Біблія Тындэйла
Бі́блія Тындэ́йла (па-ангельску: Tyndale Bible) — пераклад Бібліі на ангельскую мову, зьдзейсьнены Ўільямам Тындэйлам. Лічыцца першым ангелськім перакладам з арыгінальных гэбрайскіх і грэцкіх тэкстаў. Пераклад названы імем Тындэйла, хоць ён не пасьпеў выдаць Біблію цалкам. Да свайго сьмяротнага пакараньня Ўільям Тындэйл скончыў пераклад Новага Запавету і прыкладна паловы Старога[1].
Мінуўшчына рэдагаваць
У 1522 року Тындэйл нелегальна прыдбаў копію нямецкага перакладу Новага Запавету Марціна Лютэра, з чаго ўсё й пачалося. Захапіўшыся Лютэравай працай, Ўільям неадкладна вырашыў паўтарыць гэта па-ангельску[2]. Ён паведаміў пра свой намер лёнданскаму біскупу Катбэрту Танстэлу, аднак той не падтрымаў гэтае пачынаньне. Пасьля адмовы Танстэла Тындэйл пераехаў на кантынэнт і асеў у Гамбургу, дзе ў 1524 скончыў пераклад Новага Запавету[3]. Першае ягонае выданьне пабачыла сьвет у 1526 року[4]. У 1534 і 1536 выйшлі перагледжаныя перакладнікам выданьні, а пасьля ягонай сьмерці яны перагледжваліся і перавыдаваліся яшчэ некалькі разоў.
Рэакцыя каталіцкай царквы рэдагаваць
Пераклады Ўільяма Тындэйла былі асуджаныя як царквой, так і манархічнай уладай Ангельшчыны, дзе супраціў рэфармацкаму руху цягнуўся даўжэй. Перакладнік быў вымушаны пакінуць краіну і пасяліцца на прарэформавай зямлі[5]. Пераклад 1526 року быў забаронены ў Ангельшчыне, любая копія мела быць спаленая[6].
Значэньне рэдагаваць
Значэньне створанага Тындэйлам перакладу цяжка пераацаніць. Ягоная Біблія запачаткавала мноства іншых пазьнейшых перакладаў. На ягонай аснове створаная Біблія Мацьвея, якая стала першым афіцыйна ўхваленым перакладам Бібліі на ангельскую мову[7]. Біблія Тындэйла таксама згуляла ключавую ролю ў распаўсюдзе ідэяў Рэфармацыі ў Ангельшчыне.
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Sir Frederic Kenyon,The story of the Bible London:Butler & Tanner Ltd., 1947,47-49.
- ^ Partridge, 38.
- ^ Alfred W. Pollard, ed., Records of the English Bible (Kent: Wm. Dawson & Sons Ltd., 1974), 87-89.
- ^ Craig R. Thompson, The Bible in English 1525—1611 (New York: Cornell University Press, 1963),6.
- ^ Pollard,87-91.
- ^ Thompson, 7.
- ^ Kenyon, 48-50.
Літаратура рэдагаваць
- Coggan, Donald. The English Bible. Essex: Longmans, Greeb & Co. Ltd., 1968.
- Partridge, A.C. English Biblical Translations. London: Andrè Deutsch Limited, 1973.
- Pollard,Alfred W., ed. Records of the English Bible. Wm. Dawson & Sons Ltd., 1974.
- Thompson, Craig R. The Bible in English. New York: Cornell University Press, 1963.