Елгава: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: kk:Елгава
афармленьне, замена выявы
Радок 1:
[[Файл:Escut Jelgava.png|міні|Герб Елґавы]]
[[Выява:Jelgava_gerb.png|справа]]
'''Елґава''' ([[Латыская {{мова-lv|па-латыску]]: ''Jelgava''}}, [[Нямецкая мова|па-нямецку]] раней: ''Mitau)'') - места ў цэнтральнай Латвіі (край Зэмґале, 42 км на поўдзень ад Рыгі) [[Латвія|Латвіі]], сталіца гістарычнага рэґіёну [[Курляндыя|Курляндыі]].
 
Елґава знаходзіцца на абодвух берагох ракі [[Ліелупэ]] (мінулая нямецкая назва - Аа), на раўніне, якая, верагодна, спарадзіла нямецкую назву (''Mitte der Aue'').
 
Латыская назва ''Jelgava'' хутчэй за ўсё паходзіць ад ліўскага імя «Jelgab» - «нізкае месца».
 
Насельніцтва гораду - 63 тысячы жыхароў (перапіс [[2004]] г.году), зь якіх амаль палова - расейскамоўныя. Гэта - чацьверты па велічыні горад у Латвіі. У Елґаве ёсьць чыгуначны і аўтобусны вакзалы, рачны порт і невялікае лётнішча.
 
За савецкім часам у Елґаве разьмяшчалася некалькі вялікіх цяжкапрамысловых заводаў, у тым ліку ґіґант усесаюзнага значэньня [[Рыская аўтобусная фабрыка|RAF]]. Пасьля здабыцьця Латвіяй незалежнасьці ў [[1990]] годзе ўсе заводы спыніліся, і большая частка насельніцтва засталася бяз працы. З гэтай прычыны нават сёньня Елґава застаецца даволі беднай. Зрэшты, сытуацыя паступова паляпшаецца.
 
==Гісторыя==
* Елґава была заснаваная ў [[1266]] годзе Конрадам Мандэрнам, вялікім маґістрам [[Ордэн Мечаносцаў|Ордэну Мечаносцаў]].
 
*Елґава была заснаваная ў [[1266]] Конрадам Мандэрнам, вялікім маґістрам [[Ордэн Мечаносцаў|Ордэну Мечаносцаў]].
* у [[1345]] г. горад упершыню заваяваны [[ліцьвіны|ліцьвінамі]].
* з [[1561]] г. Елґава была рэзыдэнцыяй Карлядзкіх князёў.
* Елґава была сталіцаю Курляндыі падчас яе ўваходжаньня ў [[Рэч Паспалітая Абодвух Народаў|Рэч Паспалітую]]
* у 27 стагодзьдзі горад тройчы захопліваецца [[Швэцыя|швэдамі]]
* у [[1795]] г. горад далучаны да [[Расейская Імпэрыяімпэрыя|Расейскае Імпэрыіімпэрыі]] падчас [[Падзелы Рэчы Паспалітае|Падзелаў Рэчы Паспалітае]].
* З [[1920]] г. Елґава ў складзе [[Латвія|Латвіі]]
 
==Выдатныя мясьціны==
На жаль, большаяБольшая частка гарадзкой архітэктуры была зьнішчаная падчас Другой Сусьветнай Вайны. Горад адбудоўваўся галоўным чынам у шэрым і танным савецкім стылі, з зусім іншай пляноўкай. Тым ня менш, у Елґаве ўсё роўна ёсьць шмат чаго, на што варта паглядзець. А новыя будынкі плянуюцца ў стылі, які дазволіць гораду вярнуць зьнішчаную саветамі прыгажосьць.
 
На замкавай высьпе (''Pilssala''), якая знаходзіцца паміж Ліэлупэ і Дрыксай, знаходзіўся стары замак курляндзкіх князёў, пабудаваны ў [[1266]] г., які быў разбураны князем Эрнстам Ёганам Біранам. На тым самым мейсцымесцы ў 1738-17721738—1772 гг. [[Барталямэё Растрэлі]] пабудаваў для яго зімовы палац, цяпер вядомы як Jelgavas Pils - візытная картка места. На жаль, палац моцна пацярпеў падчас вайны, і ягоныя інтэр'еры аднавіць не ўдалося (захаваўся вядомы летні палац герцаґа Бірана ў Рундалэ). Цяпер там знаходзіцца Латвійская Сельскагаспадарчая Акадэмія.
На жаль, большая частка гарадзкой архітэктуры была зьнішчаная падчас Другой Сусьветнай Вайны. Горад адбудоўваўся галоўным чынам у шэрым і танным савецкім стылі, з зусім іншай пляноўкай. Тым ня менш, у Елґаве ўсё роўна ёсьць шмат чаго, на што варта паглядзець. А новыя будынкі плянуюцца ў стылі, які дазволіць гораду вярнуць зьнішчаную саветамі прыгажосьць.
 
На замкавай высьпе (Pilssala), якая знаходзіцца паміж Ліэлупэ і Дрыксай, знаходзіўся стары замак курляндзкіх князёў, пабудаваны ў [[1266]] г., які быў разбураны князем Эрнстам Ёганам Біранам. На тым самым мейсцы ў 1738-1772 гг. [[Барталямэё Растрэлі]] пабудаваў для яго зімовы палац, цяпер вядомы як Jelgavas Pils - візытная картка места. На жаль, палац моцна пацярпеў падчас вайны, і ягоныя інтэр'еры аднавіць не ўдалося (захаваўся вядомы летні палац герцаґа Бірана ў Рундалэ). Цяпер там знаходзіцца Латвійская Сельскагаспадарчая Акадэмія.
 
Іншай славутасьцю зьяўляецца нэаклясычны будынак акадэмічнай ґімназыі Academia Petrina, пабудаваным у 1775 годзе архітэктарам Сэвэрынам Енсэнам, названы ў гонар герцаґа Пэтэра Бірана. Цяпер гэта музэй мастацтва.
 
Яшчэ адзін клясычны будынак - Villa Medem - прыватная віла, пабудаваная напачатку 19 стагодзьдзя на беразе Дрыксы.
 
Барочная лютэранская царква сьв. Ганны (XVII ст.) - вядомы сымбаль гораду. Пеўня, што сядзіць на яе шпілі, у Елґаве можна ўбачыць амаль адусюль.
 
Побач з гарадзкой плошчай стаіць будынак лютэранскае царквы Трыадзінства (барока). Раней гэта была першая царква гораду з высокай 75-мэтровай вежай, але яна была разбураная ў часы камунізму. Адбудоўваецца, але вельмі павольна. Каталіцкі касьцёл сьв. Юр'яЮр’я - прыгожая чырвоная пабудова, што знаходзіцца недалёка ад цэнтральнага паштамту.
 
Галоўным праваслаўным храмам места зьяўляецца сабор сьв. Сымона і Ганны. У 40-х гадох камуністы паспрабавалі ўзарваць будынак, але ён вытрымаў - на працягу мноства годгадоў гэтыя закінутыя руіны змрочна стаялі недалёка ад мястовага цэнтру. У сярэдзіне 901990-ыхх храм быў адбудаваны.
 
У Елґаве захаваўся невялікі раён з брукамі і драўлянымі дамамі 19-га стагодзьдзя, у якіх жылі простыя гараджане.