Самоа: розьніца паміж вэрсіямі

▲Архіпэляг Самоа быў заселены прыкладна 3000 гадоў таму [[Палінэзійцы|палінэзійцамі]] з выспаў [[Тонга (архіпэляг)|Тонга]]. Эўрапейцы высадзіліся тут у [[1606]] годзе, калі выспы былі адкрытыя [[Гішпанія|гішпанскім]] вандроўцам дэ Куірасам, але аб іх забылі а новае адкрыцьцё выспаў для эўрапейцаў адбылася ў [[1722]] годзе. У [[1768]] годзе экспэдыцыя Буганвіля правяла дасьледаваньне выспаў. З [[1838]] года пачалася актыўная калянізацыя выспаў [[ЗША|амэрыканскімі]] і эўрапейскімі каляністамі, якія сяліліся, ў асноўным, вакол горада [[Апія]] на высьпе [[Уполу]]. Калянізацыя адбывалася ў асноўным з боку [[Германія|Германіі]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] і ЗША.

▲У [[1889]] годзе выспы былі падзеленыя на заходнюю частку (сучаснае Самоа), якая дасталася Германіі і ўсходнюю (сучасная Амэрыканскае Самоа), якая дасталася ЗША. Вялікабрытанія, у замен на адказ ад выспаў Самоа, атрымалі выспы Тонга, [[Ніўе]] і [[Саламонавы выспы]].

▲Пасьля [[Першая Сусьветная вайна|Першай Сусьветнай вайны]] ''Нямецкае Самоа'' была было перададзена Вялікабрытаніі, якая потым перадала гэтыя выспы [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]]. Пасьля [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]], з [[1946]] года Заходняе Самоа, як тэрыторыя кантраляваная [[ААН]] засталася пад новазэляндзкай адміністрацыяй.

▲У [[1961]] годзе пад наглядам ААН прайшоў [[рэфэрэндум]], па пытаньні незалежнасьці краіны, на аснове вынікаў якога з [[1962]] года Самоа атрымала [[незалежнасьць]]. У [[1997]] годзе назва краіны была замененая з “''Заходняе Самоа''” на “''Самоа''”.

▲Самоа зьяўляецца канстытуцыйнай [[манархія]]й, а [[заканадаўчая ўлада]] належыць парлямэнту “''Фона''”. [[Выканаўчая ўлада]] належыць [[урад]]у пад кіраўніцтвам [[Прэм'ер-міністар|прэм’ера]], які выбіраецца парлямэнтам і прадстаўляецца на зацьвярджэньне кіраўніку краіны. Прэм’ер сам назначае 12 міністраў.

▲Кіраўніком краіны зьяўляецца о [[Ле Ао о Ле Мало]], які выбіраецца парлямэнтам на пяцігадовы тэрмін з чатырох вялікіх уладароў (''tama aiga''). Пажыцьцёвая пасада была скасаваная пасьля сьмерці аднаго з двух уладароў [[Маліетоа Танумафілі ІІ]]. Пасьля яго сьмерці кіраўнікі Самоа сталі фактычна прэзыдэнтамі. Кіраўнік Самоа грае ў палітычным жыцьці краіны сымбалічную ролю, і не мае ніякай фактычнай улады, акрамя зацьвярджэньня законаў прынятых парлямэнтам.

▲Эканоміка Самоа слаба разьвітая. Асноўнымі галінамі эканомікі зьяўляюцца: [[сельская гаспадарка]], [[рыбная лоўля]], [[лесанарыхтоўка]], [[турызм]]. Асноўнымі сельскагаспадарчымі культурамі зьяўляюцца: [[кукуруза]], [[рыс]], [[батат]]ы, [[таро]], [[копра]], [[какава]], [[кава]], [[каўчук]]. Адной з асноўных крыніцаў нацыянальнага прыбытку зьяўляюцца грашовыя пераводы ад працоўных мігрантаў з [[Японія|Японіі]], [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]] і [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскага Зьвязу]].

▲Самоа знаходзіцца ў паўднёвай частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], у цэнтральнай Акіяніі цягнецца на 600 км уздоўж. З поўначы мяжуе з [[Такелаў]], з захаду з [[Тувалу]] і [[Выспы Ўоліс і Футуна]], з поўдня з [[Тонга]], а з усходу [[Амэрыканскае Самоа|Амэрыканскім Самоа]]. У склад краіны ўваходзяць 9 заходніх выспаў архіпэлягу Самоа, з якіх чатыры заселеныя: [[Саваіі]] (1715 км²), [[Уполу]] (1113 км²), [[Апаліма]] і [[Манона]]. Вялікія выспы маюць [[вулькан]]ічнае паходжаньне, малыя зьяўляюцца каралавымі атоламі. Самай высокай кропкай краіны зьяўляецца гара [[Сылісылі]] (1858 м), якая знаходзіцца на высьпе Саваіі. Усе выспы абкружаныя каралавымі [[рыф]]амі.

▲Клімат выспаў [[Экватарыяльны клімат|экватарыяльны]], сьпякотны і вільготны, з малымі ваганьнямі тэмпэратуры, якія не прыкрочваюць 2 °C. Сярэдняя гадавая тэмпэратура вагаецца вакол 27 °C, а сярэдняя колькасьць ападкаў 5000 мм. З [[лістапад]]а да [[Чэрвень|чэрвеня]] часта здараюцца [[Ураган|ўраганы]]. Палову паверхні краіны займаюць трапічныя [[Лес|лясы]].

▲Самоа дзеліцца на 11 акругаў (''itūmālō''), з якіх частка складаецца з некалькіх фрагмэнтаў знаходзячыхся на абедзьвух галоўных выспаў краіны:

▲{{Commons|Category:Samoa}}