Вусьце (Аршанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Гісторыя вёскі Вусьце налічвае шмат стагоддзяў. За 1,5 км на Поўнач ад сучаснай вёскі ва ўрочышчы Падгорыца (раней Гарадзец) знаходзіцца Вусьцянскае гарадзішча. Яно займае пляцоўку 50 х 40 метраўмэтраў. З боку поля мае дугападобны вал вышынёй каля 4 мэтраў, даўжынёй 18-20 мэтраў. 

Гарадзішча выявіў у 1929 годзе С. А. Дубінскі, абсьледвалі ў 1971 годзе Л. Д. Побаль, у 1981 г.годзе – М. І. Лашанкоў. У 1990-1991 гг. былі праведзеныя раскопкі. 

Культурны пласт больш 1 м., чорнага колеру. Выяўлены наслаеньні ІІ стагоддзя і ХІІ стагоддзяўстагоддзя, выразна падзеленыя пажарышчам. 

На гарадзішчы выяўлены жыльлёва-гаспадарчы комплекс з трох жылых пабудоў і разьмешчаных побач зь імі гаспадарчых ям і агнішчаў. Жытло № 1 слупавой канструкцыі разьмяшчалася на паўднёвым участку гарадзішча. Да яго паўночнай сьценкі прымыкалі дзьве жылыя пабудовы зрубна-слупавой канструкцыі. усеУсе тры пабудовы зьяўляліся наземнымі прамавугольнымі збудаваньнямі. Памеры пабудоў 3-3,6 х 3,8-4 м. У цэнтры жытла разьмяшчаліся каменныя агнішчы, збудаваныя ў ямах. Такія ж агнішчы разьмяшчаліся за 0,5 м. на поўнач ад жытлаў № 2, 1, 3. З усходу і захаду да жытлаў прымыкалі гаспадарчыя ямы. ТакаяТая ж схема забудовы была, відаць, і на паўночным участку. Сьляды пабудоў тут прасачыліся па рэштках агнішчаў аналягічнай вышэйапісанай канструкцыі. Наяўнасьць жыльлёва-гаспадарчых комплексаў на паўднёвым і паўночным участках гарадзішча дазваляе меркаваць, што яно належала абшчыне, якая складалася з трох-чатырох патрыярхальных сем’яў (да 50 чалавек), якія вялі самастойную гаспадарку.

Паводле педаньнямясцовай легенды, вёску заснавала княгіня Вольга: “''па Дняпры калісьці плыла княгіня Вольга і ў гэтай мясцовасьці сышла на бераг, каб адпачыць. Некалькі дружыньнікаў упадабалі гэтае месца і вырашылі тут застацца. Так і ўзьнікла вёска.''” Назва ж вёскі паводле таготой жжа паданьнялегенды тлумачыцца так: “''Калі княгіня Вольга плыла па Дняпры, ёй падалося, што яна бачыць мора, і яна загадала спыніцца ў вусьці Дняпра''”.<ref>Паданьне пра вёску Вусьце запісаў М.М. Дзятлоўскі паводле апавяданьня В.Г. Папковай, 1888 г.н., жыхаркі вёскі Яромкавічы.</ref>

З 1903 года пачынаюцца хваляваньні вусьцянскіх сялян. 16 верасьня 1903 года начальнік магілёўскага губернскага жандарскага праўленьня палкоўнік Палякоў даносіў у дэпартамэнт паліцыі: “''По заявлению местных землевладельцев, как, напр., гг. Чачкова, Курча, генерала Рейна и др., усиливаются волнения крестьян, особенно такая перемена в настроении крестьянских умов сказалась в конце истёкшего лета и выразилась более рельефно в убийстве полицейского урядника Якушевича''.” Вясной 1905 года пачаліся забастоўкі сельскагаспадарчых працоўных маёнтка Вусьце, спынілі працу і сяляне-падзёншчыкі. Да Курча было накіравана патрабаваньне ўсталяваць 10-гадзінны працоўны дзень, павялічыць заробак падзёншчыкам да 50-75 капеек у дзень і сталым працаўнікам – на 2 рублі ў месяц, завесьці разьліковыя кніжкі, адмяніць урочную сыстэму работ, ветліва абыходзіцца зьз працаўнікамі і інш.<ref>Гарбкоў А. Сялянскі рух на Аршаншчыне ў 1905-1907 гадах // Ленінскі прызыў,  23 сьнежня 1965 года.</ref>

Саўгас “Вусьце” напярэдадні вайны ўяўляў сабой гаспадарку сьвінаводчай скіраванасьці з параўнальна невялікай зямельнай плошчай – каля 900 га ворыва. Натуральна, кармавых засеваў не было. Ураджайнасьць зерневых не перавышала 7-8 цэнтнераў з гектару. У гэты час саўгас узначальвалі Фінкевіч (з 15 кастрычніка 1939 года), Лёшын (з 26 кастрычніка 1939 года), Нясьцюк, Місюля.<ref>Экспериментальная база «Устье» (сост. П.М. Шкель, Ф.Х. Легченко), Мн., 1973</ref>