Зьміянская вышыўка

Зьміянская вышыўка (па-сэрбску: Змијањски вез) — адмысловая тэхніка вышыўкі, якой традыцыйна займаюцца вясковыя жанчыны ў рэгіёне Зьміяне Республікі Сэрбскай ў Босьніі і Герцагавіне. Адрозьніваецца багацьцем арнамэнтаў і складанасьцю тэхнікі. У 2014 годзе яна была ўключана ў Сьпіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЭСКО ЮНЭСКО. Зьміянская вышыўка зьяўляецца важнай часткай традыцыйнага зьміянскана жаночага касьцюму.

Зьміянская вышыўка

Традыцыйная зьміянская ручная вышыўка выкарыстоўваецца для ўпрыгожваньня жаночых касьцюмаў і прадметаў хатняга ўжытку, у прыватнасьці, вясельных сукенак, адзеньня, шалікаў, пасьцельных прыналежнасьцяў. Для гэтай вышыўкі характэрна выкарыстаньне ніткі цёмна-сіняга колеру на белым фоне для вышываньня геамэтрычных або кветкавых арнамэнтаў. Гэта адрозьнівае яе ад відаў вышыўкі іншых рэгіёнаў Босьніі і Герцагавіны, дзе выкарыстоўваюцца два ці чатыры колеры. Складанасьць вышытага малюнку вызначаў сацыяльны статус жыхаркі вёскі. Зьміянскай вышыўкай жанчыны традыцыйна займаюцца ў калектыве, пры гэтым яны часта гутараць адзін з адной або сьпяваюць. У нашы дні жанчыны нярэдка носяць вопратку са зьміянскай вышыўкай, каб падкрэсьліць сваё паходжаньне.

Тэхніка зьміянскай вышыўкі сфармавалася ў сярэдзіне XIX стагодзьдзя. Да пачатку XX стагодзьдзя гэтая вышыўка наносілася толькі на льняную або канапляную тканіну. З сярэдзіны XX стагодзьдзя да пачатку XXI стагодзьдзя зьміянская вышыўка наносіцца на баваўняную тканіну. Кожная вышывальшчыца прыўносіць у тэхніку вышываньня нешта сваё. Навыкі і ўменьні перадаюцца з пакаленьня ў пакаленьня. Сучасны лад жыцьця і глябалізацыя могуць паставіць гэта традыцыйнае рамяство пад пагрозу зьнікненьня. Таму арганізуюцца розныя курсы па навучаньні зьміянскай вышыўцы.

Існуе чатыры асноўныя тэхнікі зьміянскай ручной вышыўкі: «прорлак», «подвлакно», «пруталачка» і «крстачка». З пералічанага пераважае «крстачка» (вышываньне крыжыкам).