Вікіпэдыя

Эдгар Алан По: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
афармленьне
Радок 1:
{{Пісьменьнік
| Імя = Эдгар Алан По
| Арыгінал імя = {{мова-en|}}Edgar Allan Poe
| ЖанчынаПартрэт = Edgar Allan Poe 2.jpg
|Памер Партрэт = Edgar Allan Poe 2.jpg240px
| Памер Апісаньне = 240px
| Імя пры нараджэньні =▼
| Апісаньне =
|Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|19|1|1809}}
▲| Імя пры нараджэньні =
|Месца нараджэньня = [[Бостан]]
| Псэўданімы =▼
|Дата сьмерці = {{Памёр|7|10|1849|гадоў=40}}
| Грамадзянства =
|Месца сьмерці = [[Балтымар]]
| Род дзейнасьці = [[паэт]], празаік, [[эсэ]]іст, [[літаратурная крытыка|літаратурны крытык]]▼
▲| Псэўданімы =
| Гады актыўнасьці =▼
▲| Род дзейнасьці = [[паэт]], празаік, [[эсэ]]іст, [[літаратурная крытыка|літаратурны крытык]]
| Напрамак = рамантызм
▲| Гады актыўнасьці =
| Жанр = дэтэктыўная навэля, літаратура жахаў, гатычны раман, [[камэдыя]], [[сатыра]]▼
|Напрамак Дэбют = =рамантызм
▲| Жанр = дэтэктыўная навэля, літаратура жахаў, гатычны раман, [[камэдыя]], [[сатыра]]
| Значныя творы = [[Крумкач (верш)|Крумкач]]▼
|Дэбют Прэміі =
▲| Значныя творы = [[Крумкач (верш)|Крумкач]]
| ВікіКрыніца = :en:s:Author:Edgar Allan Poe▼
|Прэміі Палічка = http://knihi.com/zamlitra/po/
▲| ВікіКрыніца = :en:s:Author:Edgar Allan Poe
| Сайт =▼
|Палічка = http://knihi.com/zamlitra/po/
▲| Сайт =
}}
'''Эдгар Алан По''' ({{мова-en|Edgar Allan Poe}}); ([[19 студзеня]] [[1809]], [[Бостан]] — [[7 кастрычніка]] [[1849]], [[Балтымар]]) — [[ЗША|амэрыканскі]] паэт, празаік, [[эсэ]]іст, вынаходнік дэтэктыўнай [[навэля|навэлі]] (''detective story''), заснавальнік жанру жахаў (''horror''), [[літаратурная крытыка|крытык]] і адна ззь вядучых постацяў амэрыканскага [[рамантызм]]у. Найвялікшую славу здабыў як аўтар «жахлівых апавяданьняў».
 
== Біяграфія ==
Эдгар Алан По нарадзіўся [[19 студзеня]] [[1809|1809 году]] году ў [[Бостан]]е, [[ЗША]]. Яго бацькі, акторы вандруючай групы, памерлі, калі Эдгару было ўсяго два гады. Маці Эдгара, Элізабэт Арнольд По, была ангельскай, тата Эдгара, Дэвід По, — амэрыканцам ірляндзкага паходжаньня. Хлопчыка прыняў і ўсынавіў заможны гандляр ззь Вірджыніі Джон Алан.
 
=== Дзяцінства ===
Радок 33 ⟶ 35:
 
=== Маладосьць ===
[[Файл:FtIndependence2.jpg|thumbміні|leftзьлева|265px265пкс|Месца службы По — [[Бостан|бостанскі]] форт Незалежнасьці]]
Для Эдгара По пачалося бадзяжнае жыццё. Пакінуўшы дом Аланаў, ён паехаў у родны Бостан, дзе пад псэўданімам «Бостанец» надрукаваў збор вершаў «[[Тамэрлан і іншыя вершы]]», які так і ня выйшаў у сьвет. Гэтае выданьне, імаверна, паглынула ўсе сабраныя грошы юнака. Ня маючы прытулку, ён вырашыўся на стромкі крок — і паступіў жаўнерам у войску пад выдуманым імем. Службу ён нёс каля году, быў у камандваньня на добрым ліку і нават атрымаў чын сэржант-маёра. У пачатку [[1828|1828 году]] паэт, аднак, ня вытрываў свайго становішча і зьвярнуўся да прыёмнага бацькі, просячы дапамогі, і, верагодна, выказваў пакаяньне. Джон Алан, можа быць па хадайніцтву жонкі, пашкадаваў юнака, аплаціў наём намесьніка і выклапатаў Эдгару вызваленьне. Але, прыехаўшы ў Рычманд, Эдгар ужо не засьпеў сваёй заступніцы, гаспадыня Алан памерла за некалькі дзён да таго ([[28 лютага]] [[1829|1829 году]]).
 
Радок 43 ⟶ 45:
 
У 1831 годзе яму давялося зьвяртацца да прыёмнага таты, каб той выдаткоўваў грашовыя дапамогі. Але яны былі вельмі нязначнымі.
[[Файл:VirginiaPoe.jpg|right|thumbміні|По ажаніўся на сваёй трынаццацігадовай кузыне, Вірджыніі Клем. Яе раньняя сьмерць аказала ўплыў на некаторыя творы паэта]]
З восені 1831 па восень [[1833|1833 году]] — самы цяжкі пэрыяд для Эдгара По. Улетку 1831 году Эдгар жыў у Балтымары ў сваёй цёткі г-ні Клем — маці той Вірджыніі, якая пазьней стала жонкай паэта. З восені 1831 году яго сьляды губляюцца. Да канца гэтага пэрыяду Эдгар По дайшоў да крайняй галечы. Узяў шлюб у [[1836|1836 годзе]] з Віджыніяй Клем. Яму было 27, ёй 13.
 
Радок 49 ⟶ 51:
 
=== 1830-я — 1840-я гады ===
У пэрыяд з [[1833]] па [[1840|1840]] гады]] аўтар выпускае шмат паэмаў і аповедаў, працуе ў часопісах «''Southern Literary Messenger''» у Рычмандзе. У [[1841]]—[[1843|1843]] гадох]] жыў зь сям’ёй у маёнтку ў [[ФілядэльфіяФіладэлфія|ФілядэльфііФіладэлфіі]] і працаваў у часопісах «''Burton’s Gentleman’s Magazine''» і «''Graham’s Magazine''». У ФілядэльфііФіладэлфіі Эдгар По таксама мерыўся выдаваць уласны часопіс «''The Stylus''» (альбо «''The Penn''»), але гэтая задума ня спраўдзілася.
 
Аднак хутка яго падпільноўвала сур’ёзнае выпрабаваньне. У Вірджыніі пасьля сьпеваў лопнуў крывяносны сасуд і яныяна была пры сьмерці (яна хварэла на сухоты).
 
Да таго ж у [[1846|1846 годзе]] годзе нью-ёркскіёрскі часопіс «''Broadway Journal''», зь якім ён супрацоўнічаў, зачыніўся, і По згубіў сродкі да існаваньня. Зноў пачалося бядотнае жыцьцё.
 
=== Апошнія гады жыцьця ===
[[Файл:Poe's grave Baltimore MD.jpg|right|thumbміні|Магіла Эдгара Алана По ў [[Балтымар]]ы]]
Апошнія гады жыцьця Эдгара По, [[1847]]—[[1849]], былі гадамі беганіны, паўшаленства, высокіх посьпехаў, гаротных падзеньняў і пастаянных паклёпаў ад ворагаў. Вірджынія, паміраючы, узяла клятву з с-ні Ш’ю, сяброўкі Эдгара, ніколі не пакідаць яго. Эдгар По яшчэ захапляўся жанчынамі, уяўляў, што закаханы, нават ішла гаворка аб шлюбе. У жыцьці ён трымаў сябе дзіўна, аднак пасьпеў выдаць яшчэ колькі геніяльных твораў.
 
Радок 92 ⟶ 94:
* [http://prajdzisvet.org/author/75 Эдгар Алан По на prajdzisvet.org]
 
[[Катэгорыя{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Літаратары ЗША|По, Эдгар Алан]]}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 19 студзеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1809 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бостане]]
[[Катэгорыя:ПамерліЛітаратары 7 кастрычнікаЗША]]
[[Катэгорыя:ПамерліЛітаратары ў 1849 годзерамантызму]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Балтымары]]
[[Катэгорыя:Літаратары рамантызму]]
 
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|es}}
{{Link FA|mk}}
{{Link FA|sl}}
{{Link FA|sv}}
{{Link GA|fr}}
{{Link GA|ja}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Эдгар_Алан_По»