычны і дыдактычны дыялёг у паэзіі, напісаны хутчэй за ўсё, напачатку XV стагодзьдзя. Самая доўгая зь вядомых сярэднявечных польскіх паэм.

Тытульная старонка аднаго з разьдзелаў Размовы магістра Палікарпа са Сьмерцю, з выданьня Мацея Шарфэнбэрга

На сёньняшні дзень твор вядомы зь дзьвюх крыніц. Першы, напісаны ад рукі (так званы Плоцкі пераклад) быў разьмешчаны ў кодэксе Міколая зь Міржынца, створаным у 1463-1465 гадах. Гэты рукапіс быў страчаны падчас Другой сусьветнай вайны. Плоцкі пераклад зьмяшчаў большую частку працы, але ў ёй не было канца. У 1925 годзе Ян Лош рэканструяваў яго на падставе старажытнарускага перакладу XVI стагодзьдзя. Другая крыінца — поўная друкаваная вэрсія твору, выдадзеная Мацеем Шарфэнбэргам у Кракаве ў 1542 годзе, была знойдзеная прафэсарам Веславам Выдрай ў 2017 годзе.

Дзеючыя асобы

• Палікарп — вучоны чалавек, мудрасьць якога часта падкрэсьліваецца ў тэксьце.
• Сьмерць — худы, бледны, лысы, пажоўклы, бяз носа і вуснаў, з раскрытымі рэбрамі, голы, падпяразаны шалікам, гніючы труп жанчыны. Ён трымае ў руцэ касу. Яе зьнешні выгляд нагадвае пра тое, наколькі нікчэмна і кароткае жыцьцё, а таксама паказвае вельмі рэалістычны выгляд чалавечага цела пасьля сьмерці.
• Кмотр — (толькі ў друкаванай сэрсіі) малады чалавек, які сустракае Сьмерць, яка завязла ў балоце, дапамагае ёй і запрашае на хрост.

Значнасьць

«Размова магістра Палікарпа са Сьмерцю» лічыцца вельмі значным помнікам сярэднявечнай сьвецкай паэзіі на польскай мове. На гэта ўплывае:

• працягласьць твору (498 радкоў у рукапіснай вэрсіі, 916 радкоў у друкаванай вэрсіі),
• матыў Танца сьмерці, паказаны ў творы,
• маралістычная і дыдактычная мэта твора: падрыхтоўка чалавека да сьмерці,
• форма дыялёгу,
• сцэны з жыцьця прадстаўнікоў розных дзяржаваў.

Літаратура

• Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka: Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543. Вроцлаў: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 267-277. ISBN 83-04-01568-4.
• Polska poezja świecka XV wieku, oprac. M. Włodarski, Wrocław — Warszawa — Кракаў 1997, BN I, 60.
• „Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania…”. Nieznany drukowany przekaz „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z 1542 r., wydał Wiesław Wydra, Познань 2018.
• Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Варшава: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16675-5.

Вонкавыя спасылкі

• • Размова магістра Палікарпа са Сьмерцю на сэрвісе Wolne Lektury