Штраймл: розьніца паміж вэрсіямі

Паводле рава [[Ісраэль Гліс|Ісраэля Гліса]] папулярызацыі штраймл спрыяла тое, што пасьля падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] значная яе частка перайшла да [[Расея|Расеі]], габрэі апынуліся ў «[[мяжа габрэйскай аседласьці|рысе аселасьці]]», і ім было забароненаезабаронена насіць штраймл. Таму, калі габрэі вырваліся з Расеі, то перш за ўсё яны надзеліапранулі штраймл як знак вольнасьці і свабоды.

Зрэшты, падобныя футравыя шапкі насілі не толькі хасидыхасыды. Гісторыя распавядае, што падобныя галаўныя ўборы насілі паслядоўнікіпасьлядоўнікі віленскага гаёна.

Некалі гэты галаўны ўбор быў дакладным паказчыкам эканамічнага становішча яго ўладальніка. Праўда, і зараз гэты галаўныён ўбор вартакаштуе немалых грошай. Бедныя насілі штраймл з неапрацаваных хвастоў. Такія шапкі былі цяжкімі, і можна было палічыць, колькі там хвастоў. А па беднацегалечы насілі і штраймл з простага авечага меха. Людзі сярэдняга дастатку насілі лісіны штраймл, а багатыя - з собаля (на [[ідыш]] — ''сойбл'', на [[іўрыт|іўрыце]] — ''цобел''). Штраймл час ад часу відазьмяняліся, на іх таксама была своеасаблівая «мода». Самыя сьціплыя мадэлі ўяўлялі сабой звычайную скураную шапку з абвінутым вакол яе адным лісіным хвастом. Некаторыя насілі шапкі з 13 хвастоў - па ліку 13 «мідот рэхамім» -— мер літасьці. Было таксама 18 хвастоў — па гіматрыі ліку חי - жыцьцё, або 26 — па гіматрыя аднаго з імёнаў Госпада. У кожнай суполцы — свая мадэль, і па выглядзе штраймл, можна вызначыць, да якіх хасыдаў адносіцца ўладальнік.

Просты штраймл носяць вугорскія, галіцыйскія і румынскія хасыды, касматы чарнобыль — украінскія, а сподзік — польскія і беларускія хасыды. Існуюць адмысловыя фасоны штраймл, якія носяць не цэлыя суполкі, а толькі іх старшы́ні — [[рабэім]]. Да гэтай групы можна аднесьці ''собл'' або ''цойбл'' — высокі штраймл з сабалінага меха (у такім хадзіў, напрыклад, нябожчык рэбэ з Богуша), ''каўпак'' — штосьці сярэдняе паміж сподзікам і штраймл (такую шапку насіў Любавіцкі Рэбэ Ёсель-Іцхак Раяц); старшыні розных хасыдзкіх двароў Ружынской дынастыі носяць звычайны штраймл, але ярмолка, ушытая ў яго, не купалападобная, а конусападобная, востраканцовая (штраймл з высокім верхам). У віжніцкіх хасыдаў на штраймл больш хвастоў, і выглядае такі штраймл пышней, але ён і цяжэй.

Апроч штраймл, ёсць яшчэ і '''колпік'''. Такую шапку носяць на ўрачыстыя мерапрыемствы, якія праходзяць у будні дні, каб адрознівацьадрозьніваць іх ад суботы. Колпік робіцца не з хвастоў, а з шкуры собаля. Габрэі Польшчы насілі таксама «сподзік». Гэтая шапка шыецца з таннейшага меха, чым штраймл. Такія шапкі насілі польскія і беларускія хасыды яшчэ 200 гадоў таму назад.

'''Штраймлма́хер''' (вытво́рца штраймл) — прафэсія рэдкая, перадаецца ад бацькі да сына. У інстытутах гэтаму не вучаць. Лічыцца, што чужыячужынцы не павінны прысутнічаць пры вырабе гэтых прадметаў. Таму ніколі нельга ўбачыць шыльду «Штраймл» над майтэрняймайстэрняй. Дзьверы майстэрні выглядаевыглядаюць як дзьверы звычайнай кватэры, нярэдка там налепленыя якія-небудзь плякаты — [[пашквіль|пашквілі]]. Разьмяшчаецца майстэрня часта ў склепе, удалечыні ад старонніхстароньніх вачэй. Шыльда на дзьвярох можа цалкам не адпавядаць мэце ўстановы. Робіцца гэта сьвядома — такая традыцыя. Майстэрні адчыненыя для наведвальнікаў з 5 да 7 вечара, але прыйсьці туды проста так, з вуліцы, немагчыма. Патрэбна рэкамендацыярэкамэндацыя. Лічыцца, што вытворцы штраймл — гэта адмысловая катэгорыя людзей - добрыя, ветлівыя, аматары распавядаць [[майсы]], але калі даходзіць да вытворчых сакрэтаў, яны захоўваюць поўнае маўчаньне. Вытворчыя сакрэты перадаюцца толькі ад бацькі да сына. Праца цалкам ручная, і акружаная таямнічасьцю.

Сёньня вырабляюцца два тыпы штраймл — з [[собаль|собаля]] і таньнейшыя — з «мердэра» ([[куніца]]). Да меха прад'яўляюцца адмысловыя патрабаванніпатрабаваньні — ён павінен быць лёгкім, пухнатым, валасінкі не павінны выпадаць. Пры гэтым трэба ўлічваць і асаблівасьці [[клімат]]у. Лепшым для штраймл лічыцца цёмна-карычневы мех. Выраб штраймл прадугледжвае мноства апэрацый — ад раскройкі меха да пашыву самой шапкі. Большасьць штраймл шыецца на замову для пэўнага кліента, з улікам яго пажаданьняў і магчымасьцяў.

Галоўны сакрэт добрага, дарагога штраймла — лёгкасьць. Справа ў тым, што шкура і мех — даволі цяжкія, і існуе нямала прафесійныхпрафэсійных сакрэтаў апрацоўкі скурак. Яна вытвараецца адмысловымі рэчывамі, склад якіх захоўваецца ў сакрэце. Працэс гэты даволі доўгі. Такі спосаб апрацоўкі прыняты ў [[ЗША]]. Дзякуючы гэтаму спосабу штраймл атрымоўваецца лёгкім, «паветраным», і служыць доўга, не губляючы формы і зьнешняга выгляду. Чым шраймл лягчэй, тым ён даражэй.