Герб: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Xqbot (гутаркі | унёсак)
д робат дадаў: os:Герб; касмэтычныя зьмены
д выпраўленьне спасылак
Радок 1:
[[Файл:Szlachta Herby.jpg|міні|300пкс|Шляхецкія гербы]]
'''Герб''' (гэрб) (ад ням. ''erbe'' — спадчына), сімвалічная— сымбалічная эмблема, візуальны адпаведнік пэўнай асобы ці рода, [[Каталіцкі ордэн|каталіцкага ордэна]], [[Горад|горадагорад]]у, [[Дзяржавадзяржава|дзяржавы]].
 
Першыя гербы ўзьніклі ў канцы 11—12 ст. ў часы [[Крыжовыя паходы|крыжовых паходаў]]. Крыніцамі гербавых [[эмблема|эмблемаў]]ў найчасьцей былі [[Пячаткапячатка|пячаткі]], вядомыя са старажытнасьці. Раньні герб уяўляў сабою [[шчыт (зброя)|шчыт]] з выяваю (гал. атрыбут), потым у склад гербагербу ўвайшлі [[гелм]], [[кляйнот]] (фігура на гелме), [[намёт]] (напачатку — намочаная тканіна, якой накрывалі гелм ад сонца), [[карона]]. У позьнім сераднявеччы ў гербагербу зьявіліся менш абавязковыя элементыэлемэнты — [[Шчытаношашчытаноша|шчытаношы]], [[дэвізная стужка]] і [[ордэн|ордэны]]ы.
 
Гербавыя выявы падзяляюцца на [[геральдычныя фігуры]] (1-га і 2-га парадку) і звычайныя (натуральныя і [[Штучныя фігуры ў геральдыцы|штучныя]]). Колеры ў гербе ствараюцца фарбамі (чырвоная, блякітная, зялёная, пурпуровая [фіялетавая], чорная) і мэталамі (золата і срэбра [жоўты і белы]), скарыстоўваецца таксама футра (гарнастая і вавёркі). У гербах беларускай шляхты пераважаюць чырвоныя і блякітныя фарбы, футры практычна не ўжываюцца.
 
У [[ВКЛ]] гербы зьявіліся ў 2-й пал. 14 ст., найбольш старажытны герб вядомы па пячатцы баярына Вайдылы ([[1380]]). Легендарная частка [[Літоўска-беларускія летапісы|літоўска-беларускіх летапісаў]] згадвае гербы «[[Кітаўрус (герб)|Кітаўрус]]», «[[Калюмны]]», «[[Урсін]]», «[[Ружа герб|Ружа]]» і «[[Пагоня]]».
[[Файл:Szlachta Herby.jpg|міні|300пкс|Шляхецкія гербы]]
У [[ВКЛ]] гербы зьявіліся ў 2-й пал. 14 ст., найбольш старажытны герб вядомы па пячатцы баярына Вайдылы ([[1380]]). Легендарная частка [[Літоўска-беларускія летапісы|літоўска-беларускіх летапісаў]] згадвае гербы «[[Кітаўрус]]», «[[Калюмны]]», «[[Урсін]]», «[[Ружа герб|Ружа]]» і «[[Пагоня]]».
 
У сераднявеччы герб быў знакам шляхціча і атаясамліваўся з пашырэньнем яго ўлады на пэўную тэрыторыю. Калі гэтая ўлада была працяглаю ў часе герб замацоўваўся і ператвараўся ў зямельны ці дзяржаўны — і нават пры ўладзе ўжо іншага феадала ці манарха выконваў сваю адпаведную функцыю.
Радок 12:
Пазьней узьніклі гербы каталіцкіх ордэнаў і гарадоў (першы гарадзкі герб у ВКЛ атрымала [[Вільня]] ў 1387).
 
Гербы вывучае [[геральдыка]], зборы гербаў называюцца [[Гербар|гербарамігербар]]амі.
 
* [http://www.nobility.by/encyclopaedia/h/herb.shtml Арыгінальны артыкул у «Шляхецкай энцыкляпедыі».]
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Coats of arms|выгляд=міні}}
* [http://www.nobility.by/encyclopaedia/h/herb.shtml Арыгінальны артыкул у «Шляхецкай энцыкляпедыі».]
 
[[Катэгорыя:Геральдыка]]
[[Катэгорыя:Гербы| ]]
[[Катэгорыя:Шляхта]]