|
|Сайт =
}}
'''Максі́м Танк''' (сапр. — '''Яўге́н Іва́навіч Скурко́'''; {{Нарадзіўся|17|9|1912}}, в. Пількаўшчына, [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]], цяпер [[Мядзельскі раён]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — {{Памёр|7|8|1995}}, [[Менск]], [[Беларусь]]) — [[беларусы|беларускі]] савецкі [[паэт]] і перакладчык; [[Народны паэт Беларусі|Народны паэт БССР]] (1968), акадэмік [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН Беларусі]] (1972). Ляўрэат [[Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы|літаратурнай прэміі Янкі Купалы]] (1959), ганаровы грамадзянін [[Менск]]у (1987).
== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і праваслаўнага веравызнаньня. Яго бацька Іван Фёдаравіч у часе [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] быў мабілізаваны ў войска і служыў салдатам у чыгуначным батальёне, потым — у вайсковай шавецкай майстэрні. У 1916 годзе з набліжэньнем фронту М. Танк разам з маці Домнай Іванаўнай (да замужжа — Хвалько) пераязджае ў [[Масква|Маскву]], дзе яны туляцца на ўскрайку гораду зь яшчэ чатырма сем’ямі бежанцаў. Дзякуючы шчасьлівай выпадковасьці на адной з маскоўскіх яны сустрэліся з Іванам Фёдаравічам<ref name=rahrod>{{артыкул|аўтар=[[Вячаслаў Рагойша|Рагойша В.]]|загаловак=Максім Танк: Па новых падручніках|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2001|выпуск=|том=|нумар=11|старонкі=38—42|isbn=}}</ref>, які пасьля дэмабілізацыі працаваў на заводзе. У Маскве М. Танк пайшоў у школу, дзе пасьпеў захапіцца паэзіяй.
Увосень 1922 году з-за вялікага голаду ў Расеі сям’я Скурко вярнулася ў Пількаўшчыну (родную хату ў вайну пільнаваў дзед Фёдар Маркавіч). Увосень 1923 году М. Танк паступіў у першую клясу польскай пачатковай школы, якую скончыў праз тры гады; вучыўся ў суседніх вёсках Шкленікова і Сваткі. У 1926 годзе паступіў у трэцюю клясу Вялейскай рускай прыватнай гімназіі. Праз два гады яе зачынілі польскія ўлады і М. Танк быў вымушаны перавесьціся ў больш аддаленую [[Радашкавіцкая беларуская гімназія|Радашкавіцкую беларускую гімназію]], дзе неўзабаве ўступіў у камсамольскую падпольную арганізацыю. За ўдзел у забастоўцы, арганізаванай гімназістамі ў пачатку 1929 году, яго адтуль адлічылі. Нейкі час вучыўся ў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]], зь якой таксама быў выключаны за вальнадумства і непаслушэнства<ref name=rahrod/>. Адзін час наведваў мэліярацыйныя курсы.
Урэшце М. Танку ўдалося ўладкавацца ў Віленскую рускую гімназію імя А. Пушкіна. Тут разам з аднакашнікам Я. Гарохам выдаў у 1931 годзе рукапісны часопіс «[[Пралом (часопіс)|Пралом]]» і зьмясьціў у ім пад псэўданімам свае першыя вершы. З 1932 году пачаў актыўна супрацоўнічаць зь нелегальнымі выданьнямі: «Праломам», «Маладым камуністам», рознымі газэтамі. У сакавіку 1932 году за ўдзел у падпольнай камсамольскай працы быў арыштаваны і першы раз трапіў у [[Лукіская турма|віленскую турму Лукішкі]]. Празь месяц выйшаў на волю. Увосень таго ж году пад уплывам савецкай прапаганды нелегальна перайшоў савецка-польскую мяжу і трапіў у [[Менск]], але быў арыштаваны і пасьля двух тыдняў турэмнага зьняволеньня быў накіраваны назад у Польшчу для ажыцьцяўленьня нелегальнай падрыўной дзейнасьці на карысьць СССР.
Максім Танк пачаў займацца падпольнай дзейнасьцю. Працаваў інструктарам ЦК камсамола Заходняй Беларусі, вёў рэвалюцыйную дзейнасьць на Віленшчыне і Наваградчыне. Неаднаразова арыштоўваўся польскімі органамі. Зь перапынкамі Максім Танк прасядзеў у турмах каля двух гадоў. У [[Лукіская турма|Лукішках]] у канцы 1933 году пры падтрымцы іншых палітвязьняў выдаваў рукапісны часопіс «[[Краты (часопіс)|Краты]]», у якім зьмяшчаў свае вершы і творы іншых зьняволеных. З другой паловы 1930-х на загад Кампартыі Заходняй Беларусі вёў беларускую калёнку ў польскім часопісе «Poprostu», а са сьнежня 1935 году літаратурны аддзел у газэце «[[Наша воля (1935)|Наша Воля]]», затым у часопісе «[[Беларускі летапіс (1933)|Беларускі летапіс]]», які выдаваў [[Рыгор Шырма]], супрацоўнічае з часопісамі «[[Калоссе (1935)|Калосьсе]]», [[Маладая Беларусь (1936)|Маладая Беларусь]].
У 1939—1940 гадах працаваў у абласной газэце «[[Вялейская праўда]]», якая ў пачатку 1940 году была перайменавана ў «Сялянскую газету». Адначасова займаў пасаду інспэктара нацыянальных школ пры абласным аддзеле народнай асьветы.
У 1945—1948 гадох працаваў літаратурным рэдактарам часопісу «[[Вожык (часопіс)|Вожык]]», у 1948—1966 гадох — галоўным рэдактарам часопісу «[[Полымя (часопіс)|Полымя]]», у 1966 годзе прызначаны першым сакратаром [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюзу беларускіх пісьменьнікаў]], а ў 1971—1990 гадох быў старшынём праўленьня СП БССР.
За часам незалежнасьці прызнаўся Танк, што не цураўся [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белага сцяга]]. Перад сьмерцю падтрымліваў мову і нацыянальную сымболіку, выступіў супраць Ганебнага [[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году|рэферэндуму 1995 года]].<ref>[http://nn.by/?c=ar&i=79959 Дубы Максіма Танка: пра Яўгена Скурко піша Андрэй Скурко]</ref>
=== Пераклады ===
На беларускую — асобныя творы [[Аляксандар Пушкін|Аляксандра Пушкіна]], [[Уладзімер Маякоўскі|Уладзімера Маякоўскага]], [[Паўло Тычына|Паўло Тычыны]], [[Максім Рыльскі|М. Рыльскага]], [[Антанас Венцлава|А. Венцлавы]], [[Ян Судрабкалн|Я. Судрабкална]], [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], [[Юльюш Славацкі|Юльюша Славацкага]], [[Юльян Тувім|Юльяна Тувіма]], [[Уладыслаў Бранеўскі|У. Бранеўскага]], Р. Дабравольскага, [[Тадэвуш Ружэвіч|Т. Ружэвіча]], А. Германава і іншых.
== Узнагароды і званнізваньні ==
* [[Дзяржаўная прэмія СССР]] (1948) за зборнік паэзіі «Каб ведалі»
* [[Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы|Дзяржаўная прэмія БССР імя Янкі Купалы]] (1966) за зборнік «Мой хлеб надзённы»
* [[Ленінская прэмія]] (1978) за зборнік «Нарочанские сосны» ([[Масква]], 1977)
* [[Ганаровы грамадзянін Менску|Ганаровы грамадзянін гораду Менску]] (1987)
Узнагароджаны чатырма [[Ордэн Леніна|ордэнамі Леніна]], [[Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі|ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі]], [[Ордэн Чырвонага Сьцяга|Чырвонага Сьцяга]], двума [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга СССР|ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сьцяга]], [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] II ступені, [[Ордэн Дружбы народаў|Дружбы народаў]] і мэдалямі, а таксама [[Ордэн Адраджэньня Польшчы|афіцэрскім крыжам АдраджэнняАдраджэньня Польшчы]], ордэнамі Заслугі [[Польшча|ПНР]].
== УшанаваннеУшанаваньне памяці ==
* ІменемІмем Максіма Танка названыназваныя [[Беларускі дзяржаўны педагагічныпэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Беларускі дзяржаўны педагагічныпэдагагічны ўнівэрсытэт]] і вуліца ў [[МінскМенск]]у.
* Нацыянальны банк Беларусі 29 жніўня 2013 году ўвёў у абарачэннеабарачэньне памятныя манэты — «Максім Танк. 100 гадоў».
* У [[Мядзел]]е плянуецца ўзвядзеннеўзьвядзеньне [[Помнік Максіму Танку|помніка Танку]]. Конкурснае журы ўхваліла праект скульптараў Аляксандра Фінскага і [[Іван Міско|Івана Міско]], архітэктара Армэна Сардарава<ref name="Pomnik">[http://village.omniton.net/by/210/10/6001/ Так выглядае праект помніка Максіму Танку ў Мядзеле] // «[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
== Крыніцы ==
== Літаратура ==
* Мікуліч, Мікола Уладзіміравіч. Максім Танк : На скразняках стагоддзя. — Мн. : Мастацкая літаратура, 1999. — 255 с — ISBN 985-02-0361-7
* Мікуліч, Мікалай Уладзіміравіч. Паэзія рэчаіснасці : У свеце Максіма Танка / Мікола Мікуліч;Уклад. Г. В. Роліч. — Мн. : Маст. літ., 2001. — 126 с — ISBN 985-02-0537-7
* [[Вячаслаў Рагойша|Рагойша, В. П.]] Паэтыка Максіма Танка / [[Вячаслаў Рагойша|В. Рагойша]]; [пад рэд. М. Р. Ларчанкі]. — Мінск : Выд-ва БДУ імя У. І. Леніна, 1968. — 227 с.
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://vershy.ru/category/maksim-tank Вершы Максіма Танка]
* [http://library.mogilev.by/exhibition/virtual_exhibition_tank_title.html Магілёўская абласная бібліятэка]
* [http://news.tut.by/culture/167873.html Класікі без глянцу. Максім Танк — кароль прэферансу / Кастусь Лашкевіч, Максім Гайко/ Tut.by]
{{Старшыні ВС БССР}}
| 