Тры законы робататэхнікі

Тры зако́ны робататэ́хнікі ў навуковай фантастыцы — абавязковыя правілы паводзінаў для робатаў, упершыню сфармуляваныя Айзэкам Азімавым у апавяданьні «Карагод» (анг. Runaround) у 1942 годзе. Паводле Законаў:

1. Робат ня можа прычыніць шкоду чалавеку альбо сваёй бязьдзейнасьцю дапусьціць, каб чалавеку была нанесеная шкода.
2. Робат павінен падпарадкоўвацца ўсім загадам, якія дае чалавек, акрамя тых выпадкаў, калі гэтыя загады супярэчаць Першаму Закону.
3. Робат павінен клапаціцца аб сваёй бясьпецы ў той меры, у якой гэта не супярэчыць Першаму ці Другому Законам.

Тыповы робат у «эпоху» да Азімаўскіх Законаў — у мультфільме Супэрмэн. Ужо Першы Закон забараніў бы робату атакаваць людзей.

Тром Законам, а таксама магчымым прычынам і вынікам іх парушэньня, прысьвечаны цыкль апавяданьняў Азімава пра робатаў. У некаторых зь іх, наадварот, разглядаюцца неперадбачаныя вынікі тарнаваньня робатамі Трох Законаў (напрыклад, у апавяданьні «Люстраны адбітак(en)»).

Арыгінальныя Законы пазьней ня раз удакладняліся як самім Азімавым, гэтак і іншымі пісьменьнікамі. У некаторых творах Азімаў нязначна зьмяняў законы, каб з другога боку адлюстраваць узаемадзеяньне робатаў зь людзьмі і іншымі робатамі. У пазьнейшых творах, у якіх робаты кіравалі ўрадам цэлых плянэт і чалавечых цывілізацыяў, Азімаў таксама дадаў чацьверты, Нулявы Закон, які папярэднічаў астатнім:

0. Робат ня можа прычыніць шкоду чалавецтву альбо сваёй бязьдзейнасьцю дапусьціць, каб чалавецтву была нанесена шкода.

У рамане «Робаты і Імпэрыя» 1986 году Азімаў прапанаваў іншы Нулявы Закон:

0. Робат ня можа нашкодзіць чалавеку, калі толькі ня зможа давесьці, што, у выніку, нанесеная шкода здабудзе карысьць для ўсяго чалавецтва.

Законы робататэхнікі праходзяць лейтматывам праз шматлікія творы навуковай літаратуры, як то кнігі, кіно, ці іншыя віды мастацтва.

Глядзіце таксама

• Баявыя робаты, якія не тарнуюць Законы робататэхнікі Азімава
• Этыка штучнага інтэлекту