Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
– выдалены файл
Радок 3:
Лік '''π''' (прамаўляецца «'''пі'''») — [[матэматычная канстанта]], абазначэньне дзелі даўжыні [[акружына|акружыны]] на яе дыямэтар. Пазначаецца літарай [[грэцкі альфабэт|грэцкага альфабэту]] «[[пі (літара)|пі]]».
 
Лік <math>\pi</math> упершыню паўстаў ўу [[геамэтрыя|геамэтрыі]] як дзеля даўжыні акружыны на як дыямэтар, аднак ён зьяўляецца і ў іншых абласьцях [[матэматыка|матэматыкі]]. Лік <math>\pi</math> [[ірацыянальны лік|ірацыянальны]] і [[трансцэндэнтны лік|трансцэндэнтны]].
 
Упершыню пазначэньнем гэтага ліку грэцкай літарай <math>\pi</math> скарыстаўся брытанскі матэматык [[Ўільям ДжонсДжонз]] у [[1706]] годзе, а агульнапрынятым ён стаў пасьля працаў [[Леанард Ойлер|Леанарда Ойлера]] уў 1737 годзе.<ref name="collier">Comanor, Milton; Ralph P. Boas (1976). "Pi". In William D. Halsey. Collier's Encyclopedia. 19. New York: Macmillan Educational Corporation. pp. 21–22.</ref><ref>Ben-Menahem, Ari. ''Historical Encyclopedia of Natural and Mathematical Sciences'' (2009): "Jones was first to use π for the ratio (perimeter/diameter) of a circle, in 1706."</ref> Гэтае пазначэнне паходзіць ад пачатковай літары грэцкіх словаў {{мова-grc|περιφέρεια}} — акружына, пэрыфэрыя і {{мова-grc|περίμετρος}} — пэрымэтар.
 
== Ацэнкі ==
Радок 14:
* <math>\frac{377}{120}</math> (пададзена ў кнізе індыйскага мысьляра і астранома [[Ар'ябхата|Ар'ябхаты]] ў [[5 стагодзьдзе|5 стагодзьдзі]])
* <math>\frac{355}{113}</math> (ацэнка прыпісваецца сучасьніку Ар'ябхаты старажытнакітайскаму астраному [[Цзу чун-цжы]])
 
 
== Уласьцівасьці ==
Радок 53 ⟶ 52:
: <math>\frac{1}{\pi} = 12 \sum^\infty_{k=0} \frac{(-1)^k (6k)! (13591409 + 545140134k)}{(3k)!(k!)^3 \, 640320^{3k + 3/2}}</math>
 
У [[1997]] годзе Дэйвід Х. Бэйлі, Пітэр Боруэйн і Сайман ПлуффПлуф вынайшлі <ref>http://www.lacim.uqam.ca/%7Eplouffe/articles/BaileyBorweinPlouffe.pdf</ref> спосаб хуткага вылічэньня адвольнай [[двайковая сыстэма зьлічэньня|двайковай]] лічбы ліку <math>\pi</math> без вылічэньня папярэдніх лічбаў, заснаваны на формуле
 
: <math>\pi = \sum_{i=0}^{\infty}\frac{1}{16^i}\left(\frac{4}{8i+1}-\frac{2}{8i+4}-\frac{1}{8i+5}-\frac{1}{8i+6}\right)
</math>
 
== Дадатковыя зьвесткі ==
== Цікавыя факты ==
* Сусьветны рэкорд па запамінаньні знакаў ліку <math>\pi</math> пасьля коскі належыць кітайцу Лю Чаа, які ў 2006 годзе на працягу 24 гадзінаў і 4 хвілінаў узнавіў 67 890 знакаў пасьля коскі без памылкі.<ref>[http://www.newsgd.com/culture/peopleandlife/200611280032.htm Chinese student breaks Guiness record by reciting 67,890 digits of pi]</ref><ref>[http://www.pi-world-ranking-list.com/lists/details/luchaointerview.html Interview with Mr. Chao Lu]</ref> У тым жа 2006 годзе японец Акіра Харагучы (Akira Haraguchi) заявіў, што запомніў лік <math>\pi</math> да 100-тысячнага знаку пасьля коскі,<ref>[http://search.japantimes.co.jp/print/fl20061217x1.html How can anyone remember 100,000 numbers?] — The Japan Times, 17.12.2006.</ref> аднак праверыць гэта афіцыйна не атрымалася.<ref>[http://www.pi-world-ranking-list.com/news/index.html Pi World Ranking List]</ref>
 
Радок 65 ⟶ 64:
* Яшчэ адной датай, звязанай зь лікам Пі, зьяўляецца [[22 ліпеня]], якое завецца «Днём набліжанага ліку Пі» ({{мова-en|Pi Approximation Day}}), бо ў эўрапейскім фармаце дат гэты дзень запісваецца як 22/7, а значэньне гэтага дробу зьяўляецца набліжаным значэньнем ліку Пі.
 
[[Файл:Pi monumentum.jpg|міні|Помнік ліку «пі» на прыступках перад будынкам Музэя мастацтваў у [[Сіетл]]е]]
* У штаце [[Індыяна]] (ЗША) у 1897 годзе быў выпушчаны біль (гл. [[:en:Indiana Pi Bill]]), які на заканадаўчым узроўні ўсталёўваў значэньне ліку Пі, роўным 3,2.<ref>[http://www.agecon.purdue.edu/crd/Localgov/Second%20Level%20pages/indiana_pi_bill.htm The Indiana Pi Bill, 1897] {{ref-en}}</ref> Гэты біль ня стаў законам, дзякуючы своечасоваму ўмяшальніцтву прафэсара [[унівэрсытэт Пэрдзью|ўнівэрсытэта Пэрдзью]], які прысутнічаў на заканадаўчым паседжаньні штату падчас разгледжаньня гэтага закону.
* Цяпер лік <math>\pi</math> вылічаны да 5 трыльёнаў знакаў пасьля коскі.<ref>[http://www.numberworld.org/misc_runs/pi-5t/announce_en.html 5 Trillion Digits of Pi - New World Record]{{ref-en}}</ref>
Радок 74 ⟶ 72:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Pi|выгляд=міні}}
* [http://zenwerx.com/pi.php Лік <math>\pi</math> з дакладнасьцю да 4 мільёнаў знакаў пасьля коскі]
* [http://3.141592653589793238462643383279502884197169399375105820974944592.com/index1.html Лік <math>\pi</math> з дакладнасьцю да мільёну знакаў пасьля коскі]
* [http://arbuz.uz/x_pi.html Зона ПІ на Кавуне]
* А.У. Жукаў, [http://www.mccme.ru/mmmf-lectures/books/books/book.18.pdf «Пра лік π»]. М.: МЦМНО, 2002 г., 32 з. {{ISBN |5-94057-030-5}}
 
[[Катэгорыя:Матэматычныя канстанты]]
[[Катэгорыя:Пі| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]