|
[[Файл:RockyMountainsLocatorMap.png|міні|300пкс|Мапа разьмяшчэнняразьмяшчэньня Скалістых гор]]
[[Файл:Grand Tetons11.jpg|міні|200пкс|Скалістыя горы ў Ваёмінгу[[Ваёмінг]]у]]
'''Скалі́стыя го́ры''' ( [[ангельская {{мова -en| па-ангельску]]: ''Rocky Mountains ''}}) — усходні ланцуг [[Кардыльеры|Кардыльераў]], які расьцягнуўся на 4.8004800 км, ад ракі [[ ЛіардЛіярд]] у Брытанскай Калюмбіі ([[Канада]]) да ракі [[ РыаРыё Грандэ]] ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ([[ Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]). ▼
Горы збудаваныя з асадкавых і вулканічныхвульканічных пародпародаў. На поўнач ад Скалістых гор разьмяшчаецца ўзвышша [[ ЕлоўстоўнЕлаўстоўн (узвышша)| ЕлоўстоунЕлаўстоўн]], на ўсходзе -— [[Вялікія Раўніны]]. ▼▲'''Скалі́стыя го́ры''' ([[ангельская мова|па-ангельску]]: ''Rocky Mountains'') — усходні ланцуг [[Кардыльеры|Кардыльераў]], які расьцягнуўся на 4.800 км, ад ракі [[Ліард]] у Брытанскай Калюмбіі ([[Канада]]) да ракі [[Рыа Грандэ]] ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ([[ЗША]]).
Найвышэйшая гара -— гэта [[Маўнт ЭлбертЭлбэрт]] ( 4.4014401 м) , у штаце [[Каларада]]. Найвышэйшая гара ў канадскайканадзкай частцы гор -— [[Маўнт Робсан]] ( 3.9543954 м). ▼▲Горы збудаваныя з асадкавых і вулканічных парод. На поўнач ад Скалістых гор разьмяшчаецца ўзвышша [[Елоўстоўн (узвышша)|Елоўстоун]], на ўсходзе - [[Вялікія Раўніны]].
▲Найвышэйшая гара - гэта [[Маўнт Элберт]] (4.401 м), у штаце [[Каларада]]. Найвышэйшая гара ў канадскай частцы гор - [[Маўнт Робсан]] (3.954 м).
== Геаграфія і геалёгія ==
Некаторыя горы паўднёвай часткі ланцугу гор фарміравалісяфармаваліся пад час [[дакембрый|дакембрыя]] ( 3.9803980 млн –— 600 млн гадоў таму), а больш маладыя ланцугі Скалістых гор сфарміравалісясфармаваліся ў [[крэйдавы пэрыяд|крэйдавым пэрыядзе]] (140 млн –— 60 млн гадоў таму). Скалістыя горы складаюцца з вулканічныхвульканічных і тэраморфных парод; больш маладая частка год (паўднёвая частка) -— з асадкавых парод, вулканічныявульканічныя горы , якія фарміраваліся ў [[трэцічны пэрыяд]] (65 млн –— 1,8 млн гадоў таму) , разьмешчаныразьмешчаныя ў ланцугу [[горы Сан -Хуан|гор Сан -Хуан]]. ▼
Лёдавы перыядпэрыяд у Скалістых гарах цягнуўся ад эпохі [[плейстацэн]]у (1,8 млн –— 70 000 гадоў таму), да эпохі [[галацэн]]у (11 . 000 гадоў таму). Мяжа аблядненняаблядненьня ў апошні лёдавы перыядпэрыяд праходзіла праз [[ Бул (возера)|возера Бул]], якое ўзьнікла 150 . 000 гадоў таму, і раёнараёну Пінедал, які хутчэй за ўсё быў пакрыты лёдам аж да 15 . 000 –— 20 . 000 гадоў таму. 90% [[ НацыянальныЕлаўстоўн парк(нацыянальны Елоўстоўнпарк)|Нацыянальнага паркапарку ЕлоўстоўнЕлаўстоўн]] было пакрыта лёдам пад час “малага«малага абляднення”аблядненьня», якое доўжылася некалькі стагодзьдзяў ад [[1560]] да [[1860]] годагоду. ▼▲Некаторыя горы паўднёвай часткі ланцугу гор фарміраваліся пад час [[дакембрый|дакембрыя]] (3.980 млн – 600 млн гадоў таму), а больш маладыя ланцугі Скалістых гор сфарміраваліся ў [[крэйдавы пэрыяд|крэйдавым пэрыядзе]] (140 млн – 60 млн гадоў таму). Скалістыя горы складаюцца з вулканічных і тэраморфных парод; больш маладая частка год (паўднёвая частка) - з асадкавых парод, вулканічныя горы якія фарміраваліся ў [[трэцічны пэрыяд]] (65 млн – 1,8 млн гадоў таму) разьмешчаны ў ланцугу [[горы Сан Хуан|гор Сан Хуан]].
▲Лёдавы перыяд у Скалістых гарах цягнуўся ад эпохі [[плейстацэн]]у (1,8 млн – 70 000 гадоў таму), да эпохі [[галацэн]]у (11.000 гадоў таму). Мяжа абляднення ў апошні лёдавы перыяд праходзіла праз [[возера Бул]], якое ўзьнікла 150.000 гадоў таму, і раёна Пінедал, які хутчэй за ўсё быў пакрыты лёдам аж да 15.000 – 20.000 гадоў таму. 90% [[Нацыянальны парк Елоўстоўн|Нацыянальнага парка Елоўстоўн]] было пакрыта лёдам пад час “малага абляднення”, якое доўжылася некалькі стагодзьдзяў ад [[1560]] да [[1860]] года.
[[Вада]] і [[Лёд|лёд]] утварылі сённяшнісёньняшні выгляд Скалістых годгор. Ледавікі і [[сьнег]] сілкуюць [[рака|рэкі]] і [[возера|азёры]] Скалістых гор, забяспечваючы вадой ¼ паверхні [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. Рэкі, якія выплываюць са Скалістых гор, упадаюць у тры [[акіян]]ы: [[Атлянтычны акіян|Атлянтычны]], [[Ціхі акіян|Ціхі]] і [[Арктычны акіян|Арктычны]]. Гэта рэкі:
* [[Арканзас (рака)|Арканзас]]
* [[Атабаска]]
* [[Каларада (рака)|Каларада]]
* [[Калумбія (рака)|Калумбія]]
* [[ФрэйзерФрэйзэр]]
* [[Кутэнаў]]
* [[Місуры (рака)|Місуры]]
* [[Піс]]
* [[Плат]]
* [[РыаРыё Грандэ]]
* [[Саскачэван]]
* [[Снэйк]]
* [[Елоўстоўн (рака)|Елоўстоўн]]
== Вонкавыя спасылкі ==
| 