Басфор: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: arz:البوسفور |
дададзеная інфармацыя |
||
Радок 4:
'''Басфо́р''' ({{Мова-el|Βόσπορος}}, «Каровін брод»), Басфор Фракійскі — [[праліў]] паміж [[Эўропа|Эўропай]] і [[Малая Азія|Малой Азіяй]], які злучае [[Чорнае мора]] з [[Мармуровае мора|Мармуровым]], а ў пары з [[Дарданэлы|Дарданэламі]] з [[Міжземнае мора|Міжземным]]. Басфор зьяўляецца часткай сярэднеэўразійскай мяжы. На абедзьвюх баках праліва разьмешчаны гістарычны [[горад]] [[Канстантынопаль]], цяпер [[Стамбул]].
== Агульныя зьвесткі ==
Па легендзе, праліў атрымаў сваю назву дзякуючы дочкі найстаражытнага [[Аргос (горад)|аргыўскага]] цара [[Іа]] — прыгожая ўмілаваная [[Зэўс]]а па імені [[Іа]] была пераўтвораная ім у белую карову, каб пазьбегнуць гневу яго жонкі [[Гера (міталёгія)|Геры]]. Няшчасная [[Іа]] абрала водны шлях да выратаваньня, нырнуўшы ў сіняву праліва, які з тых часоў і завецца «каровіным бродам» або Басфорам.▼
Даўжыня пратокі каля 30 км, максымальная шырыня - 3 700 м на поўначы, мінімальная - 700 мэтраў. Глыбіня [[фарватэр]]у ад 36 да 124 м.
== Лягенда ==
Берагі праліва злучаюць два маста: [[Ататуркскі мост|Басфорскі мост]] даўжынёй 1074 мэтраў (завершаны ў [[1973]]) і [[Мост Султана Мэхмэда Фатыха]] даўжынёй 1090 мэтраў (пабудаваны ў [[1988]]) у 5 км да поўначы ад першага маста. Плянуецца будаўніцтва трэцяга аўтадарожнага маста але месца будаўніцтва ўрад Турцыі трымае ў сакрэце, каб пазьбегнуць росты коштаў на зямлю. У цяперашні час ідзе будаўніцтва чыгуначнага [[тунэль|тунэлю]] «Marmaray» [http://www.marmaray.com/index.asp] (тэрмін канчатка — [[2008]] год), які аб'яднае хуткасныя транспартныя сыстэмы [[Стамбул]]а, зьмешчаныя ў эўрапейскай і азіяцкай частках гораду.▼
▲
Мяркуецца ([[тэорыя чарнаморскага патопу]]), што Басфор утварыўся толькі 7500-5000 гадоў назад. Перш, узровень Чорнага і Міжземнага мораў быў істотна ніжэй і яны не былі зьвязаныя. У канцы апошняга [[ледніковы пэрыяд|ледніковага пэрыяду]] ў выніку раставаньня буйных мас лёду і сьнега ўзровень вады ў абодвух вадаёмах рэзка падвысіўся. Магутны струмень вады ўсяго за лічаныя дні прабіў сабе дарогу з аднаго мора ў другое, аб гэтым сьведчаць рэльеф дна і іншыя прыкметы.▼
== Паходжаньне ==
▲Мяркуецца ([[тэорыя чарнаморскага патопу]]), што Басфор утварыўся толькі 7500-5000 гадоў назад. Перш, узровень Чорнага і Міжземнага мораў быў істотна ніжэй і яны не былі зьвязаныя. У канцы апошняга [[
Старажытныя [[грэкі]] Басфорам таксама звалі [[Керчанскі праліў]] — [[Баспор Кімэрыйскі]].
== Выкарыстаньне праліву ==
Басфор зьяўляецца адным з найважных праліваў, бо забясьпечвае доступ да Міжземнага мора і сусьветным акіянам вялікай часткі [[Расея|Расеі]], [[Украіна|Украіны]], [[Закаўказьзе|Закаўказьзя]] і паўднёваўсходняй [[Эўропа|Эўропы]]. Акрамя сельскагаспадарчых і прамысловых прадуктаў, вялікую ролю ў [[экспарт|экспарце]] праз Басфор гуляе [[нафта]] з [[Расея|Расеі]] і [[Каспійскае мора|Каспійскага рэгіёна]].
▲Берагі праліва злучаюць два
== Глядзіце таксама ==
| |||