Беларуская міталёгія: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў
д артаграфія, афармленьне
Радок 1:
{{Артаграфія}}
[[ВыяваФайл:Цмок.jpg|thumbміні|Left|300px300пкс|Балотны цмок, карціна сучаснага беларускага мастака]]
'''Белару́ская міталё́гіяміталёгія''' — комплекс вераваньняў насельніцтва [[Беларусь|Беларусі]]. Уключае сыстэму [[Язычніцтва|дахрысьціянскіх]] мітаў (аб якой амаль не засталося крыніц), а таксама «[[народная біблія]]» — апакрыфічныя народныя ўляўленьні пра [[Хрысьціянства|хрысьціянскага]] [[Бог]]а, інтэрпрэтацыі розных [[Біблія|біблейскіх]] падзеяў і персанажаўпэрсанажаў. Пры гэтым сюжэтная аснова Народнай Бібліі з большасьці язычніцкая, персанажампэрсанажам Бога, [[Д’ябал|Д’ябла]], [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] ў ранейшых версіяхвэрсіях маглі адпавядаць постаці паганскіх багохбагоў. Сьвятыя ([[Юрай]], Пятро, Ільля) ўу гэтых сюжэтах кіруюць прыроднымі зьявамі і па сваіх функцыях, атрыбутыцы фактычна адпавядаюць пэўным дахрысьціянскім божышчам. Сёньня тэма беларускай міталёгіі вельмі мала вывучаная, цікавасьць да яе фарміруеццафармуецца, яна кладзецца ў аснову мастацкіх твораў («[[Аб багох крывіцкіх сказы]]» [[Сяргей Хмара|Сяргея Хмары]] і іншіншыя), але гэты працэс ідзе пакуль што вельмі павольна.
 
== Праблема крыніц ==
У адрозьненьніадрозьненьне ад [[Старажытнагрэцкая міталёгія|грэцкай]], [[Эгіпецкая міталёгія|эгіпецкай]], [[Шумера-акадская міталёгія|шумерскай]] міталёгій, беларуская не пакінула аб сабе ніякіх рэлігійных тэкстаў, ніякіх пісьмовых зьвестак ад асобы людзей, якія ў яе верылі. Акрамя таго, амаль не захавалася і [[Артэфакт|артэфактаў]], што можа сведчыць, па-першае, аб вялікшай нецярпімасьці, з якой тутэйшыя князі і [[царква]] ставіліся да паганскіх вераваньняў, па-другое, аб шкодным уплыве шматлікіх войнаў. Усе наяўныя сёньня зьвесткі пачэрпнутыя з хрысціянскіх павучэньняў супраць язычніцтва, з тэкстаў іншаземных гісторыкаў ([[Пракопій Кесарыйскі]]), а таксама з дасьледаваньняў [[Фальклярыстыка|фальклярыстаў]] і [[Этнаграфія|этнографаў]] ХІХ-ХХ стст. Болей за тое, верыфікацыя многіх крыніц складаная. Фальклярыст [[Павал Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]] быў вядомы сваім легкадумным стаўленьнем да міталёгіі, ён беспадстаўна вылучаў імёны багох з народных прыказак, дыялектных словаў, песень. Этнаграфічныя дасьледаваньні [[М.С. Кацар]]а і У. Васілевіча таксама крытыкаваліся за магчымую неаб’ектыўнасьць. Матэрыялам дзеля фальклярыстаў былі народныя песьні, [[Беларускія народныя казкі|казкі]], вышыўкі адзеньня, [[Загадка|загадкі]] і інш.
 
== Карціна сьвету ў беларускай міталёгіі ==
Радок 31:
Боскі статус спрэчны, мог быць духам вясны, каханьня, цеплыні. Яго імя ў старажытных крыніцах адсутнічае, вобраз цалкам адноўлены па матэрыялах фалькларыстаў і этнографаў. Пазней у народным кульце сьвятых яму адпавядалі па функцыях сьвяты Юрай, а таксама, верагодна, Пятро.
 
=== [[Яшчар, (бог)|Яшчар]] ===
Божышча ніжэйшага сьвету, магчыма меў зьмяіныя рысы. Як мяркуецца, упершыню згаданы ў [[Польшча|польскіх]] крыніцах ХV ст. пад імем Iаsse, Iesse<ref>Moszynski К. Kultura ludowa Slowian, § 475, s. 585.</ref> (скарочаная форма — jaze — «змей»)<ref>[http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000031/st007.shtml Рыбаков Б. А. Язычество древних славян. Часть третья. Истоки славянской мифологии]</ref>.
 
=== [[Мара, (багіня)|Мара]] ===
Верагодна, багіня сьмерці. Назва гораду Мар’іна Горка можа паходзіць ад прыгорка, які быў калісьці культавым аб’ектам багіні Мары.
 
Радок 55:
* Веснавыя песні / Уклад. Г. А. Барташэвіч, Л. М. Салавей, В. І. Ялатаў. Мн., 1979.
* Васілевіч У. Зямная дарога ў Вырай. Беларускія народныя прыкметы і павер’і. — Мінск : Беларусь, 2010.- 717 с : іл.
* [[Ігар Рыгоравіч Вуглік|''Вуглік, І. Р.'']] Міфалогія беларусаў : навучальна-метадычны дапаможнік / І. Р. Вуглік. — Мінск : Сучасныя веды, 2005. — 151 с.
* Казакова, І. В. Беларускі фальклор: вучэбны дапаможнік/ І. В. Казакова. — Мінск: выдав. Цэнтр БДУ, 2007. — С.10-25
* Кацар М. С. Беларускі арнамент. Ткацтва, вышыука / пер. з рус. мовы, літ. апрац. і навук. рэд. Я. М. Сахута. — 2-е выд. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2009. — 223 с.: іл.
Радок 67:
* Санько, С. Беларуская міфалогія: Энцыклапедычны слоўнік / С. Санько, І. Клімовіч. — Мінск: Беларусь, 2006. — 599 с
 
[[Катэгорыя:Беларуская міталёгія| ]]