Люблін: розьніца паміж вэрсіямі

| Назва = Люблін

|Назва Няпэўнаяў назвародным склоне = =Любліну

|Герб Краіны = ПольшчыPOL Lublin COA 1.svg

|Сьцяг Герб = POL Lublin COA 1flag.svg

|Гімн Сьцяг = POL Lublin flag.svg =

|Дата Гімнзаснаваньня = =

| Першыя згадкі = [[1198]]

| ГорадСтатус з =

| Магдэбурскае права =

|Былая назва Былыя назвы =

| БылаяМясцовая назва =

|Крыніца Сельсавет плошчы =

|Вышыня Пасялковы савет =

|Унутраны Кіраўнікпадзел = =

|Год Плошча падліку колькасьці = 147,5

|Тэндэнцыя Колькасьцьколькасьці насельніцтва = 354 967

| Год падлікуКолькасьць насельніцтва аглямэрацыі = =

|Колькасьць двароў Аўтамабільны код =

|Паштовыя індэксы Апісаньне выявы = 20-001 да 20-999

|Тэлефонны код Шырата паўшар'е = паўночнае+(48) 81

|TERYT Шырата хвілінаў = 14

|Выява Шырата сэкундаў = 53Collage of views of Lublin.jpg

|Апісаньне выявы Даўгата паўшар'е = усходняе

| ДаўгатаШырата градусаў = 2251

| ДаўгатаШырата хвілінаў = 3414

| ДаўгатаШырата сэкундаў = 1353

|Даўгата Commons сэкундаў = Category:Lublin13

|Пазыцыя Сайт подпісу на мапе = http://www.um.lublin.pl/

Люблін знаходзіцца ў паўночнай частцы [[Люблінскае ўзвышша|Люблінскага ўзвышша]]. Праз горад працякае рака [[Быстшыца (прыток Вяпра)|Быстрыца]] (''Bystrzyca'') — левы прыток [[Вепш|Вяпша]]. Сярэдняя тэмпэратура паветра ў студзені складае −5 °C, у ліпені +18,5 °C. Колькасьць ападкаў не перавышае 600 мм. У межах гораду знаходзяцца тры лесы: найвялікшы — ''Las Dąbrowa'' (закладзены каля збудаванага ў [[1974]] годзе штучнага вадасховішча — [[Зэмбарыцкая Бухта|Зэмбарыцкай Бухты]] (''Zalew Zemborzycki'')), ''Stary Gaj'' і ''Las Prawiedniki''. Таксама Люблін багаты на паркі. СтарэйшыНайстарэйшы зь іх — Саксонскі парк (''Ogród Saski'') знаходзіцца ў самым цэнтры гораду і паўстаў у [[1837]] годзе. Парк Бранавіцкіх (''Park Bronowicki'') трошкі саступае яму па веку. Цяпер, на жаль, ён занядбаны. Пасьля ІІ сусьветнай вайны на балоцістай тэрыторыі каля Быстрыцы быў створаны Народны Паркпарк (''Park Ludowy'').

У цэнтры гораду знаходзяцца два найстарэйшыя раёны Любліна — ''Stare Miasto'', ''Śródmieście'' (у асноўным турыстычныя, гандлёвыя і паслуговыя функцыі), ''Wieniawa'' і ''Czwartek'' (жылыя функцыі). Наўкола ад цэнтру разрасьліся новыя раёны, у асноўным пабудаваныя ў [[1945]]—[[1989]]1945—1989 гадах — на поўначы адныя з найвялікшых — ''Czechów'' і ''Kalinowszczyzna'', на поўдні — ''Czuby'', ''Osiedle Nałkowskich'' (у непасрэднай блізасьці ад [[Зэмбарыцкая Бухта|Зэмбарыцкай Бухты]]) і раён ''Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej'' (Люблінскі жыльлёвы каапэратыў), на ўсходзе — ''Tatary'' і ''Bronowice''. Найдалей ад цэнтру на ўсход высунуты раён ''Felin''. Акрамя жылых дамоў, там знаходзяцца частка будынкаў [[Сельскагаспадарчая акадэмія ў Любліне|Сельскагаспадарчай Акадэміі]] (''Akademia Rolnicza'') і жывёлагадоўчая база навучальнай установы.

Кампактна забудаваны абшар Студэнцкага Гарадкагарадку [[Унівэрсытэт імя Марыі Складоўскай-Кюры|УнівэрсытэтуЎнівэрсытэту імя Марыі Складоўскай-Кюры]] (''Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej — UMCS '') разам з прылеглымі тэрыторыямі іншых Люблінскіх ВНУ ([[Каталіцкі Люблінскі ўнівэрсытэт|Каталіцкага Люблінскага ўнівэрсытэтаўнівэрсытэту]] (''Katolicki Uniwersytet Lubelski — KUL'') i [[Сельскагаспадарчая акадэмія ў Любліне|Сельскагаспадарчай Акадэмііакадэміі]]. Кілямэтар далей знаходзіцца гарадок [[Люблінская Палітэхніка|Палітэхнікі]]).

Насельніцтва Любліна складае 354 тысячы чалавек (жанчын — 190 тысяч, мужчын — 167 тысяч). Трэба адзначыць, што вялікую групу насельнікаў складюць прыежджыя студэнты, якія не залічаны да папуляцыі Любліна. Згодна розных падлікаў, падчас навучальнага году іх лічбаколькасьць складае каля 95 тысяч.

У [[2006]] годзе ўзровень беспрацоўя ў Любліне раўняўся 10,8% (што зьяўляецца менш, чым у папярэдніх гадах).

Люблін таксама зьяўляецца важным вузлом аўтобуснай камунікацыі. У горадзе знаходзяцца два аўтавакзалы: ''Dworzec Główny'' (Галоўны Аўтавакзалаўтавакзал) каля замка (у цэнтры гораду), а таксама ''Dworzec Południowy'' (Паўднёвы Аўтавакзалаўтавакзал), які знаходзіцца насупраць Галоўнага чыгуначнага Вакзалавакзала. Але большасьць аўтобусаў ад’яжджае з Галоўнага Аўтавакзалааўтавакзала — Паўдёвы Аўтавакзалаўтавакзал кантралюе адзінкі маршутаў да [[Сьвіднік]]у і да іншых невялічкіх гарадоў на поўдні [[Люблінскае ваяводзтва|Люблінскага ваяводзтва]]. Аўтобуснае злучэньне абслугоўваецца праз ''PKS'' (''Państwowa Komunikacja Samochodowa'' — Дзяржаўны Аўтамабільныаўтамабільны Транспарттранспарт), ''Transped'', ''Polski Express'', а таксама прыватныя фірмы.

Люблін першы раз узгадваецца ў [[1198]] годзе.

Настарэйшы люблінскі касьцёл у гонар [[Арханёл Міхаіл|Арханёла Міхаіла]] згодна легендзе быў пабудаваны ў [[1282]] годзе князем [[Лешак Чорны|Лешакам Чорным]], які вяртаўся пасьля пераможнага паходу на [[яцьвягі|яцьвягаў]]. Касьцёл разабраны ў [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]].

[[Магдэбурскае права]] атрымана падчас панаваньня [[Уладзіслаў I Лакаток|Ўладзіслава Лакатка]] [[15 жніўня]] [[1317]] году. У [[1341]] годзе [[Казімір III Вялікі]] атрымаў пад Люблінам перамогу над [[татары|татарамі]], а год пазьней выдаў гораду чарговае права — рэгуляцыйнае, згодна якому Люблін атачылі мурамі.

У [[1474]] годзе [[Казімір Ягелончык|Казімер IV Ягелончык]] прызначыў Люблін сталіцай новастворанага Люблінскага выяводзтва, вылучанага з Сандамерскага ваяводзтва. У [[XV стагодзьдзе|XV]]—[[XVI стагодзьдзе|XVI]] стст. горад перажывае росквіт дзякуючы гандёвым шляхам з [[Чорнае мора|Чорнага мора]] ў заходнюю Эўропу. У [[1569]] годзе ў Любліне падпісана знакамітая [[Люблінская унія]].

У [[XVI стагодзьдзе|XVI]] і [[XVII стагодзьдзе|XVII]] стст. Люблін зьяўляўся адным з галоўных цэнтраў [[Рэфармацыя|рэфармацыі]]. Тут дзейнічала вялікая суполка [[польскае брацтва|польскага брацтва]] (''Bracia polscy''). Таксама ў Любліне існаваў [[кальвінізм|кальвінскі]] збор. У горадзе ў [[XVI стагодзьдзе|XVI]] ст. ужо працавала габрэйская друкарня, недзе ад [[1630]] — польская друкарня, а ад [[1687]] езуіцкая друкарня.

[[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] — цяжкі этап у гісторыі Любліна. На хвалі агульнапольскіх міжнацыянальных і гаспадарчых канфлікаў занепадаюць знакамітыя люблінскія кірмашы. У [[1630]] годзе горад пакутвае ад эпідэміі [[чума|чумы]], якая забрала жыцьці 5 тыс. чалавек. Пасьля вайны з [[Казак|казакамі]] ([[1648]]—[[1650]]1648—1650) горад пакідае большасьць купцоў з Эўропы. У [[1655]] годзе Люблін спусташае расейска-казацкае войска, асабліва моцна пацярпелі габрэі. У [[1656]] годзе горад рабуюць швэды, зьнішчая будынкі і насельніцтва.

Ад [[1686]] году пачынаецца традыцыя Люблінскага Хэйнала (''Hejnał Miasta Lublina'').

Пачатак [[XVIIІ стагодзьдзе|XVIIІ ст.]] прыносіць новыя зьнішчэньні падчас [[Паўночная вайна|Паўночнай вайны]]. У [[1703]] годзе [[Аўгуст Моцны|Аўгуст II]] надае гораду прывілей, які параўноўвае Люблін у правах з [[Кракаў|Кракавам]]. Пасьля войнаў горад нарэшце паступова разбудоўваецца (у асноўным магнацкія сядзібы і касьцёлы). Афармляецца аблічча сёньняшняга ''Krakowskiego Przedmieścia'' (Кракаўскага Прадмесьцяпрадмесьця) і ''Litewskiego'' (Літоўскага) пляцу, але горад усё яшчэ выглядае досыць убога. Падчас польскай эпохі Асьветніцтва ([[1780]]) паўстае фундацыя «Boni Ordinis», якая сваёй дзейнасьцю прыводзціь да рэстаўрацыі гарадзкіх камяніц і выбрукаваньня вуліц, а таксама аднаўленьня ратушы.

У [[1788]] годзе, пасьля стогадовага перапынку, адраджаецца пратэстанцкі рух, праяўленьнем якога было будаўніцтва касьцела сьв. Троіцы (''św. Trójcy''), які існуе і сёньня.

Пасьля абвяшчэньня Канстытуцыі 3 траўня, Люблін абраў сваяго першага прэзыдэнта — Тэадора Груэля-Грэцца (''Teodora Gruell-Gretza''), які шмат зрабіў для разьвіцьця горадагораду. У 1792 годзе па загаду імпэратрыцы [[Кацярына II|Кацярыны II]] Люблін заняло расейскае войска, чым скончыла нядоўгі пэрыяд росквіту.

Згодна трэцяму падзелу Рэчы Паспалітай у [[1795]] годзе горад перайшоў да [[Аўстрыя|Аўстрыі]].

У [[1809]] г. годзе Люблін быў далучаны да [[Варшаўскае Княства|Варшаўскага Княства]]. У [[1815]] годзе апынуўся ў складзе [[Царства Польскае|Царства Польскага]] пад [[Расея|расейскай]] уладай, у [[1837]] годзе Люблін — сталіца губэрні.

Насельніцтва горадагораду ў [[1873]] годзк складала 28,9 тыс., а ў [[1897]] г. узраслогодзе ўзрасло да 50,2 тыс. У [[1877]] годзе пабудавана першае чыгуначнае злучэньне. Падчас [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] пасьляе расейскага адступленьня горад займуюць [[Нямеччына|нямецкія]] і [[Аўстра-Вугоршчына|аўстра-вугорскія]] войскі. Такім чынам, улетку [[1915]] году канчаткова скончваецца пэрыяд расейскае ўлады ў Любліне.

У [[1918]] г. годзе закладзены [[Каталіцкі Люблінскі Ўнівэрсытэт]] (''Katolicki Uniwersytet Lubelski — KUL''). Ад лістапада [[1918]] году горад зноў знаходзіцца ў складзе незалешнай Польшчы, ізноў становіцца сталіцай ваявводзтва. У [[1939]] годзе налічвае 120 тыс. жыхароў. Ад верасьня [[1939]] да ліпеня [[1944]] году Люблін пад нямецкай акупацыяй. Нацысты стварылі тут [[канцэнтрацыйны лягер]] — [[Майданэк]] (''Majdanek''), а таксама габрэйскае гета. Падчас [[Галакост|Галакосту]]у загінула каля 40 тыс. люблінскіх габрэяў, якія ў [[1939]] годзе складалі больш за 1/3 насельніцтва горадагораду. Таксама зьнікла цэлае г. зв. Miasto Żydowskie (''Габрэйскі Горад''), комплекс будынкаў вакол замка, гэта значыць — 3/4 старамейскай забудовы і цэлы раён ''Wieniawa'', у якім збольшага жылі габрэі. Ад 23 ліпеня 1944 году Люблін 164 дні выконваў ролю сталіцы камуністычнай Польшчы.

У пэрыяд [[Польская Народная Рэспубліка|Польскай Народнай Рэспублікі]] адбывалася імклівае разьвіцьцё Любліна. У [[1944]] годзе паўстае [[Унівэрсытэт імя Марыі Складоўскай-Кюры]] (''Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej — UMCS ''). Пабудаваны шэраг прадпрыемстваў, напрыклад — Фабрыка Грузавыхгрузавых Аўтамабіляўаўтамабіляў (''Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie — FSC Lublin'') і фабрыка гелікоптараў (''WSK PZL Świdnik'') у суседнім [[Сьвіднік]]у . Да [[1989]] году насельніцтва горадагораду ўзрасло больш чым у тры разы ў параўнаньнюпараўнаньні з [[1939]] годам.

У ліпені [[1980]] году ў Любліне і [[Сьвіднік]]у адбываліся першыя вялікія страйкі рабочых, зьвязнаныя зь дзейнасьцю «[[Салідарнасьць (прафзьвяз)|Салідарнасьці]]».

Ад [[2001]] году ў Любліна ёсьць свой ''блізьнячы горад'' — вёска Люблін у штаце [[Вісконсін]].

[[Катэгорыя:ГарадыЛюблін| Люблінскага ваяводзтва]]