Фіджы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне
афармленьне
Радок 1:
{{Краіна |
|Назва = Фіджы |
|НазваЎРоднымСклоне = Фіджы |
|НазваНаДзяржаўнайМове = Matanitu ko Viti<br />फ़िजी<br />Republic of the Fiji |
|Сьцяг = Flag of Fiji.svg |
|Герб = Coat of arms of Fiji.png |
|НацыянальныДэвіз = Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui |
|Месцазнаходжаньне = LocationFiji.png |
|АфіцыйнаяМова = [[Фіджыйская мова|фіджыйская]], [[гіндзі]], [[ангельская мова|ангельская]] |
|Сталіца = [[Сува]] |
|НайбуйнейшыГорад = Сува |
|ТыпУраду = [[Прэзыдэнцкая рэспубліка]] |
|ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт Фіджы|Прэзыдэнт]]<br />[[Прэм'ерПрэм’ер-міністар Фіджы|Прэм’ер-міністар]] |
|ІмёныКіраўнікоў = [[ЭпэліДжордж НайлатыкаўКонрат]]<br />[[Фрэнк Байнімарама]] |
|Плошча = 18 274 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 155 |
|АдсотакВады = нязначны |
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 156 |
|Насельніцтва = 849 000 |
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 46,4 |
|ГодАцэнкіСУП = 2008 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 155 |
|СУП = $3,678 млрд |
|СУПНаДушуНасельніцтва = $4196 |
|Валюта = [[Фіджыйскі даляр]] |
|КодВалюты = FJD |
|ЧасавыПас = |
|ЧасРозьніцаUTC = +12 |
|ЧасавыПасУлетку = |
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +13 |
|НезалежнасьцьПадзеі = — ад [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] |
|НезалежнасьцьДаты = <br />[[10 кастрычніка]] [[1970]] году |
|ДзяржаўныГімн = God Bless Fiji |
|АўтамабільныЗнак = FJI |
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = fj |
|ТэлефонныКод = +679 |
|Дадаткі = [[Файл:Fiji map.png|цэнтар|280пкс|Мапа Фіджы]]
}}
'''Фі́джы''', '''Рэспу́бліка Фі́джы''' ([[фіджыйская мова|па-фіджыйску]]: ''Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti'', на [[гіндзі]] і [[урду]]: फ़िजी) — дзяржава разьмешчаная на [[архіпэляг]]у ў паўднёвай частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], на ўсход ад [[Вануату]], на захад ад [[Тонга]] і на поўдні ад [[Тувалу]].
 
== Гісторыя ==
Першыя людзі прыбылі на Фіджы з [[Паўднёва-Ўсходняя Азія|Паўднёва-Ўсходняе Азіі]] задоўга да таго, як выспыастравы былі вынайдзеныя эўрапейскімі дасьледнікамі ў [[17 стагодзьдзе|17 стагодзьдзі]]. Сталыя эўрапейскія пасяленцы зьявіліся на выспахастравах толькі ў [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзі]]. ВыспыАстравы сталі брытанскай калёніяй у [[1874]] годзе.
 
У [[1970]] годзе Фіджы атрымалі незалежнасьць. Дэмакратычнае кіраваньне было перарванае двума вайсковым пераваротамі ў [[1987]] годзе. Іх падставай стала незадаволенасьць урадам, у якім дамінавалі прадстаўнікі індыйскай супольнасьці.
 
[[Канстытуцыя]] [[1990]] году гарантавала фіджыйскай супольнасьці кантроль над Фіджы, але прывяла да моцнай эміграцыі індыйцаў; спад насельніцтва выклікаў эканамічныя цяжкасьці, але мэлянэзійцы сталіся найбольшай складовай часткай насельніцтва. Папраўкі [[1997]] году зрабілі Канстытуцыю больш раўнапраўнай. Вольныя і мірныя выбары [[1999]] году прывялі да таго, што ва ўрадзе дамінуюць інда-фіджыйцы. Праз год ён быў зрынуты ў выніку перавароту, узначаленага Джорджам Спэйтам, вядомым фіджыйскім нацыяналістам. Да канца [[2000]] году дэмакратыя была адноўленая, і Ляйсэнія Нгарасэ, які ўзначальваў часовы ўрад, быў абраны прэм’ер-міністрам.
 
== Палітыка ==
=== Унутраная палітыка ===
Главой дзяржавы зьяўляецца прэзыдэнт, які абіраецца Вялікай Радай Правадыроў на пяцігадовы тэрмін. Хоць яго роля хутчэй намінальная, прэзыдэнт валодае вызначанай уладай, але яна можа быць ужытая толькі ў выпадку нацыянальнага крызысукрызісу. Ён таксама зьяўляецца галоўнакамандуючым узброеных сіл Фіджы.
 
Прэзыдэнт фармальна прызначае прэм’ер-міністра, які павінен атрымаць падтрымку большасьці ў Палаце Прадстаўнікоў. На практыцы гэта азначае, што лідэр найбуйнейшай палітычнай партыі або кааліцыі звычайна становіцца прэм’ер-міністрам, робячы ролю прэзыдэнта ў прызначэньні фармальнасьцю. Аднак часам парлямэнт ня можа прыйсьці да згоды з-за раздробленасьці. У такіх выпадках прэзыдэнт бярэ на сябе ролю арбітра і, пасьля абмеркаваньня з усімі палітычнымі фракцыямі, павінен прызначыць прэм’ер-міністрам чалавека, які па яго меркаваньні будзе прыняты большасьцю чальцоў Палаты Прадстаўнікоў. Пры прызначэньні прэм’ер-міністра прэзыдэнт фармальна прызначае [[Кабінэт Міністраў]] зь дзесяці — дваццаці пяці міністраў, якія ёсьць выканаўчай ўладай Фіджы. У адпаведнасьці з Канстытуцыяй Кабінэт павінен адлюстроўваць палітычны склад Палаты Прадстаўнікоў — кожная партыя з больш за 8 месцамі ў Палаце атрымоўвае месца ў Кабінэце прапарцыянальна колькасьці месцаў. На практыцы, аднак, гэтае правіла ніколі строга не ўжывалася. Таксама існуе Прэзыдэнцкая Рада, які дае парады прэзыдэнту па пытаньнях дзяржаўнай важнасьці і Вялікая Рада Правадыроў, што складаецца з самых уплывовых племянных лідэраў.
Радок 70:
Фіджы, багатыя лясамі, [[мінэрал]]амі і рыбнымі рэсурсамі, зьяўляецца адной з самых разьвітых эканомік выспаў у Ціхім акіяне. Пры гэтым захоўваецца вялікая ўдзельная вага натуральнай гаспадаркі. Структура землекарыстаньня (паводле зьвестак 1993 году): ворныя землі (10%), пасеўныя землі (4%), пашы (10%), лясы (65%), іншыя (11%). На выспах шматлікія прыродныя рэзэрваты.
 
Экспарт [[цукар|цукру]] і разьвіваючаяся індустрыя [[турызм]]у з штогадовымі 500 000 турыстаў зьяўляюцца асноўнымі крыніцамі валюты. Перапрацоўка цукру складае траціну ўсёй індустрыі краіны. Доўгатэрміновыя праблемы ўключаюць у сябе нізкі ўзровень інвэстыцыяў і няўпэўненасьць у правах уласнасьці. Палітычная нестабільнасьць на Фіджы аказала сур’ёзны ўплыў на эканоміку, якая зьнізілася на 2,8% у [[2000]] годзе і вырасла ўсяго толькі на 1% у [[2001]] годзе. Аднак, турыстычны сэктар адрадзіўся хутка і ўжо ў [[2002]] годзе дасягнуў дапераваротнага ўзроўню, што прывяло да ўмеранага эканамічнага адраджэньня. Здольнасьць ураду кіраваць бюджэтам, дэфіцыт якога склаў 6% у [[2002]] годзе, залежыць ад вяртаньня палітычнай стабільнасьці і ўпэўненасьці інвэстараў.
 
== Дэмаграфія ==
Радок 88:
 
У дадатак да трох афіцыйных на Фіджах гавораць на шматлікіх іншых мовах. Некаторыя фіджыйскія дыялекты, асабліва на захадзе краіны, прыкметна адрозьніваюцца ад афіцыйнага стандартнага Баў і напэўна лічыліся б асобнымі мовамі пры наяўнасьці вызначанай граматыкі або літаратуры. Акрамя індыйскай мовы, шматлікія інда-фіджыйцы гавораць на [[тамільская мова|тамільскай мове]], некаторыя невялікія суполкі гавораць на [[біхарская мова|біхарскай мове]], [[бэнгальская мова|бэнгальскай мове]] і іншых мовах. На высьпе Ратума выкарыстоўваецца ратуманская мова, якая належыць да палінэзійскіх моваў.
 
== Спорт ==
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
{{Партал|Аўстралія}}
{{Commons|Category:Fiji|выгляд=міні}}
 
{{Краіны Акіяніі}}